Năm học 2024-2025, Trường Phổ thông dân tộc bán trú Trung học cơ sở Mường Lạn, có hơn 900 học sinh chủ yếu là dân tộc Mông, Khơ Mú, Thái... trong đó, 530 em học sinh ở bán trú. Hiện nay, nhà trường mới có 10 phòng kiên cố, đáp ứng theo tiêu chuẩn ở cho 80 học sinh. Để có chỗ ở cho số học sinh bán trú còn lại, nhà trường đã hàn các dãy phản hai tầng thay cho việc bố trí giường tầng để học sinh ngủ ghép; dồn ghép phòng công vụ của giáo viên từ 2 đến 3 giáo viên/phòng để nhường 5 phòng công vụ cho học sinh bán trú; phòng theo thiết kế chỉ có 8 học sinh thì nhà trường phải bố trí 18 học sinh/phòng.

Tại khu bán trú lắp ghép, chúng tôi chứng kiến điều kiện sinh hoạt hết sức khó khăn của học sinh nơi đây. Trong không gian rộng 70 m² đang là nơi sinh hoạt, nghỉ ngơi của 84 học sinh. Vật liệu dựng khu nhà bán trú này được chuyển từ khung nhà lắp ghép công vụ của UBND huyện từ năm 2005. Theo thời gian, khu nhà bán trú xuống cấp nghiêm trọng không đảm bảo an toàn.

Thăm phòng ngủ của học sinh, do không gian phòng chật hẹp, nên đồ dùng sinh hoạt, quần áo đều phải treo khắp nơi. Quan sát, phần lớn hệ thống ô cửa kính đã bị vỡ, nhiều cánh cửa chỉ còn lại bộ khung. Mỗi khi mưa đến là ẩm thấp, gió lùa vào phòng. Để giữ ấm trong mùa đông, các em đã lấy tấm gỗ ép để che chắn đầu giường cho gió khỏi lùa vào. Đặc biệt là số lượng học sinh ở trong một phòng quá đông, nên căn phòng bề bộn mất vệ sinh. Đáng lo ngại là hệ thống điện chiếu sáng ở các phòng rất nguy hiểm. Để đảm bảo an toàn về điện, hạn chế nguy cơ chập điện gây cháy, nhà trường chỉ bật điện đến 10 giờ đêm, không lắp thiết bị ổ cắm, đấu nối trong phòng ở của học sinh.

Dự kiến năm học 2025-2026, nhà trường có 575 học sinh bán trú, nhưng hiện tại, phòng ở chỉ đủ cho 216 học sinh. Mong mỏi của thầy cô giáo, học sinh và phụ huynh học sinh nơi đây, rất cần có sự quan tâm đầu tư của Nhà nước sớm xây dựng phòng ở bán trú, giúp học sinh yên tâm đến trường.