Người Thái chế biến măng chua chủ yếu từ măng tre (nó hốc, nó sáng). Ngoài ra, các loại măng bương, nứa, sặt, trúc... cũng có thể là nguyên liệu để chế biến măng chua. Người hái măng dùng thuổng đào những cây măng mới nhú khỏi mặt đất, gọi là “nó hảu”, có nơi gọi là “nó bẳn”, tức là măng củ. Để làm măng chua thì chủ yếu lấy phần còn non của cây măng, gọi là “nó bỏng”, “nó nhọt”. Theo kinh nghiệm, làm măng chua tốt nhất là măng củ (nó hảu).

Một trong những món ăn ngon của đồng bào Thái là món “mọ”, tức là sản phẩm tẩm ướp gia vị đem hấp cách thủy với bột gạo nếp. Với trí tưởng tượng, tính ước lượng và tính sáng tạo tuyệt vời, đồng bào dân tộc Thái có thể chế biến “mọ” từ tất cả các sản phẩm rau, củ, quả. Song hấp dẫn nhất là món “Cáy man mọ” (tức là gà mái non hấp) đậm đà bản sắc dân tộc, đòi hỏi sự cầu kỳ, khéo léo tài hoa từ bàn tay con người.

Những ngày cuối tháng 5, các thung lũng mận ở Cao nguyên Mộc Châu khoác lên mình màu áo rực rỡ, chen giữa những tán lá xanh là những chùm mận chín đỏ, trĩu cành. Mận trên vườn, đồi, mận tràn ngập phố; những sọt mận đỏ rực, tím lịm theo những chuyến xe ngược - xuôi, mang theo niềm vui của những người trồng mận bởi năm nay mận giữ được giá và lượng tiêu thụ ổn định.

Cá chua, cá mẳm vốn đã được người dân vùng ven sông Đà làm từ lâu đời. Nhưng vài năm trở lại đây, sản phẩm cá chua, cá mẳm của người dân Tạ Bú (Mường La) mới được nhiều thực khách biết đến và tìm mua, bởi hương vị chua mặn đậm đà của cá, vị thơm bùi của thính kết hợp với riềng, xả, tạo nên một món ăn truyền thống của người dân nơi đây.

Có thể nói, các món ăn nói chung, món cá nói riêng của đồng bào Thái Tây Bắc là những món ăn đậm đà hương vị, thể hiện sự hòa quyện giữa thiên nhiên với tính sáng tạo tuyệt vời của đồng bào Thái. Món ăn ngon được chế biến từ cá phải kể đến món gỏi cá truyền thống.

Một buổi sáng đi chợ sớm, tiếng rao "Đào, mận, mơ Chiềng Cọ thơm, ngon, giòn sật đi" thu hút tôi. Hè đã về rồi sao? Nhớ lại ngày nhỏ, cứ chiều đi học về, lũ trẻ trong xóm lại tụ tập chơi nhảy dây, lò cò ngoài sân, thoáng thấy bóng dáng các bà, cô đeo quang gánh, lúc lỉu giỏ tre đựng đầy thứ quả xanh, đỏ đi qua, có đứa nhanh lẹ chạy ù vào xin mẹ 200-500 đồng để mua về chấm muối ớt, vừa ăn vừa nhăn mặt xuýt xoa, nói, cười khúc khích.

Cơn mưa sớm đầu mùa, làm cho cây cối tốt tươi, đơm hoa, kết trái, cũng là lúc trong các vòm cây, những tổ kiến đang căng tròn, chắc trứng, khiến tôi nhớ lại những mùa trứng kiến đã qua...

Đồng bào dân tộc Thái vốn nổi tiếng khéo léo trong chế biến món ăn, từ những nguyên liệu rất đỗi bình dị của núi rừng, họ đã tạo nhiều món ăn độc đáo, trong đó có món chế biến từ hoa rừng khiến ai được thưởng thức một lần là nhớ mãi.

Trong văn hóa ẩm thực của đồng bào dân tộc Thái ở Sơn La, có rất nhiều những món ăn mang đậm bản sắc dân tộc. Trong vô vàn những đặc sản của Pa pỉnh tộp, cơm lam, gà nướng... không thể thiếu xôi ngũ sắc truyền thống được các thế hệ nối tiếp nhau lưu giữ, phát triển, nâng lên tầm nghệ thuật.

Khoảng vài năm trở lại đây, trào lưu làm mứt “handmade” đang nở rộ, nhất là vào dịp giáp Tết nguyên Đán. Tự tay làm mứt tết, vừa làm không khí đón Tết thêm rộn ràng, vừa có thể tăng thêm thu nhập.

Khi những cơn gió lạnh đầu mùa len lỏi qua những tán lá cây, ai cũng quàng thêm cho mình chiếc khăn, mặc thêm tấm áo khoác ấm. Theo thời gian con người ta lớn lên, dần dần món ăn vặt ngày nào cũng dần rơi vào quên lãng thay vào đó là những mối bận tâm khác. Nhưng chiều nay, khi đang rảo bước trên con phố nhỏ về nhà, hình ảnh thân thuộc ngày nào lại chợt hiện về rõ, nguyên một dãy hàng bán khoai, ngô nướng khiến con tim bồi hồi, rạo rực nhớ lại những ngày xưa kia.

Đông đến, khi làn gió lạnh luồn qua các chân rạ khô của cánh đồng Mường Tấc, cũng là lúc rêu vào mùa. Bà con dân tộc Thái ở Phù Yên lượm rêu về rồi khéo léo chế biến thành nhiều món, như rêu hấp, rêu xào, nộm rêu khô... nhưng ngon và lạ nhất có lẽ vẫn là món rêu nướng.

Sơn La được du khách biết đến là vùng đất nhiều cảnh đẹp, con người thân thiện, hiếu khách, có ẩm thực độc đáo của các dân tộc. Trong đó, ẩm thực của đồng bào Thái là sự kết hợp tinh tế các nguyên liệu và phương thức chế biến được lưu truyền từ đời này qua đời khác.

Sơn La được du khách biết đến là vùng đất nhiều cảnh đẹp, con người thân thiện, hiếu khách, có ẩm thực độc đáo của các dân tộc. Trong đó, ẩm thực của đồng bào Thái là sự kết hợp tinh tế các nguyên liệu và phương thức chế biến được lưu truyền từ đời này qua đời khác.

Được chế biến thành nhiều món như: Luộc lá chanh, hấp gừng, nấu mẻ, nấu chuối đậu, xào sả ớt..., ốc suối Phù Yên là món ăn độc đáo của người dân địa phương, ai đã từng được thưởng thức sẽ khó có thể quên.

Những năm gần đây, người dân các xã vùng lòng hồ thủy điện sông Đà huyện Phù Yên phát triển nghề đánh bắt, chế biến sản phẩm cá tép dầu, được nhiều người tiêu dùng ưa chuộng, đã và đang giúp bà con nơi đây có thêm thu nhập.

Những năm gần đây, người dân các xã vùng lòng hồ thủy điện sông Đà huyện Phù Yên phát triển nghề đánh bắt, chế biến sản phẩm cá tép dầu, được nhiều người tiêu dùng ưa chuộng, đã và đang giúp bà con nơi đây có thêm thu nhập.

Với niềm đam mê đặc biệt với ẩm thực, nhất là đồ ăn chay, anh Trần Tiến Đạt (tổ 12, phường Quyết Thắng, Thành phố) đã cất công đến nhiều địa phương để học hỏi, trau dồi kinh nghiệm chế biến những món chay độc đáo, phục vụ nhu cầu của thực khách.

Những ai đã từng đến xã Chiềng Sung (Mai Sơn), được thưởng thức món tương thố ố của bà con nơi đây đều có ấn tượng đặc biệt với món ăn độc đáo, mang đậm hương vị của núi rừng Tây Bắc. Nhiều năm qua, tương thố ố đã trở thành đặc sản nổi tiếng của xã Chiềng Sung.

Nói đến ẩm thực của đồng bào dân tộc Thái ở Sơn La, không thể không kể đến món “Nộm hoa ban”. Đây là món ăn giản dị và đặc sắc được thiên nhiên ban tặng vào mỗi mùa ban nở.