Cuối năm 2022, xã Tông Cọ, huyện Thuận Châu đạt chuẩn nông thôn mới và từ ngày 1/1/2023, nhiều hộ dân trong xã không thuộc diện được ngân sách Nhà nước hỗ trợ thẻ bảo hiểm y tế. Dẫu vậy, nhiều gia đình trong xã vẫn tự mua bảo hiểm y tế cho các thành viên, bởi họ nhận thức được tầm quan trọng của việc tham gia bảo hiểm y tế hộ gia đình, coi đó là “chìa khóa” để được tiếp cận với dịch vụ chăm sóc sức khỏe tốt nhất.

Để phòng khi ốm đau

Trở lại xã Tông Cọ một ngày cuối tháng 3. Hai bên trục đường về xã là những ngôi nhà xây kiên cố, nhà sàn lợp ngói khang trang. Trên những triền đồi là màu xanh của cây ăn quả, cây cà phê. Chúng tôi cảm nhận được niềm vui của nhân dân trong xã về cuộc sống yên bình khi cán đích nông thôn mới.

Hiện nay, nhân dân 4 bản: Thúm Cáy, bản Hình, Nà Lạn và bản Bay của xã không còn được Nhà nước hỗ trợ mua bảo hiểm y tế (BHYT) nữa. Trò chuyện với chúng tôi tại trụ sở UBND xã về việc tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia mua BHYT hộ gia đình, anh Lò Văn Quân, công chức xã phụ trách lĩnh vực lao động, thương binh và xã hội đã phải ngừng câu chuyện mấy lần, bởi những cuộc điện thoại của nhân dân hỏi về quyền lợi khi tham gia BHYT cho các thành viên trong gia đình; và cũng có nhiều người dân trực tiếp đến mua BHYT tại trụ sở.

Một trong những người đến mua BHYT tại trụ sở UBND xã là ông Lò Văn Diêu, bản Thúm Cáy. Ông Diêu không giấu diếm: Mấy hôm trước, vợ tôi bị ốm, vì chưa mua BHYT nên lo viện phí cao, không có tiền trả, nên chưa đưa đi bệnh viện. Để đề phòng những khi ốm đau, vợ chồng tôi đã bàn nhau dành một khoản để mua BHYT. Hôm nay, tôi mua BHYT cho cả hai vợ chồng bắt đầu từ tháng 3 cho đến hết năm, với tổng số tiền 600 nghìn đồng. Từ bây giờ, phải tự lo kinh phí để mua BHYT, nhưng chúng tôi bảo nhau “bớt ăn, bớt tiêu” trong lúc khỏe mạnh, dành tiền mua thẻ BHYT để những lúc ốm đau không phải quá lo về tiền viện phí, vì đã được bảo hiểm hỗ trợ 80% chi phí rồi. Bà con trong bản cũng đang bàn nhau mua BHYT cho các thành viên trong gia đình.

Sau khi hoàn thành thủ tục về BHYT cho mấy người dân, anh Lò Văn Quân bảo phải đến nhà văn hóa bản Hình, vì bà con vừa gọi điện hỏi rõ hơn về quyền lợi khi tham gia BHYT hộ gia đình. Không bỏ lỡ, chúng tôi theo anh về bản. Ở nhà văn hóa đã có gần 10 người dân đang đợi cán bộ xã, trong đó, có người đã tham gia BHYT, có người muốn được hiểu thêm để tham gia cho thành viên của gia đình.

Trước các ý kiến của bà con, anh Lò Văn Quân đã giải thích cặn kẽ về mức đóng BHYT hộ gia đình một cách dễ hiểu nhất. Đó là việc, được giảm trừ mức đóng BHYT theo số người trong hộ gia đình tham gia; được giảm do thuộc hộ gia đình làm nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp có mức sống trung bình... Do chủ yếu bà con trong bản đều làm nông nghiệp, nên số tiền mua thẻ BHYT tùy thuộc vào số người trong gia đình.

Chị Lò Minh Thu, chia sẻ: Gia đình từng có người mắc bệnh và phải nằm viện điều trị dài ngày, viện phí khá nhiều, được bảo hiểm hỗ trợ 80% số tiền viện phí. Vì vậy, tôi hiểu rất rõ lợi ích của việc tham gia BHYT, dù không còn được Nhà nước hỗ trợ nữa, tôi vẫn quyết định mua BHYT cho tất cả các thành viên trong gia đình. Gồm có bố mẹ chồng và 2 vợ chồng tôi, sau khi trừ các khoản được miễn giảm, gia đình thì còn bỏ ra hơn 1,6 triệu đồng. Tôi còn đăng ký với nhà trường mua thẻ BHYT cho 2 con của mình. Số tiền mua BHYT không quá lớn, nhưng khi bị ốm đau phải nằm viện thì lợi ích không nhỏ vì được bảo hiểm chi trả phần lớn số tiền viện phí.

Chúng tôi tiếp tục về bản Nà Lạn, bản TĐC thủy điện Sơn La. Từ năm 2023, Nà Lạn là 1 trong 4 bản của xã không còn được hỗ trợ BHYT. Anh Lù Văn Đi, người dân trong bản, bộc bạch: Chúng tôi hiểu rõ lợi ích của việc tham gia BHYT hộ gia đình. Ngay từ đầu năm nay, tôi đã mua BHYT cho tất cả 7 thành viên trong gia đình, với tổng số tiền 2 triệu 814 nghìn đồng. Chúng tôi cho rằng, không ai biết trước được mình sẽ mắc bệnh lúc nào, có nặng hay không, vì vậy việc mua BHYT là rất cần thiết để phòng khi mắc bệnh phải nằm viện sẽ không phải lo tiền viện phí.

“Mưa dầm thấm lâu”

Bà Lò Thị Hưởng, Phó Chủ tịch UBND xã Tông Cọ, cho biết: Bắt đầu từ năm 2023, xã có 4/9 bản trong diện bà con phải tự mua BHYT. Chúng tôi đã tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia BHYT với nhiều hình thức. Trong đó, tuyên truyền trên hệ thống loa truyền thanh của xã, của bản; lồng ghép tuyên truyền trong các cuộc họp bản, các đoàn thể ở bản; phát tờ rơi; cán bộ xã trực tiếp về bản tuyên truyền. Ban Quản lý các bản cũng “đi từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng người” phân tích, giải thích cho bà con hiểu về sự cần thiết của việc tham gia BHYT hộ gia đình.

Theo bà Hưởng, để bà con hiểu được sự cần thiết của việc tham gia BHYT, xã đã phối hợp với cơ quan BHXH huyện lựa chọn nội dung phù hợp với thực tế của địa phương để tuyên truyền đến bà con. Trong đó, tập trung tuyên truyền về quy định tại Nghị định 146/2018/NĐ-CP của Chính phủ. Người thứ nhất đóng bằng 4,5% mức lương cơ sở; người thứ hai, thứ ba, thứ tư đóng lần lượt bằng 70%, 60%, 50% mức đóng của người thứ nhất; từ người thứ năm trở đi đóng bằng 40% mức đóng của người thứ nhất. Người thuộc hộ gia đình làm nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp và diêm nghiệp có mức sống trung bình theo quy định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ sẽ được hỗ trợ tối thiểu 30% số tiền tham gia BHYT.

Nói về việc tuyên truyền trực tiếp tại các bản, anh Lò Văn Quân, cán bộ xã chia sẻ thêm: Không chỉ tuyên truyền những nội dung thiết thực trên, chúng tôi còn cùng bà con tính toán chi tiết mức tiền của từng thành viên trong gia đình khi tham gia BHYT hộ gia đình. Lựa chọn đóng định kỳ 3 tháng, 6 tháng hay 12 tháng một lần trong năm. Phân tích, giải thích cho nhân dân hiểu tham gia BHYT là để bảo vệ, chăm sóc sức khỏe các thành viên trong gia đình; giảm gánh nặng tài chính khi mắc bệnh phải đi nằm viện. Với phương châm “mưa dầm thấm lâu”, tuyên truyền nhiều lần với nhiều hình thức, đã giúp bà con nắm khá rõ về sự cần thiết của việc tham gia BHYT hộ gia đình, nên đã có nhiều hộ dân tham gia.

Những “con số biết nói”

Đến hết tháng 3/2023, trong tổng số 7.102 nhân khẩu của xã Tông Cọ đã có 6.182 người có thẻ BHYT. Điều này minh chứng rằng, nhân dân đã có nhận thức tốt về sự cần thiết của việc tham gia BHYT hộ gia đình. Ông Cà Văn Thương, Bí thư chi bộ, Trưởng bản Bay, xã Tông Cọ, nói: Đến nay, cả bản đã có 44/75 hộ tham gia BHYT hộ gia đình. Hiện nay, nhiều hộ trong bản cũng đang tiếp tục tham gia.

Đánh giá về việc tham gia BHYT hộ gia đình của xã Tông Cọ, ông Nguyễn Thanh Hải, Giám đốc BHXH huyện Thuận Châu, cho rằng: Tông Cọ đang rất nỗ lực để đạt được 90% trở lên số người dân tham gia BHYT (tiêu chí số 15.1 trong bộ tiêu chí quốc gia về NTM). Với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, cùng với sự phối hợp chặt chẽ của cơ quan BHXH huyện trong công tác tuyên truyền, vận động, đã giúp bà con hiểu về lợi ích và sự cần thiết của việc tham gia BHYT hộ gia đình. Chúng tôi tin, Tông Cọ sẽ đạt được tiêu chí này trong thời gian sớm nhất.

Một ngày ở Tông Cọ, được gặp gỡ, trò chuyện với bà con, chúng tôi nhận thấy, hầu hết nhân dân đều nhận thức được tầm quan trọng của BHYT trong cuộc sống của mỗi thành viên trong gia đình; nhận thức được tham gia BHYT hộ gia đình - chi phí nhỏ, lợi ích lớn. Đây cũng là điều kiện quan trọng để thực hiện BHYT toàn dân, góp phần chăm sóc tốt sức khỏe nhân dân.