“Hát đưa dâu - đón rể ngày nay của dân tộc Thái vùng Sốp Cộp - Sơn La”

Cuốn sách “Hát đưa dâu - đón rể ngày nay của dân tộc Thái vùng Sốp Cộp - Sơn La” là một công trình nghiên cứu sâu sắc về nghi lễ hôn nhân truyền thống của người Thái tại huyện Sốp Cộp, tỉnh Sơn La. Giúp bạn đọc hiểu rõ về các bài hát, nghi thức và phong tục trong đám cưới, phản ánh sự giao thoa giữa văn hóa cổ truyền và đời sống hiện đại của đồng bào dân tộc Thái. Thư viện tỉnh giới thiệu cuốn sách do Nghệ nhân ưu tú Lò Minh Ón sưu tầm, biên soạn và sáng tác, Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật tỉnh Sơn La phát hành năm 2017.

00:00
00:00
00:00
Giọng nữ
 
 

Theo tác giả Lò Minh Ón, nghi lễ cưới của người Thái Sốp Cộp là sự kết hợp hài hòa giữa tín ngưỡng dân gian và triết lý nhân sinh. Trong lễ dạm ngõ, nhà trai cử ông mối (người đóng vai trò trung gian) mang lễ vật gồm trầu cau, gạo nếp, rượu và một con lợn đến nhà gái để đánh tiếng. Lễ vật thể hiện sự tôn trọng và là biểu tượng của sự sung túc: Con lợn trong mâm lễ tượng trưng lòng thành kính, gạo nếp là ước vọng về cuộc sống no đủ, còn rượu là chất kết dính tình cảm hai họ.

Theo truyền thống xa xưa của người Thái, thường ông mối, bà mối được gọi là Po Sứ, Me Lam - là những người hát giỏi, linh hoạt với mọi tình huống và mọi luật tục của dân tộc Thái. Trong lễ cưới, đưa dâu, đón rể người được chọn làm Po Sứ, Me Lam phải là người đứng tuổi, có đức độ, đã yên bề gia thất được các bậc cao niên đại diện cho hai gia đình nội ngoại khởi xướng những câu hát trong lễ cưới của dân tộc Thái khi đưa dâu, đón rể có nội dung răn dạy nhắc nhở đôi uyên ương bước vào cuộc sống gia đình nên sống đẹp, sống có nhiều nghĩa tình. Khi bên nhà trai mới tìm xem ngày lành tháng tốt, thống nhất hai bên ngày lành tháng đẹp. Xem chân gà hay, mặt gà đẹp. Ý nguyện đẹp hai bên thì dẫn theo Po Sứ sang nhà gái để chào hỏi (Phần I: Lý do - chào hỏi) xin phép đưa rể đến ăn ở, học hỏi mọi sự với ông bà ngoại [Tr.63]. Trước lời chào hỏi bên ngoại thân tình, ấm áp của nhà trai, Me Lam - đại diện nhà gái đáp từ lại bằng những lời ca nhẹ nhàng, ngọt ngào: Trước đây luôn nhắc nhở gắm trong tim/ Nói đến luôn nghĩa tình muốn sang thăm/ Nhưng mùa nối mùa qua năm đoạn tháng/ Đến năm này qua năm khác sai ý nguyện/ Vì bận việc nhà không sang thăm được/... Bây giờ may số dịch sát gần/ Cho cháu ta kết bạn thành đôi/ Mới sang cùng thăm ngoại bên này [Tr.65] (Bên ngoại trả lời) đồng thời không quên nhắc khéo đến nghĩa thăm nhau không phải ở mâm cao cỗ đầy, mà xuất phát từ tình cảm chân thành, trân trọng, quý mến: Đến thăm nhau không đòi ăn canh/ Thương nhau không cần có rượu/ Quý nhau ở câu nói vui lòng/ Nói câu ngắn cũng thương/ Nói câu cục cũng mừng/ Câu nói ngọt ngào nghe lòng ấm áp... [Tr.68 - 69]. Đây là những làn điệu dân ca trong đám cưới, đặc biệt là khặp đón (hát đưa dâu) và khặp mừng (hát chúc phúc).

Phần II của cuốn sách với nhan đề: Hát về rể, giúp bạn đọc đắm mình trong những làn điệu dân ca Thái du dương, sâu lắng trong tục đưa rể. Qua lời của Po sứ phần nào hiểu thêm gia cảnh nghèo khó của chàng trai Thái: Rể mình nhà nghèo túng, bà nội neo đơn/... Đưa rể đến mà chẳng có gì/ Đưa rể về gia đình còn túng thiếu/ Tạm đặt mâm rót rượu mời đắng chát... Theo phong tục, vẫn còn thiếu quá và tính cách còn e ngại, rụt rè chưa biết ăn nói nhiều điều khôn khéo của chàng rể như là cái cớ để bên gia đình nhà trai trao gửi nhờ bên ngoại che chở, dạy dỗ, chỉ bảo: Để rể biết đi nương theo cô/... đi ruộng theo bác/... Đi khơi mương cho nước tưới đồng/ Dạy cách nuôi lợn to, gà béo/ Theo bạn bè học mua, học bán [Tr.74], để dạy rể chăm, rể nói hay, rể tài và rể biết ăn biết ở, rể biết thương vợ, rể thương yêu ngoại, để cả họ hàng anh em bên ngoại nương nhờ [Tr.80]...

Khi thời gian thử thách ở nhà gái của chàng rể kết thúc, cũng là lúc cô gái theo chồng về làm dâu nhà người (Hát về dâu - phần III). Ngày đưa dâu tiễn con gái về nhà chồng, người mẹ nước mắt lưng tròng dặn dò con phải khắc cốt ghi tâm mấy lời: Dâu chăm chỉ dệt vải, quay tơ, làm nương, làm ruộng không ngơi nghỉ tay, việc chăm công dâu đều ra sức/ Quý thương mẹ chồng nhưng không mắng đàn em/... Trong nhà ngoài ngõ sạch sẽ thơm tho/... Biết lễ phép, kính trên nhường dưới/... Dâu hiếu thảo mẹ tin yêu gửi gắm cuộc đời. [Tr.95 - 96]...

Cuốn sách “Hát đưa dâu - đón rể ngày nay của dân tộc Thái vùng Sốp Cộp - Sơn La” giới thiệu những nét đẹp đặc sắc trong tập tục cưới xin truyền thống của dân tộc Thái nói chung và dân tộc Thái vùng Sốp Cộp - Sơn La nói riêng, thể hiện qua nội dung bài hát đưa dâu, đón rể ngày nay mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, chứa đựng những chuẩn mực về đạo đức, nhân cách làm người.

Đường Bích Hà (CTV)
BÌNH LUẬN

Bạn còn 500/500 ký tự

Bạn vui lòng nhập từ 5 ký tự trở lên !!!

Tin mới

  • 'Lễ hội Hết Chá trên cao nguyên Mộc Châu

    Lễ hội Hết Chá trên cao nguyên Mộc Châu

    Ảnh -
    Lễ hội Hết Chá - di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, được nhân dân tổ dân phố Na Áng, phường Đông Sang, thị xã Mộc Châu, tổ chức vào dịp tháng 3 hằng năm. Đây là một trong những sự kiện văn hóa quan trọng của người Thái trắng; là dịp để người dân tạ ơn đất trời, tạ ơn đấng sinh thành, giáo dưỡng, cầu chúc cho vạn vật hòa hợp, sinh sôi nảy nở, cuộc sống yên vui, mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, mọi người ấm no, hạnh phúc. Lễ hội còn thể hiện ý thức gắn kết cộng đồng dân tộc Thái, cùng nhau bước vào mùa vụ mới.
  • 'Chủ tịch nước Lương Cường dâng hương Giỗ tổ Hùng Vương

    Chủ tịch nước Lương Cường dâng hương Giỗ tổ Hùng Vương

    Thời sự - Chính trị -
    Sáng 7/4 (tức 10/3 năm Ất Tỵ), tại Điện Kính Thiên trên đỉnh núi Nghĩa Lĩnh thuộc Khu Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt Đền Hùng, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Phú Thọ thay mặt đồng bào, chiến sĩ cả nước và kiều bào ta ở nước ngoài, long trọng tổ chức Lễ dâng hương Giỗ tổ Hùng Vương. Chủ tịch nước Lương Cường tới dự và dâng hương.
  • 'Thêm kiến thức cho những hạt nhân văn nghệ ở cơ sở

    Thêm kiến thức cho những hạt nhân văn nghệ ở cơ sở

    Văn hóa - Xã hội -
    Được tiếp thêm động lực và kiến thức cần thiết từ các lớp tập huấn, những hạt nhân văn nghệ quần chúng, các đội văn nghệ mẫu càng thêm hăng say luyện tập, đưa phong trào văn hóa, văn nghệ ở địa phương phát triển, nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân và bảo tồn văn hóa dân tộc. 
  • 'Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương - di sản tinh thần vô giá của dân tộc

    Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương - di sản tinh thần vô giá của dân tộc

    Văn hóa - Xã hội -
    Những câu chuyện về Hùng Vương và thời đại khai sơn phá thạch, mở mang bờ cõi, khởi dựng cơ nghiệp nước Việt ta được lưu lại thành văn kể từ triều nhà Trần (1226-1400) trong các sách như: "Đại Việt sử ký", "Việt Nam thế chí", "Khâm định Việt sử Thông giám cương mục", "Lĩnh Nam chích quái", "Việt điện u linh"...
  • 'Ngày 7/4/1975: Đại tướng Võ Nguyên Giáp lệnh cho các đơn vị “Thần tốc, thần tốc hơn nữa, táo bạo, táo bạo hơn nữa"

    Ngày 7/4/1975: Đại tướng Võ Nguyên Giáp lệnh cho các đơn vị “Thần tốc, thần tốc hơn nữa, táo bạo, táo bạo hơn nữa"

    Ngày 7/4/1975, Đại tướng Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp ra lệnh cho các đơn vị: “Thần tốc, thần tốc hơn nữa, táo bạo, táo bạo hơn nữa. Tranh thủ từng giờ, từng phút, xốc tới mặt trận giải phóng miền nam. Quyết chiến và toàn thắng”.
  • 'An cư, lạc nghiệp

    An cư, lạc nghiệp

    Xã hội -
    Xóa nhà tạm, nhà dột nát là một trong những nhiệm vụ ưu tiên trong giảm nghèo tại huyện Yên Châu. Với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, huy động các nguồn lực, nhiều ngôi nhà của người có công với cách mạng, hộ nghèo đã được xây mới, tạo động lực để các hộ vươn lên, ổn định cuộc sống.
  • 'Nông dân sản xuất, kinh doanh giỏi

    Nông dân sản xuất, kinh doanh giỏi

    Gương sáng bản làng -
    Ở  bản Bùa Trung 2, xã Tường Phù, huyện Phù Yên, nhắc đến ông Lò Văn Viết, bà con nhân dân trong bản đều khâm phục trước nghị lực vươn lên thoát nghèo, làm giàu từ mô hình kinh tế tổng hợp và luôn tích cực giúp đỡ hội viên nông dân có hoàn cảnh khó khăn phát triển kinh tế. 
  • 'Pi Toong có nhiều mô hình, cách làm sáng tạo

    Pi Toong có nhiều mô hình, cách làm sáng tạo

    Xây dựng Đảng -
    Đảng bộ xã Pi Toong, huyện Mường La có 15 chi bộ trực thuộc, với tổng số 444 đảng viên. Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, Đảng bộ xã đã chỉ đạo triển khai nhiều mô hình và cách làm sáng tạo về xây dựng nông thôn mới tại địa phương.