Ông Vũ Việt Thắng, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Phúc Sinh Sơn La, xã Chiềng Mung, cho biết: Trước đây, gần như 100% vỏ quả cà phê được ủ hoặc bỏ đi, gây ô nhiễm môi trường. Với dây chuyền sản xuất trà Cascara kết hợp quy trình chế biến Wash Arabica, chúng tôi đã biến phế phẩm thành sản phẩm giá trị cao, vừa tạo lợi ích kinh tế, vừa đóng góp cho hệ sinh thái xanh, bền vững.

Ngày 21/10/2023, Công ty CP Phúc Sinh Sơn La, Tập đoàn Phúc Sinh đã khai trương dây chuyền chế biến trà Cascara đầu tiên tại xã Chiềng Mung - đơn vị tiên phong sản xuất trà Cascara quy mô công nghiệp tại Việt Nam và cả khu vực Đông Nam Á. Dây chuyền hiện đại với hệ thống rửa, tách vỏ, sấy lạnh, khử UV và đóng gói tự động đạt công suất 10 tấn quả chín/ngày, tương đương 1 tấn trà thành phẩm/ngày.

Để đảm bảo chất lượng, Công ty chỉ thu mua vỏ quả cà phê Arabica chín đạt độ ngọt 22 - 28 Brix - giai đoạn hương vị và dinh dưỡng đạt mức cao nhất. Nhờ đó, trà Cascara Sơn La giữ trọn vị thanh, hậu ngọt đặc trưng và màu sắc tự nhiên. Hiện nay, 99% sản lượng trà Cascara của Phúc Sinh được xuất khẩu sang châu Âu và châu Mỹ.

Ngoài Công ty cổ phần Phúc Sinh Sơn La, hiện nay, nhiều HTX trên địa bàn tỉnh cũng tham gia sản xuất như HTX Cà phê Bích Thao Sơn La, phường Chiềng Cơi; HTX Ara-Tay Coffee, xã Mường Chanh và HTX Nông nghiệp Chiềng Xét, phường Chiềng An. Các đơn vị này đã mạnh dạn đầu tư công nghệ, nâng cao tiêu chuẩn thu hoạch, từng bước khẳng định vị thế của sản phẩm Cascara Sơn La trên thị trường.

Việc tận dụng vỏ cà phê để chế biến Cascara đã mang lại “nguồn vàng" mới cho nông dân trồng cà phê Sơn La. Theo tính toán, 10 kg cà phê tươi có thể cho ra 2 kg nhân và 1 kg trà Cascara, một tỷ lệ mang lại giá trị kinh tế đáng kể.

Ông Quàng Văn Diêm, Giám đốc HTX Nông nghiệp Chiềng Xét, phường Chiềng An, chia sẻ: Doanh nghiệp đầu tư sản xuất trà Cascara, vừa có thêm thu nhập, vừa không lo xử lý chất thải. Mỗi tạ cà phê quả chín sau khi lấy nhân, bà con có thể thu thêm 15 - 20% giá trị từ vỏ. Vườn sạch, môi trường cũng sạch hơn.

Còn ông Vương Văn Hải, Chủ tịch Hội Cà phê Sơn La, nhận định: Sự ra đời của ngành trà Cascara là bước tiến đột phá, giúp tăng giá trị cho hạt cà phê và tạo sự ổn định đầu ra cho nông dân, khuyến khích thu hoạch quả chín đỏ, sản xuất theo tiêu chuẩn bền vững. Mô hình này là ví dụ điển hình cho kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp.

Sản lượng trà Cascara Sơn La hiện đạt khoảng 20 tấn/năm, trong đó phần lớn đặt mua trước khi ra lò. Thị trường quốc tế đặc biệt ưa chuộng, bởi hương vị độc đáo, giá trị dinh dưỡng cao.

Không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế, trà Cascara còn tạo việc làm tại chỗ, góp phần chuyển đổi tư duy sản xuất của người dân từ “làm nông nghiệp truyền thống” sang “kinh tế nông nghiệp tuần hoàn, giá trị cao”.

Trà Cascara đã được thế giới biết đến hàng trăm năm, phổ biến ở Nam Mỹ và châu Âu. Các nghiên cứu cho thấy Cascara chứa hàm lượng chất chống oxy hóa mạnh, vitamin C, kali, magie, cùng lượng caffeine thấp hơn so với cà phê truyền thống, phù hợp với xu hướng tiêu dùng hiện đại chú trọng sức khỏe và bền vững.

Ngày 13/10/2023, UBND tỉnh Sơn La đã chấp thuận Dự án Nhà máy Cà phê Cascara hòa tan Sơn La do Công ty cổ phần Cà phê Cascara Sơn La làm chủ đầu tư, tổng vốn hơn 103 tỷ đồng, đặt tại Khu công nghiệp Mai Sơn. Dự án có công suất thiết kế 200 tấn trà Cascara và 3.000 tấn vỏ sấy khô/năm, dự kiến hoàn thành và đi vào hoạt động quý I/2027.

Ông Nguyễn Ngọc Bình, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Cà phê Cascara Sơn La, khẳng định: Chúng tôi cam kết triển khai dự án đúng tiến độ, đảm bảo hiệu quả kinh tế - xã hội và môi trường, góp phần nâng cao giá trị cà phê Sơn La, tạo thêm nhiều việc làm ổn định cho lao động địa phương.

Sự xuất hiện của các doanh nghiệp đầu tư chế biến sâu, như: Phúc Sinh, Cascara Sơn La… cho thấy định hướng rõ ràng của tỉnh trong phát triển ngành cà phê bền vững, chuyển từ sản xuất thô sang chế biến, đa dạng hóa sản phẩm, mở rộng thị trường xuất khẩu.

Từ những vỏ cà phê từng bị bỏ đi, giờ đây, nông dân Sơn La đã biến chúng thành nguồn thu mới; doanh nghiệp có thêm sản phẩm giá trị và cà phê Việt Nam thêm cơ hội khẳng định vị thế. Trà Cascara không chỉ là kết quả của sáng tạo, còn là biểu tượng cho kinh tế tuần hoàn, nơi “phế phẩm” được hồi sinh thành “sản phẩm vàng”, nâng cao giá trị kinh tế cà phê Arabica Sơn La.