Xây dựng, phát triển các HTX nông nghiệp là giải pháp quan trọng trong thúc đẩy phát triển sản xuất nông nghiệp theo chuỗi giá trị, kết hợp ứng dụng công nghệ cao, góp phần nâng cao giá trị gia tăng, hiệu quả, khả năng cạnh tranh và hướng đến sản xuất bền vững. Những năm qua, huyện Mộc Châu đã hỗ trợ các HTX nông nghiệp đổi mới, hoàn thiện tổ chức, nâng cao năng lực và hiệu quả hoạt động. 

Hình thành và phát triển từ Chi hội ngành nghề xóm 5, tiểu khu Bản Ôn, thị trấn Nông trường Mộc Châu, HTX Cây ăn quả an toàn Bản Ôn thành lập năm 2019 với 7 thành viên, đến nay tăng lên 18 thành viên, tạo việc làm cho hơn 30 lao động địa phương. HTX có 36 ha mận hậu và cam canh, áp dụng quy trình sản xuất nông nghiệp tốt VietGAP.

Ông Chu Quang Tạo, Giám đốc HTX, thông tin: HTX đã chủ động áp dụng khoa học, kỹ thật vào sản xuất và đang chuyển đổi dần diện tích canh tác sang sản xuất theo hướng hữu cơ, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học; sử dụng phân hữu cơ vi sinh và phân hữu cơ do các hộ thành viên tự ủ bằng đậu tương, ngô bột, rác thải hữu cơ, phân chuồng và men vi sinh để bón cho cây trồng. Tổng sản lượng các loại quả của HTX đạt bình quân 900 tấn/năm, tổng doanh thu hàng năm đạt khoảng 36 tỷ đồng, thu nhập trên 1 đơn vị diện tích đất sản xuất của HTX đạt trên 600 triệu đồng/ha/năm.

Hiện nay, trên địa bàn huyện Mộc Châu có 101 HTX nông nghiệp, tổng vốn điều lệ trên 169 tỷ đồng, với 1.045 thành viên, 1.224 lao động thường xuyên, trên 1.500 lao động theo mùa vụ; có 40 HTX đang hoạt động theo chuỗi giá trị, trong đó có 26 HTX sản xuất, kinh doanh cây ăn quả; 12 HTX sản xuất kinh doanh rau các loại; 1 HTX sản xuất, kinh doanh chè; 1 HTX sản xuất, kinh doanh mật ong.

Qua thực tiễn hoạt động và đánh giá từ các cơ quan, đơn vị chuyên môn, các HTX nông nghiệp trên địa bàn huyện Mộc Châu đang thực hiện tốt các khâu trong chuỗi cung ứng và tiêu thụ sản phẩm, như: Tổ chức sản xuất, thu hoạch và bao tiêu sản phẩm cho các hộ thành viên và các hộ nông dân liên kết với HTX; ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp và kinh doanh. Các HTX tập trung trồng mới, ghép cải tạo vườn cây ăn quả bằng giống chất lượng cao; lắp đặt hệ thống tưới nhỏ giọt, tưới tiết kiệm công nghệ Israel; trồng rau, hoa trong nhà kính, nhà lưới; sản xuất theo quy trình VietGAP. Có 32 HTX lắp đặt hệ thống tưới nhỏ giọt, tưới tiết kiệm công nghệ Israel với tổng diện tích hơn 140 ha; 11 HTX tổ chức trồng rau, hoa, quả trong nhà lưới với tổng diện tích nhà kính, nhà lưới là 4,39 ha; 38 HTX áp dụng sản xuất theo quy trình VietGAP đã được cấp giấy chứng nhận, với tổng diện tích 490 ha.

Nhiều HTX hoạt động sản xuất kinh doanh có hiệu quả và tích cực tham gia vào các hoạt động nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm, quảng bá, giới thiệu các sản phẩm nông nghiệp địa phương. Hiện nay, toàn huyện có 4 HTX, gồm: HTX Nông nghiệp Quyết Thanh Mộc Châu; HTX Dịch vụ phát triển nông nghiệp 19/5; HTX Sản xuất kinh doanh chè Tân Lập Mộc Châu; HTX Đông trùng hạ thảo Mộc Châu sở hữu 14 sản phẩm OCOP cấp tỉnh, trong đó có 6 sản phẩm đạt 4 sao và 8 sản phẩm đạt 3 sao.

Ông Phạm Văn Quyết, Giám đốc HTX Nông nghiệp Quyết Thanh Mộc Châu, cho biết: HTX có 21 ha trồng cây ăn quả gồm mận, bơ, cam…có 6 sản phẩm đạt OCOP 4 sao, gồm: Mận sấy dẻo, chuối sấy, xoài sấy, hồng sấy, đu đủ sấy, nước cốt chanh leo. Từ khi phát triển các sản phẩm OCOP, các thành viên HTX và bà con nông dân ngày càng yên tâm gắn bó hơn với các loại cây trồng đặc sản của địa phương vì thị trường tiêu thụ được mở rộng, đầu ra của sản phẩm cũng được bảo đảm hơn trước đây.

Cũng đang sở hữu 6 sản phẩm đạt OCOP cấp tỉnh, HTX Dịch vụ phát triển nông nghiệp 19/5 là một trong những HTX nông nghiệp tiêu biểu của huyện. Ông Mai Đức Thịnh, Giám đốc HTX, cho biết: Các sản phẩm đạt OCOP của HTX, gồm: Rượu mận, rượu mơ, rượu ngô, mận sấy mật ong, mận sấy gừng và mận sấy thảo dược. HTX có gần 60 nhân viên kỹ thuật làm việc trực tiếp từ khâu sản xuất, chế biến và bảo quản sản phẩm và hơn 200 hộ nông dân tham gia liên kết sản xuất với HTX. Tổng sản lượng nông sản tiêu thụ của HTX đạt từ 800-1.000 tấn các loại nông sản/năm, các sản phẩm của HTX được tiêu thụ tại thị trường trong và ngoài tỉnh, được người tiêu dùng đánh giá cao về mẫu mã và chất lượng.

Đồng hành cùng các HTX, huyện Mộc Châu lồng ghép các nguồn vốn hỗ trợ từ các chương trình, dự án để hỗ trợ các HTX phát triển. Ông Trần Xuân Thành, Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Mộc Châu, cho biết: Giai đoạn 2017 - 2022, Phòng đã tham mưu UBND huyện thông qua nguồn vốn thực hiện các nghị quyết hỗ trợ phát triển HTX nông nghiệp, nguồn vốn chương trình mục tiêu quốc gia, nguồn vốn sự nghiệp, nông nghiệp huyện hỗ trợ 18 HTX in tem nhãn mác, mua bao bì đóng gói sản phẩm đưa đi tiêu thụ; hỗ trợ 19 HTX hoàn tất hồ sơ, thủ tục cấp Giấy chứng nhận VietGAP cho 210 ha cây ăn quả, 25 ha rau các loại, 50 ha chè; hỗ trợ 1 HTX làm 100 lồng nuôi cá; hỗ trợ 3 HTX, với 14 sản phẩm được đánh giá công nhận sản phẩm OCOP 3-4 sao cấp tỉnh,… tổng kinh phí hỗ trợ trên 8 tỷ đồng.

Các HTX nông nghiệp trên địa bàn huyện Mộc Châu đã góp phần xây dựng và nhân rộng các mô hình phát triển kinh tế, khai thác tiềm năng, thế mạnh của từng vùng để tạo ra các loại hàng hóa nông sản, dịch vụ đạt chất lượng, hiệu quả, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nông dân, đóng góp vào quá trình xây dựng nông thôn mới trên địa bàn.