Nhìn lại bức tranh tổng thể ngành nông nghiệp của tỉnh ta những năm gần đây có nhiều sự bứt phá nổi bật; khai thác hiệu quả tiềm năng lợi thế để phát triển các loại cây trồng có giá trị kinh tế hàng hóa cao nhưng cũng đứng trước nhiều thách thức về biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường. Do vậy, phát triển nông nghiệp xanh theo hướng kinh tế tuần hoàn là hướng mở đưa ngành nông nghiệp Sơn La phát triển bền vững.

Nhiều mô hình xanh

Gác lại những công việc bộn bề cuối năm, ông Nguyễn Minh Đức, Phó Tổng giám đốc Công ty cổ phần Tập đoàn Minh Tiến dẫn chúng tôi thăm xưởng chế biến tại bản Sẳng, xã Chiềng Xôm, thành phố Sơn La và giới thiệu: Công ty có xưởng chế biến cà phê công suất 15.000 tấn quả cà phê tươi/năm và xưởng chế biến cà phê thóc - cà phê nhân tại tổ 5, phường Quyết Tâm, công suất 20.000 tấn/năm; chế biến sâu khoảng 80-100 tấn/năm, hằng năm, thải ra hàng chục nghìn tấn vỏ cà phê. Giải quyết bài toán này, doanh nghiệp áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn vào sản xuất, bảo đảm không có thành phần nào của quả cà phê bị loại bỏ.

Mô hình kinh tế tuần hoàn của Minh Tiến Group, là bước đi đột phá để thương hiệu có cơ hội phát triển ở thị trường mở toàn cầu. Minh Tiến Group đã đầu tư công nghệ mô hình kinh tế tuần hoàn, tạo ra các sản phẩm thân thiện môi trường. Cuối năm 2023, Công ty đưa đến tay người tiêu dùng những sản phẩm ấn tượng được làm từ vỏ trấu cà phê, như bao bì sinh học, túi tự hủy, dao, thìa dĩa... góp phần bảo vệ môi trường sống. Bên cạnh đó, tận dụng phụ phẩm trong quá trình chế biến, công ty còn thu gom vỏ cà phê để làm trà Hà Chúc Cascara; tận dụng vỏ trấu và bã cà phê để sản xuất sản phẩm sinh học Namigo. Ngoài ra, điểm nhấn trong sản xuất nông nghiệp tuần hoàn là việc Công ty đã xây dựng xưởng sản xuất phân bón hữu cơ vi sinh tại xã Chiềng Xôm, cung cấp cho vùng trồng cà phê Mai Sơn và thành phố Sơn La.

Trong nắng xuân, chúng tôi ghé thăm những nương cà phê của HTX nông nghiệp Co Sâu, xã Chiềng Mai, huyện Mai Sơn, thấy rõ thành quả của HTX khi ký hợp đồng liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm với Minh Tiến Group. Ông Quàng Văn Hồng, thành viên HTX, vui vẻ nói: Từ vụ cà phê năm 2022 đến nay, 21 thành viên HTX đã ký hợp đồng tiêu thụ 100% sản phẩm và có hỗ trợ giá khi cà phê trên thị trường giảm sâu với Minh Tiến Group. Được doanh nghiệp hỗ trợ giống, phân bón, tập huấn kỹ thuật trồng cà phê theo quy trình VietGAP. Năm nay, 23 ha cà phê phát triển tốt, được mùa, bảo đầu ra, thu nhập người trồng cà phê nâng lên. Năm nay, chắc chắn ăn tết to hơn.

Không chỉ các doanh nghiệp lớn đầu tư phát triển xanh, các doanh nghiệp, các HTX nhỏ trên địa bàn tỉnh cũng chọn giải pháp phát triển sản phẩm theo mô hình tuần hoàn, bền vững. Tiêu biểu, như HTX nông nghiệp Sơn La, huyện Mai Sơn, thành lập tháng 12/2021 với ngành nghề chính là nuôi bò 3B. Trong quá trình chăn nuôi bò, tất cả những phụ phế phẩm được thu gom, xử lý cùng vỏ cà phê để nuôi trùn quế, sản xuất phân bón hữu cơ cung cấp trở lại cho trồng trọt.

Tham quan cơ sở chăn nuôi, sản xuất phân bón tại xã Chiềng Mung, anh Trần Đức Miền, Phó Giám đốc HTX nông nghiệp Sơn La, giới thiệu: HTX có 4 trang trại tại xã Cò Nòi và Chiềng Mung, nuôi 800 con bò 3B. Thực hiện mô hình kinh tế nông nghiệp tuần hoàn, HTX không bỏ bất cứ 1 thứ gì, phân bò được ủ cùng bã cà phê, vỏ lụa sắn để nuôi trùn quế, nước thải chăn nuôi sau khi được xử lý dùng tưới cỏ nuôi bò. Trùn quế sử dụng nuôi ba ba, lợn rừng và sản xuất phân bón hữu cơ. Năm 2023, HTX đã cung cấp ra thị trường khoảng 3.000 tấn phân bón hữu cơ trùn quế cho các chuỗi trồng rau sạch tại địa bàn huyện Mộc Châu, HTX cà phê Bích Thao tại Thành phố và các hộ trồng, chăm sóc cây ăn quả, cây cảnh toàn tỉnh; cung cấp hàng trăm tấn thịt bò 3B thương phẩm và hàng trăm con bò giống ra thị trường.

Bên cạnh đó, HTX nông nghiệp Sơn La còn thu mua lượng lớn vỏ cà phê, rơm, cỏ hoặc phế phụ phẩm sau sản xuất của Trung tâm chế biến rau, quả Doveco Sơn La để sản xuất phân bón cung cấp trở lại thị trường. Lợi ích của mô hình kinh tế nông nghiệp tuần hoàn giúp HTX tiết kiệm đầu tư chi phí từ phân bón, thân thiện với môi trường.

Xu thế tất yếu

Theo thống kê của ngành Nông nghiệp và PTNT tỉnh, trên địa bàn tỉnh có nguồn phế phụ phẩm vô cùng lớn với hàng triệu tấn/năm, như: rơm, rạ, cỏ, bã mía; trên 8 triệu con gia súc, gia cầm được nuôi theo quy mô trang trại, gia trại. Trong kế hoạch phát triển nông nghiệp, tỉnh Sơn La đặt mục tiêu tái cơ cấu nông nghiệp theo hướng sản xuất nông nghiệp bền vững; xây dựng nền nông nghiệp hiện đại; đẩy mạnh phát triển nông nghiệp sạch, nông nghiệp hữu cơ gắn với phát triển công nghiệp chế biến nông sản... Trong đó, nông nghiệp tuần hoàn là điểm nhấn trong việc tái cơ cấu nông nghiệp của tỉnh.

Bà Cầm Thị Phong, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Sơn La, cho biết: Đón năm mới, tạo động lực cho các doanh nghiệp, HTX sản xuất nông nghiệp tuần hoàn, ngành Nông nghiệp tập trung chỉ đạo các đơn vị trong ngành giới thiệu, tuyên truyền các mô hình điển hình trong phát triển kinh tế tuần hoàn, nhất là việc sử dụng phế, phụ phẩm trong sản xuất nông nghiệp để tái sản xuất. Từ đó, nhân rộng mô hình, tạo phong trào sâu rộng phát triển nông nghiệp xanh trong toàn tỉnh.

Kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp đã và đang thay đổi phương thức sản xuất, chăn nuôi của nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã, nông dân Sơn La, góp phần xây dựng mô hình khép kín, bảo vệ môi trường, tăng thêm nguồn thu, hình thành tư duy sản xuất mới. Đây là xu thế tất yếu, là mục tiêu đang được tỉnh đặc biệt quan tâm, định hướng để phát triển xanh, nhanh và bền vững, trở thành trung tâm phát triển nông nghiệp công nghệ cao vùng Tây Bắc.