Lịch sử hào hùng

Từ bản Mòng, phường Chiềng Cơi đến Mường Chanh hơn 20 km, trước kia là đường rừng in dấu chân nhiều thanh niên đồng bào dân tộc Thái hoạt động cách mạng bí mật, nay đã là con đường rải nhựa, thuận tiện cho nhân dân đi lại, hai bên phủ xanh cà phê và cây ăn quả.

Nhà truyền thống xã Mường Chanh được xây dựng năm 2005 theo kiểu nhà sàn của đồng bào dân tộc Thái và được tu sửa năm 2024, còn lưu giữ nhiều kỷ vật thời chống Pháp; danh sách Anh hùng liệt sĩ, cùng nhiều huân, huy chương mà quân và dân địa phương được trao tặng.

Cùng chúng tôi thăm Nhà truyền thống, đồng chí Nguyễn Thị Hải Yến, Bí thư Đảng ủy xã Mường Chanh, tự hào kể: Theo cuốn Lịch sử Đảng bộ xã Mường Chanh, đầu năm 1943, khi điều kiện chín muồi, Chi bộ Nhà tù Sơn La bí mật thành lập tổ chức cách mạng đầu tiên ở Sơn La, đó là “Đoàn thanh niên cứu quốc” (dịch tiếng Thái là Mú nóm chất mương), gồm 2 tổ tại tỉnh lỵ và huyện Mường La. Sau cuộc vượt ngục của tù chính trị Sơn La, thực dân Pháp khủng bố gắt gao, các tổ phải rút vào hoạt động bí mật hoặc tạm ngừng chờ thời cơ. Theo chỉ đạo của Chi bộ, đồng chí Chu Văn Thịnh tìm địa bàn xây dựng cơ sở và căn cứ cách mạng; sau khảo sát, ông chọn xã Mường Chanh (Châu Mai Sơn). Tổ thanh niên cứu quốc Mường Chanh ra đời với 12 hội viên, nhanh chóng thu hút đông đảo nhân dân tham gia, lập cơ sở cách mạng ở cả 8 bản của khu căn cứ.

Các tổ thanh niên cứu quốc và đội du kích được lập để chuẩn bị tổng khởi nghĩa. Ngày 19/8/1945, Trung đội du kích Mường Chanh cùng nhân dân bao vây nhà chánh phìa, buộc chúng đầu hàng và giao ấn tín. Thắng lợi ở Mường Chanh nhanh chóng lan sang Mường La, Thuận Châu, Mai Sơn, Yên Châu. Ngày 26/8/1945, Ủy ban Cách mạng lâm thời ra mắt, tuyên bố Sơn La hoàn toàn giải phóng.

Với những đóng góp to lớn cho cách mạng, năm 1998, xã Mường Chanh vinh dự được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu “Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân thời kỳ kháng chiến chống Pháp”. Năm 2006, khu căn cứ cách mạng Mường Chanh được UBND tỉnh xếp hạng di tích lịch sử.

Chúng tôi cùng Chủ tịch Hội CCB xã Mường Chanh đến thăm ông Lò Văn Mộc, ở bản Đen, là con trai ông Lò Văn Hắc, một trong 12 hội viên đầu tiên của Đoàn Thanh niên cứu quốc Mường Chanh. Ông Mộc, nguyên Trưởng ban Tuyên giáo Huyện ủy Mai Sơn (cũ), nguyên Bí thư Đảng ủy xã Mường Chanh, năm nay 93 tuổi nhưng vẫn minh mẫn.

Ông Mộc kể: Gần 10 tuổi, ông đã nghe cha nói về phong trào cách mạng. Năm 1940, Mường Chanh nghèo khó, người dân lầm than trước ách đô hộ, áp bức. “Hội diệt anh” ra đời để chống thực dân phong kiến. Khi Đoàn Thanh niên cứu quốc thành lập, cha ông lúc đó 40 tuổi, đã tình nguyện gia nhập. Đội luyện tập quân sự dưới vỏ bọc “tìm trâu”, giác ngộ cách mạng. Cuối năm 1944, đầu năm 1945, phong trào lan khắp Mường Chanh và sang xã Nậm Lầu, thu hút đông đảo thanh niên. Năm 1945, nhân dân dưới sự lãnh đạo của Ban khởi nghĩa đã giành chính quyền, Mường Chanh được giải phóng. Cha ông sau đó tiếp tục tham gia kháng chiến và hy sinh anh dũng.

Năm 1947, mới 14 tuổi, ông Mộc đã tham gia đội “Thiếu nhi cứu quốc”, làm nhiệm vụ luyện tập, trinh sát và liên lạc cho Ủy ban Kháng chiến. Sau đó, ông học tại Trường Sư phạm miền núi Trung ương, Trường Sư phạm cấp II Khu Tự trị Thái - Mèo (nay là Trường Đại học Tây Bắc), rồi dạy học ở Mường Chanh, Chiềng Mung, Trường cấp 3 Mai Sơn. Tuổi đã cao, nhưng ông vẫn thường xuyên nhắc con cháu sống xứng đáng với truyền thống cách mạng quê hương.

Đổi thay trên quê hương cách mạng

Phát huy truyền thống của quê hương cách mạng, nhân dân các dân tộc xã Mường Chanh luôn đoàn kết, ra sức thi đua lao động sản xuất, đạt nhiều thành tựu trên các lĩnh vực của đời sống, kinh tế - xã hội, bộ mặt nông thôn khởi sắc từng ngày, đời sống của người dân được nâng lên rõ rệt. Đặc biệt, từ tháng 7/2025, xã Mường Chanh được thành lập trên cơ sở sáp nhập xã Mường Chanh và xã Chiềng Chung, mở rộng không gian phát triển mới, với diện tích hơn 101 km², dân số hơn 11.200 người.

Ông Nguyễn Biên Cương, Chủ tịch UBND xã Mường Chanh, cho biết: Giai đoạn 2020-2025, kinh tế xã tăng trưởng ổn định, thu nhập bình quân đạt 45 triệu đồng/người/năm; tỷ lệ che phủ rừng 46%. Giáo dục, y tế được đảm bảo, 100% trẻ đến lớp, xã đạt chuẩn y tế quốc gia, trên 85% dân tham gia BHYT. Công tác xây dựng Đảng được quan tâm, đã kết nạp 107 đảng viên; thành lập 5 chi bộ mới, củng cố tổ chức sau sáp nhập, bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện của Đảng.

Bước vào giai đoạn mới, xã Mường Chanh tập trung nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng; phát huy khối đại đoàn kết toàn dân; đẩy mạnh phát triển nông nghiệp hàng hóa gắn với xây dựng nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu. Ưu tiên nâng cao đời sống nhân dân, giữ vững quốc phòng - an ninh, xây dựng hệ thống chính trị vững mạnh toàn diện. Xã xác định cà phê là cây chủ lực, duy trì hơn 1.300 ha, liên kết sản xuất và chế biến; thâm canh 150 ha lúa nước; gần 200 ha cây ăn quả; 145 ha ngô, sắn. Chăn nuôi mở rộng với gần 3.000 con gia súc, hơn 40.000 con gia cầm. Các hộ trung tâm xã phát triển kinh doanh dịch vụ hàng thiết yếu, mang lại thu nhập ổn định.

Theo tuyến đường bê tông kiên cố, sạch sẽ, đến bản Cang Mường, thăm mô hình trồng cà phê của gia đình anh Lò Mạnh Quyết, toàn bộ diện tích đều được sử dụng hệ thống tưới vảy tự động. Anh Quyết chia sẻ: Vườn cà phê 4 ha được trồng từ năm 2014. Đến năm 2019, gia đình đầu tư hơn 100 triệu đồng lắp hệ thống tưới tự động, giúp sản lượng tăng gần gấp đôi, đạt hơn 80 tấn cà phê tươi/năm, sau khi trừ chi phí, cho thu lãi khoảng 800 triệu đồng/năm.

Với phương châm “Gần dân, phục vụ tốt hơn”, từ 1/7, xã Mường Chanh đưa vào hoạt động Trung tâm Phục vụ hành chính công. Cán bộ, công chức thành thạo phần mềm xử lý văn bản, quy trình thủ tục, tham gia tập huấn tiếp nhận và giải quyết hồ sơ trực tuyến. Đến nay, Trung tâm đã tiếp nhận, giải quyết 186 thủ tục hành chính, trong đó, 142 thủ tục trực tuyến, đảm bảo 100% hoàn thành đúng hạn; bộ máy và phần mềm vận hành ổn định, quy trình xử lý kịp thời.

Anh Lò Minh Nhật, bản Nam, xã Mường Chanh, cho biết: Tôi đến làm giấy khai sinh cho con, được cán bộ hướng dẫn tận tình, chu đáo. Tôi rất hài lòng và tin tưởng bộ máy chính quyền 2 cấp sẽ ngày càng hiệu quả, tạo thuận lợi cho nhân dân.

Tự hào về truyền thống cách mạng với những ký ức lịch sử hào hùng, Ðảng bộ, chính quyền và nhân dân xã Mường Chanh hôm nay càng quyết tâm đoàn kết, chung sức xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp. Phấn đấu đến năm 2030, thu nhập bình quân đạt 55 triệu đồng/năm; hộ nghèo giảm dưới 3%; diện tích cây công nghiệp đạt 1.350 ha; lao động qua đào tạo đạt 10%; thu ngân sách tăng bình quân 6%/năm; phát triển du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn bản sắc văn hóa.