Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường bộ cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu đoạn tuyến qua tỉnh Sơn La là dự án trọng điểm đang được tỉnh tập trung chỉ đạo, đẩy nhanh giải phóng mặt bằng (GPMB) để công trình thi công đúng tiến độ, sớm hoàn thành mục tiêu đề ra, góp phần kết nối Sơn La với các tỉnh, mở đường kinh tế, du lịch, thương mại phát triển. Dự án có tổng chiều dài khoảng 32,3 km, đi qua các xã: Vân Hồ, Tô Múa và phường Vân Sơn, với 760 hộ gia đình, cá nhân bị ảnh hưởng; tổng diện tích thu hồi để thực hiện dự án khoảng 318 ha.

Tỉnh đã thành lập Ban Chỉ đạo dự án do đồng chí Chủ tịch UBND làm trưởng ban. UBND tỉnh thành lập các tổ công tác theo lĩnh vực tập trung triển khai quyết liệt các nhiệm vụ được giao, thường xuyên lãnh đạo, chỉ đạo sát sao, cập nhật tiến độ hằng tuần. Tập trung cao GPMB, công tác tuyên truyền, vận động đi trước một bước, các đơn vị và các địa phương tổ chức họp dân, tuyên truyền, phổ biến sâu rộng mục đích, ý nghĩa, phạm vi, quy mô, những cơ chế, chính sách hiện hành khi triển khai dự án.

Xã Tô Múa là địa bàn có tuyến đường đi qua dài 15,8 km. Hiện nay, xã đã bàn giao mặt bằng cho đơn vị thi công đối với 2 điểm tái định cư; phê duyệt và chi trả phương án bồi thường GPMB 2 trạm dừng nghỉ của 63/72 hộ và 2 điểm tái định cư của 65/66 hộ. Ông Nguyễn Mạnh Thắng, Chủ tịch UBND xã Tô Múa, thông tin: Xã phối hợp với các đơn vị liên quan khẩn trương kiểm tra, ban hành phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư của hộ gia đình, cá nhân, làm căn cứ để đơn vị chủ đầu tư thực hiện tạm ứng kinh phí cho các hộ. Phấn đấu đến ngày 31/12/2025, xã bàn giao 100% mặt bằng cho đơn vị theo kế hoạch của UBND tỉnh.

Tại Dự án đường giao thông từ tiểu khu 26/3 đến tiểu khu 10, xã Mai Sơn có chiều dài 8,9 km; tổng diện tích đất thu hồi thực hiện dự án là 24,5 ha với 493 hộ, cá nhân bị ảnh hưởng. Ngay sau khi có chủ trương thực hiện GPMB, xã chú trọng tuyên truyền ý nghĩa dự án và kế hoạch thu hồi đất, đo đạc, kiểm đếm tài sản, thủ tục trong GPMB… giúp nhân dân hiểu, đồng thuận. Đến nay, dự án hoàn thành phê duyệt 41 đợt phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư 336 hộ gia đình, cá nhân, thu hồi 18,3 ha đất. Hiện nay, khối lượng GPMB hoàn thành đạt khoảng 70%; còn lại 157 hộ đang tiếp tục triển khai công tác GPMB.

Ông Phạm Văn Thịnh, Bí thư Chi bộ Tiểu khu 21, xã Mai Sơn, chia sẻ: Khi biết thông tin dự án, nhiều hộ còn băn khoăn bởi diện tích đất thu hồi ảnh hưởng trực tiếp đến đất ở, đất sản xuất. Được cán bộ xã và Chi bộ giải thích, phân tích dự án mang lại sẽ giảm thiểu ùn tắc giao thông quốc lộ, mở rộng đô thị, hạ tầng thương mại, nhân dân cơ bản đồng tình chấp thuận phương án đền bù, phối hợp cùng chính quyền, đơn vị thi công tháo dỡ các công trình bàn giao mặt bằng thi công dự án.

Bên cạnh những kết quả đạt được, hiện nay, Dự án đường giao thông từ tiểu khu 26/3 đến tiểu khu 10 còn 10 hộ vướng mắc trong việc xác định nguồn gốc, tranh chấp về quyền sử dụng đất, ảnh hưởng đến việc lập dự án; 27 hộ phải di chuyển chỗ ở chưa nhất trí về đơn giá tái định cư… Ông Đặng Quốc Khánh, Trưởng phòng Kinh tế xã Mai Sơn, cho biết: Trước thực tế này, UBND xã phối hợp rà soát xác định thông tin các hộ về nguồn gốc đất, loại đất, thời điểm tạo lập tài sản, đối tượng được hỗ trợ ổn định đời sống và sản xuất. Trước mắt, ưu tiên các vị trí điểm nút giao cần mặt bằng để triển khai thi công. Xã cũng trình UBND tỉnh, Sở Tài chính tiếp tục xem xét bố trí kế hoạch vốn năm 2025 để chi trả cho các hộ gia đình sau khi phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ tái định cư; rà soát các tài liệu, báo cáo xin ý kiến Sở Nông nghiệp và Môi trường về xác định nguồn gốc đất cho các hộ, đảm bảo tiến độ thi công theo kế hoạch.

Thời gian qua, tháo gỡ những “nút thắt” vướng mắc trong công tác GPMB, bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, nhà đầu tư và người dân, tỉnh đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo quan trọng, yêu cầu các cấp, các ngành vào cuộc đồng bộ, quyết liệt, nhất là với các dự án mang tính động lực; đổi mới cách làm, chủ động phân công, phân cấp rõ ràng, gắn trách nhiệm cụ thể từng sở, ngành, địa phương; chủ động xử lý vướng mắc tại chỗ, không đùn đẩy trách nhiệm, không chờ chỉ đạo mới triển khai, đã tạo chuyển biến rõ rệt.

Tuy nhiên, thực tế thực hiện GPMB xây dựng các dự án, bên cạnh sự đồng tình ủng hộ của nhân dân còn một bộ phận người dân, tổ chức có đất bị thu hồi chưa đồng thuận, chưa thực hiện quyết định thu hồi đất của cấp có thẩm quyền. Nguyên nhân chủ yếu là chưa thống nhất về mức chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ; chưa hiểu rõ việc thu hồi đất GPMB là thực hiện chủ trương phát triển chung và đảm bảo nâng cao chất lượng cuộc sống...

Để công tác bồi thường GPMB được chặt chẽ, đạt hiệu quả cao, các địa phương cử cán bộ tuyên truyền, giải thích cụ thể, rõ ràng những băn khoăn mà nhân dân chưa hiểu rõ; tổ chức nhiều đợt đối thoại với các gia đình, cá nhân về phương án bồi thường. Những vướng mắc phát sinh, kiến nghị trong quá trình tổ chức thực hiện được tiếp thu nghiêm túc, nghiên cứu, đề xuất phương án điều chỉnh hợp lý, bảo đảm quyền lợi cho nhân dân. Vướng mắc trong xác định nguồn gốc đất, giá đất, phương án đền bù đã được các sở, ngành phối hợp chặt chẽ, khẩn trương rà soát, đối chiếu quy định, tham vấn ý kiến bộ, ngành, sớm đưa ra hướng xử lý để tháo gỡ cho cơ sở. 

Đồng thời, tỉnh chỉ đạo tăng tốc, đẩy nhanh tiến độ các công trình, dự án chuyển tiếp, công trình trọng điểm, tránh tình trạng tiến độ dự án bị chững trong giai đoạn chuyển tiếp khi thực hiện sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính. Nhờ đó, nhiều công trình quan trọng đã bảo đảm thi công đúng kế hoạch, như: Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường bộ cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu; cải tạo, nâng cấp tuyến đường nối từ quốc lộ 37 với quốc lộ 279D; đường trục chính đô thị - nội thị Mộc Châu…

Việc đẩy mạnh công tác GPMB là tiền đề để tỉnh xây dựng, hoàn thiện hệ thống kết cấu hệ thống hạ tầng đồng bộ, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Thời gian tới, cấp ủy, chính quyền từ tỉnh đến cơ sở tiếp tục tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện công tác bồi thường, GPMB đối với các dự án trọng điểm, dự án lớn; thành lập các đoàn công tác kiểm tra tiến độ GPMB tại các địa phương, kịp thời tháo gỡ khó khăn, xử lý nghiêm vi phạm trong quá trình thực hiện; đẩy nhanh tiến độ GPMB, bàn giao đất sạch cho chủ đầu tư triển khai dự án, đảm bảo tiến độ, chất lượng.