Trong bối cảnh đó, việc vận hành, triển khai một cơ chế đất đai thông thoáng, minh bạch sẽ quyết định tốc độ và chất lượng phát triển của nhiều địa phương trong tương lai. Tuy nhiên, trên thực tế, hàng loạt doanh nghiệp vẫn đang tiếp tục loay hoay với các vướng mắc về pháp lý và thủ tục đầu tư khi nhiều dự án bị chậm trễ bởi tình trạng phức tạp, chồng chéo của các luật, nghị định, thông tư liên quan đất đai, đầu tư, xây dựng…

Thậm chí, nhiều dự án BT dù nhà đầu tư đã hoàn thành, được bàn giao đất nhưng vẫn chưa thể triển khai do phải chờ thông báo đóng tiền sử dụng đất. Ngoài ra, hàng loạt dự án, chung cư cũng đang vướng về quy trình cấp “sổ hồng” cho nhà ở thương mại bị kéo dài, làm trì hoãn việc bàn giao nhà cho người dân. Đây là những nút thắt lớn nhất trực tiếp gây thiệt hại đối với doanh nghiệp và nguồn vốn lưu thông của nền kinh tế.

Trong buổi làm việc của lãnh đạo Chính phủ tại Thành phố Hồ Chí Minh mới đây, Thành phố đã kiến nghị nhiều nội dung “sát sườn” mà doanh nghiệp đang gặp thông qua các giải pháp, chính sách đã áp dụng và đạt hiệu quả cho Thành phố, trong đó có Nghị định số 91/2025/NĐ-CP, ngày 24/4/2025 của Chính phủ về tháo gỡ vướng mắc đối với thời điểm xác định giá đất của quỹ đất thanh toán đối với các dự án BT tại khu đô thị mới Thủ Thiêm; Nghị quyết số 170/2024/QH15, ngày 30/11/2024 của Quốc hội về cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đối với các dự án, đất đai trong kết luận thanh tra, kiểm tra, bản án tại Thành phố Hồ Chí Minh, thành phố Đà Nẵng và tỉnh Khánh Hòa.

Mới đây, trong các phiên thảo luận về kiến nghị, đề xuất sửa đổi bổ sung Nghị quyết số 98 của Quốc hội, nhiều đại biểu cũng đề xuất để bổ sung vào nghị quyết nhằm tạo cơ sở, hành lang pháp lý nhiều hơn cho thành phố có thêm không gian để xử lý các bất cập, khó khăn đối với các dự án tồn đọng nhiều năm. Báo cáo mới nhất của Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh cho thấy, sau hợp nhất, thành phố có 838 dự án, công trình vướng mắc, tồn đọng.

Đến nay, sau những nỗ lực, sự hỗ trợ từ Trung ương, 670 dự án đã được tháo gỡ hoặc có giải pháp tháo gỡ. Số lượng này đã giúp hơn 85.500ha đất dự án được tiếp tục triển khai và hơn 569.000 tỷ đồng sau thời gian đóng băng sẽ đưa vào nền kinh tế để tiếp tục lưu thông.

Dòng vốn của dự án bị tắc không chỉ là câu chuyện của doanh nghiệp mà là của cả nền kinh tế. Lượng vốn được giải phóng sẽ kéo theo hàng trăm nghìn việc làm và kích hoạt chuỗi sản xuất cho thị trường, nên để các chính sách thật sự tạo hành lang, khung pháp lý thông thoáng cho các doanh nghiệp hoạt động, Trung ương cần có các giải pháp trước mắt và dài hạn để tạo môi trường minh bạch, hiệu quả cho doanh nghiệp.

Trước mắt, đối với các dự án còn vướng một phần pháp lý cần có cơ chế xử lý chuyển tiếp đặc thù như cho phép xác định giá đất tạm tính, nộp nghĩa vụ tài chính theo từng giai đoạn để tránh “đóng băng toàn bộ” dự án.

Về lâu dài, ngoài việc sửa đổi, bổ sung quy định của pháp luật để tránh tình trạng chồng chéo giữa các luật như hiện nay thì công tác quản lý đất đai, thị trường bất động sản cần được số hóa đồng bộ; thực hiện công khai tiến độ từng dự án trên nền tảng dữ liệu quốc gia để doanh nghiệp, người dân và cơ quan giám sát có thể theo dõi, tránh việc hồ sơ bị kéo dài.

Nhà nước cần xây dựng cơ sở dữ liệu giá đất minh bạch, cập nhật theo thị trường; xây dựng cơ sở dữ liệu giá đất quốc gia, thủ tục hành chính tinh gọn, minh bạch.