Khi con cá đã trở thành nguồn thực phẩm chính quan trọng trong bữa ăn, đồng bào dân tộc Thái luôn có những sáng tạo, chế biến từ tất cả các bộ phận của con cá thành nhiều món ăn đặc sản. Trong đó, lòng cá nấu lá đắng là một món ăn có hương vị khó quên.

Cá là loài sinh sống dưới nước, ăn các loại cỏ và tảo nên nội tạng khá sạch. Để nấu được món lòng cá thơm ngon, người chế biến chỉ lấy ruột, gan, dạ dày và bong bóng của những con cá to, khỏe, sau đó loại bỏ hết phần tạp chất trong ruột cá. Rửa sạch lòng cá nhiều lần dưới vòi nước, rồi rửa lại với muối và rượu để khử mùi tanh, cắt khúc vừa ăn. Chuẩn bị gia vị cho món lòng cá đắng, gồm: Mắc khén, ớt tươi, gừng, sả, hoa chuối thái nhỏ, rau húng chó và lá đắng (tiếng Thái gọi là “Khôm si kia”). Tùy theo khẩu vị mỗi người có thể thêm rau thìa là, rau răm mỗi thứ một ít.

Nước để nấu canh lòng cá phải đun sôi lên trước cùng với mắm muối và gừng, sả đập dập; nếu đun bằng nước lạnh thì lòng sẽ bị tanh. Lượng nước nấu chỉ vừa đủ bát tô canh; khi nước sôi thì mới thả lòng cá vào. Đun nhỏ lửa cho lòng cá chín rồi mới nêm lá đắng đã được giã nhỏ vào, đun thêm khoảng 5 phút. Lá đắng cũng được gia giảm với lượng vừa phải tùy theo khẩu vị ăn của từng người. Trước khi tắt bếp khoảng 2 phút, cho các loại rau thơm, gia vị vào, sẽ được bát canh lòng cá nấu lá đắng sanh sánh thơm ngon.

Món canh lòng cá nấu lá đắng thưởng thức khi còn nóng, thường được ăn khai vị và ghém với một số rau như: Lá đu đủ, lá lốt và hoa chuối. Các loại rau thơm và gia vị này không những tạo nên hương vị đặc trưng cho món ăn mà còn đều là những vị thuốc nam sẵn có trong vườn nhà, có tác dụng chữa bệnh. Lá đắng có tác dụng rất tốt cho dạ dày và đường tiêu hóa. Món lòng cá đắng khi ta ăn, sẽ cảm nhận được vị đắng ngọt nơi đầu lưỡi, là một trong những khẩu vị “ăn đắng” của đồng bào dân tộc Thái Tây Bắc không kém phần hấp dẫn.         

Hoàng Liên (Thành phố)