Thay đổi tư duy quản lý văn hóa

Với quan điểm phát triển văn hóa phải chuyển tư duy từ “làm văn hóa” sang “quản lý nhà nước về văn hóa”. Ông Phạm Hồng Thu, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTT&DL), cho biết: Ngành tham mưu cho UBND tỉnh xây dựng các kế hoạch, đề án, dự án, cơ chế chính sách về bảo tồn và phát huy di sản văn hóa, xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở. Đây cũng là những điểm nhấn có tính đột phá, tạo bước chuyển biến căn bản về chất trong xây dựng thể chế phát triển của ngành.

Ngành VHTT&DL luôn chú trọng phát triển nguồn nhân lực. Hằng năm, có hàng chục lớp tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ về thông tin cơ sở, bảo tồn văn hóa, du lịch, văn nghệ mẫu... được tổ chức từ cấp tỉnh đến cơ sở cho hàng nghìn lượt học viên tham gia. Đội ngũ cán bộ của ngành thường xuyên được tập huấn nâng cao trình độ chuyên môn, cập nhật các chủ trương, chính sách về phát triển văn hóa, qua đó, nâng cao hiệu quả công tác lãnh đạo, quản lý Nhà nước về văn hóa.

Những người làm công tác văn hóa ở Sơn La giữ vai trò “đạo diễn”, đưa văn hóa vào mối liên kết đặc biệt giữa cộng đồng các dân tộc. “Làm văn hóa” không còn đơn thuần là tuyên truyền, cổ động. Giờ đây, người làm công tác văn hóa còn phải biết cách quản lý công việc chuyên môn, để văn hóa thực sự là nền tảng phát triển cho các lĩnh vực của đời sống xã hội.

Ông Nguyễn Quang Sáng, Trưởng Phòng Văn hóa - Thông tin huyện Mường La, cho biết: Huyện đang có 16 công chức làm công tác văn hóa - xã hội tại các xã, thị trấn. Phòng luôn giữ mối liên hệ chặt chẽ với cán bộ văn hóa xã, thường xuyên trao đổi thông tin, định hướng tuyên truyền, triển khai nhiệm vụ, khuyến khích việc tổ chức các hoạt động văn hóa, thể thao...

Trong công tác bảo tồn văn hóa, cán bộ cơ sở là nhân tố đắc lực hỗ trợ kiểm kê di sản, khai thác thông tin, nhất là khảo tả, phục dựng các lễ hội nghi lễ truyền thống. Tại huyện Quỳnh Nhai, nhiều lễ hội truyền thống được bảo tồn, phát huy giá trị, như: Lễ hội gội đầu, lễ hội Kin Pang Then của người Thái Trắng; nghi lễ Xé Pang Á của người Kháng; lễ hội Pang A của đồng bào La Ha...

Bà Điêu Thị Nhất, Trưởng Phòng Văn hóa - Thông tin huyện Quỳnh Nhai, chia sẻ: Các trích đoạn lễ hội được đưa ra trình diễn tại Tuần Văn hóa, Thể thao và Du lịch hằng năm của huyện, tạo điểm nhấn đặc sắc, thu hút du khách về với miền quê bên sông Đà. Để lễ hội được nhiều người biết đến, chúng tôi đã nghiên cứu, trao đổi cùng các nghệ nhân để phục dựng thêm nhiều trích đoạn, trình diễn trước cộng đồng.

Những năm qua, ngành VHTT&DL kiểm kê, lập 17 hồ sơ khoa học di sản văn hóa phi vật thể của 9 dân tộc với 7 loại hình. Đến nay, toàn tỉnh có 16 di sản văn hóa phi vật thể được Bộ VHTT&DL công nhận và đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, trong đó, nghệ thuật Xòe Thái có 1 di sản được Unesco ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Toàn tỉnh, có hơn 2.000 đội văn nghệ quần chúng, hơn 500 câu lạc bộ thể thao duy trì hoạt động, giúp cổ vũ phong trào tại cơ sở, làm giàu đẹp đời sống tinh thần, khơi dậy tình yêu và trách nhiệm bảo tồn văn hóa của chính những người nắm giữ di sản, góp phần xây dựng đời sống văn minh, tăng cường đoàn kết dân tộc.

Bắt nhịp với xu thế phát triển

Văn hóa các dân tộc ở Sơn La đang được bảo tồn, phát huy, song để thích nghi với xu thế phát triển chung của thời đại, văn hóa truyền thống đang được khai thác, xây dựng, phát triển thành các sản phẩm dịch vụ phục vụ du lịch, đặc biệt là các lễ hội truyền thống, các loại hình nghệ thuật dân gian.

Bà Nguyễn Thị Hoa, Phó Chủ tịch UBND thị xã Mộc Châu, thông tin: Thị xã luôn xác định bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa các dân tộc gắn với du lịch; tổ chức các hoạt động, sự kiện để quảng bá về văn hóa và du lịch Mộc Châu đến với du khách.

Giờ đây, đến Sơn La, du khách không chỉ ấn tượng với miền đất mang đậm bản sắc văn hóa của nhiều dân tộc anh em cùng chung sống lâu đời, mà văn hóa ẩm thực cũng rất độc đáo được xây dựng thành sản phẩm OCOP đặc sản, hay các món đồ lưu niệm bằng thổ cẩm, đồ thủ công mỹ nghệ cũng trở thành sản phẩm hấp dẫn khách du lịch. Các điểm đến, khu nghỉ dưỡng, nhất là các homestay mang phong cách đặc trưng của mỗi dân tộc... là điểm nhấn đặc sắc cho bức tranh du lịch Sơn La.

Anh Tráng A Chu, chủ A Chu homestay, chia sẻ: Ngay từ khi bắt đầu hình thành, A Chu homestay định hướng theo phong cách giữ nguyên bản sắc độc đáo về không gian văn hóa của dân tộc Mông. Từ kiến trúc nhà ở, vật liệu xây dựng, cách trang trí, dịch vụ ẩm thực... đều mang đậm văn hóa Mông và gắn với các tiện ích, tiện nghi hiện đại, đáp ứng nhu cầu về lưu trú cho du khách cùng những trải nghiệm thú vị về văn hóa lâu đời của đồng bào.

Những năm gần đây, phát triển văn hóa ở Sơn La từng bước xây dựng hình ảnh về một miền đất giàu truyền thống, sẵn tiềm năng và biết nắm bắt cơ hội vươn lên, phát triển. Hoạt động xã hội hóa văn hóa được quan tâm, trở thành nhân tố quan trọng, thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội, nâng cao đời sống nhân dân.

Ông Phạm Hồng Thu, Phó Giám đốc Sở VHTT&DL, cho biết thêm: Ngành tiếp tục thực hiện các mục tiêu chiến lược của Đề án “Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Sơn La giai đoạn 2020-2025, định hướng đến năm 2030 đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững”. Trong đó, tăng cường phối hợp xây dựng các sản phẩm di sản số, quảng bá về tiềm năng, giá trị của di sản. Đồng thời, tiếp tục bảo tồn di sản gắn với phát triển sản phẩm du lịch độc đáo, khác biệt, hấp dẫn.

Thay đổi tư duy về “quản lý văn hóa” đang giúp thay đổi về nhận thức, hành động để phát triển văn hóa đúng định hướng. Văn hóa các dân tộc Sơn La được bảo tồn, gìn giữ và phát huy hiệu quả, làm giàu đẹp thêm cho cuộc sống và là động lực, mục tiêu phát triển chung của tỉnh, nhất là phát triển du lịch Sơn La theo hướng xanh và bền vững.