Trường PTDT nội trú THCS & THPT Bắc Yên tiền thân là Trường thiếu nhi Dân tộc huyện Bắc Yên, được thành lập tháng 8/1982. Đây là loại hình trường chuyên biệt đào đạo học sinh là người dân tộc thiểu số, nhằm mục tiêu tạo nguồn nhân lực có chất lượng cho vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn. Năm học đầu tiên 1982-1983, cơ sở vật chất còn tạm bợ, chỉ có 6 nhà tạm vừa dùng làm phòng học, phòng ở nội trú và phòng làm việc, bếp nấu ăn cho thầy và trò nhà trường; trang thiết bị phục vụ giảng dạy, học tập và nuôi dưỡng học sinh thiếu thốn. Năm học này, nhà trường tuyển sinh 45 học sinh nam, trong đó 40 em dân tộc Mông, 5 em dân tộc Dao, chia thành 3 lớp 1 và 1 lớp 2.

Thầy giáo Hà Đức Nhã, nguyên Hiệu trưởng giai đoạn 1984-1988, đã ghi lại trong cuốn Kỷ yếu của nhà trường những ngày đầu thành lập: Để thực hiện công tác chiêu sinh, cán bộ, giáo viên, nhân viên của trường phải vượt núi, băng rừng đến các xã, bản vùng sâu, vùng xa để tuyên truyền, vận động và làm hồ sơ cho các em. Đối tượng học sinh 100% là đồng bào dân tộc thiểu số, thuộc vùng sâu, vùng cao của huyện. Khi các em đến trường còn chưa nói thạo tiếng phổ thông, ngôn ngữ bất đồng, bị ảnh hưởng bởi quan niệm của phụ huynh, phong tục tập quán lạc hậu. Song, với trách nhiệm “Tất cả vì tương lai con em các dân tộc thân yêu”, nhà trường khắc phục mọi khó khăn, hoàn thành nhiệm vụ đào tạo nguồn cán bộ dân tộc thiểu số.

Năm 2003, trường chính thức chuyển đến địa điểm mới với cơ sở vật chất được xây dựng theo hướng trường đạt chuẩn quốc gia. Khuôn viên nhà trường rộng 11.500 m2, xây dựng 1 nhà lớp học 3 tầng 15 phòng học, phòng thiết bị; thư viện; phòng làm việc của Ban Giám hiệu, các tổ chuyên môn, các tổ chức đoàn thể. Bên cạnh đó, 1 nhà nội trú 3 tầng với 26 phòng ở, 1 phòng ăn gắn liền với bếp ăn nội trú. Cơ sở vật chất đáp ứng nhu cầu giảng dạy, học tập và ở nội trú của học sinh. Từ năm học 2017-2018 đến nay, nhà trường thực hiện nhiệm vụ giáo dục cả hai bậc học là THCS và THPT.

Thầy giáo Nguyễn Đức Mích, Hiệu trưởng, cho biết: Trải qua 40 năm thành lập, xây dựng và phát triển; đến nay, trường có 10 lớp, trong đó 4 lớp THCS và 6 lớp THPT với 340 học sinh. Đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên luôn đoàn kết, tâm huyết, trách nhiệm, chủ động, vượt khó, sáng tạo đạt nhiều thành tích trong đào tạo các thế hệ học sinh dân tộc thiểu số, đóng góp vào thành tựu chung của ngành giáo dục và đào tạo tỉnh nhà. Đảng bộ nhà trường luôn được công nhận là Đảng bộ trong sạch vững mạnh; nhà trường cùng các tổ khối luôn đạt danh hiệu tiên tiến xuất sắc, đơn vị văn hóa tiêu biểu. Nhiều thế hệ học sinh của nhà trường đã trưởng thành, công tác tại sở, ngành của tỉnh, cán bộ lãnh đạo xã, các phòng, ban của huyện.

Cơ sở vật chất được xây dựng hiện đại theo hướng đạt chuẩn quốc gia; đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên được tăng cường. Đến nay, nhà trường có 33 cán bộ, giáo viên, nhân viên; 100% giáo viên đạt trình độ chuẩn và trên chuẩn. Trong giảng dạy, các thầy cô giáo nhà trường liên tục đổi mới phương pháp dạy học, tích cực ứng dụng CNTT trong các bài dạy, đổi mới kiểm tra đánh giá nhằm phát huy tối đa năng lực học sinh. 6 năm học gần đây, nhà trường có 65 lượt giáo viên đạt danh hiệu giáo viên dạy giỏi cấp trường, 12 lượt giáo viên dạy giỏi cấp huyện, 2 lượt giáo viên đạt danh hiệu Tổng phụ trách giỏi cấp huyện... Chất lượng hai mặt giáo dục của nhà trường có những tiến bộ vượt bậc, ngày càng nâng cao. Tỷ lệ học học lực khá giỏi bình quân đạt 70,4% trở lên; 99,3% hạnh kiểm khá, tốt; 3 năm trở lại đây tỷ lệ học sinh tốt nghiệp THPT đạt 100%. Bên cạnh đó, nhà trường luôn chú trọng “Dạy chữ” kết hợp “Dạy người”, vì thế công tác giáo dục đạo đức, giáo dục kỹ năng sống, rèn luyện nề nếp, kỷ cương học sinh luôn được coi trọng; công tác chủ nhiệm được quan tâm sát sao, môi trường nhà trường thân thiện.

Phấn khởi, tự hào với thành quả đã đạt được trong 40 năm qua, thầy và trò Trường PTDT nội trú THCS & THPT Bắc Yên tiếp tục đoàn kết, phát huy truyền thống tốt đẹp, đẩy mạnh phong trào thi đua dạy tốt, học tốt, chăm sóc và nuôi dưỡng học sinh, xứng đáng là địa chỉ tin cậy, nơi gửi gắm niềm tin của đồng bào các dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện Bắc Yên.