Hội nghị tuyên truyền, đối thoại với các doanh nghiệp, HTX về lĩnh vực BHXH, BHYT tại Thành phố.

Qua nguồn dữ liệu cơ quan Thuế cung cấp cho Bảo hiểm xã hội để theo dõi, khai thác phát triển đối tượng tham gia BHXH: Theo số liệu quyết toán thuế năm 2017, toàn tỉnh còn 493 doanh nghiệp chưa tham gia BHXH, với tổng số 7.968 lao động, Thành phố nhiều nhất với 184 doanh nghiệp với hơn 4.000 lao động. Cũng theo nguồn dữ liệu trên, còn có 1.756 doanh nghiệp chưa tham gia BHXH đầy đủ cho người lao động, 35.129 lao động chưa tham gia; địa bàn Thành phố chiếm nhiều nhất với 335 doanh nghiệp chưa tham gia BHXH đầy đủ cho người lao động, với tổng số 13.696 lao động. Số lao động này có mã số thuế thu nhập cá nhân tại cơ quan Thuế nhưng chủ sử dụng lao động tại các doanh nghiệp không kê khai với cơ quan BHXH. Từ dữ liệu trên cho thấy, tổng số hơn 20 nghìn người lao động mất quyền lợi tham gia và thụ hưởng BHXH, BHYT, BHTN. Nếu trong số những lao động này bị ốm đau, bệnh tật, tai nạn lao động, họ sẽ thiệt đơn, thiệt kép, không được cơ quan BHXH hỗ trợ với số tiền có thể lên đến cả trăm triệu đồng, thậm chí cả tỷ đồng mà lẽ ra họ được hưởng; rơi vào trường hợp gia đình hoàn cảnh khó khăn thì như bị cắt mất “phao cứu sinh”, không biết bấu víu vào đâu.

Theo ông Thiều Quang Ngãi, Phó Giám đốc Bảo hiểm xã hội tỉnh, phản ánh: Đến hết 30/4, toàn tỉnh có 1.490 doanh nghiệp nợ BHXH từ 1 tháng trở lên với tổng số tiền 38 tỷ 988 triệu đồng. Hầu hết đều lý do là sản xuất, kinh doanh khó khăn, ít việc làm, lao động thời vụ làm việc theo ngày, không đủ tháng. Nhưng qua thông tin cơ quan Thuế cung cấp, nhiều lao động ở một số doanh nghiệp này có từ 300-400 lao động đóng thế thu nhập cá nhân, nhưng không đăng ký tham gia BHXH, cho thấy đây không phải số lao động thời vụ, không phải người lao động thu nhập thấp.

Thực tế cho thấy, việc chấp hành Luật BHXH của nhiều đơn vị, doanh nghiệp chưa nghiêm; việc trích nộp BHXH chưa đảm bảo kịp thời; đa số các đơn vị, doanh nghiệp có đóng nhưng muộn, để đến cuối tháng, cuối kỳ mới đóng. Trước thực trạng này, ngành BHXH tỉnh đã triển khai nhiều giải pháp, như: Rà soát, đôn đốc, nhắc nhở; phối hợp với các cơ quan chức năng tổ chức thanh tra, kiểm tra việc thực hiện Luật BHXH, BHYT, BHTN tại các doanh nghiệp, HTX. Tham mưu với UBND tỉnh ban hành kế hoạch giao chỉ tiêu phát triển đối tượng tham gia BHXH, BHYT cho các huyện, thành phố. Từ đầu năm đến nay, Bảo hiểm xã hội tỉnh đã tham mưu, phối hợp với UBND các huyện, thành phố tổ chức Hội nghị tuyên truyền, đối thoại với các doanh nghiệp, HTX về lĩnh vực BHXH, BHYT. Mục đích trước hết là lắng nghe các doanh nghiệp, HTX nêu những vướng mắc để tháo gỡ; tuyên truyền, nhắc nhở các đơn vị nghiêm chỉnh chấp hành Luật BHXH. Năm 2019, UBND các huyện, thành phố đã xây dựng kế hoạch tổ chức hội nghị, đến nay, đã có 2 huyện là Sông Mã, Thuận Châu và Thành phố tổ chức. Tại Hội nghị, đại diện các doanh nghiệp được thông tin phổ biến một số nội dung cơ bản của Luật Bảo hiểm xã hội, thực hiện từ 1/1/2018; Bộ Luật Hình sự số 100/2015/QH13, quy định các nhóm tội danh về các hành vi vi phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT, BHTN. Đại diện UBND các huyện, thành phố, các cơ quan chức năng đối thoại, giải đáp các ý kiến, giúp đại diện các doanh nghiệp hiểu rõ hơn những quy định về chế độ, chính sách BHXH, BHYT, BHTN, nhằm nâng cao ý thức chấp hành của chủ sử dụng lao động.

Đại diện doanh nghiệp đối thoại tại Hội nghị tuyên truyền,

đối thoại với các doanh nghiệp, HTX về lĩnh vực BHXH, BHYT tại Thành phố.

Tuy nhiên, theo ghi nhận của phóng viên, số lượng đại diện các doanh nghiệp đến hội nghị ở Thuận Châu và Sông Mã chỉ đạt tỷ lệ khoảng 50% số doanh nghiệp được mời. Cá biệt Hội nghị tại Thành phố, mời 400 doanh nghiệp nhưng chỉ có hơn 40 doanh nghiệp có đại diện tham dự. Trao đổi về vấn đề này, ông Thiều Quang Ngãi, Phó Giám đốc BHXH tỉnh cho hay: Kết quả tổ chức đối thoại với các doanh nghiệp chưa như mong muốn. Thành phần mời là chủ sử dụng lao động nhưng đa số các doanh nghiệp chỉ cử kế toán đến dự, thậm chí có kế toán làm việc cho 5-7 doanh nghiệp thì một mình đại diện cho từng đó doanh nghiệp đến dự Hội nghị. Lý do khác, là việc đi mời các doanh nghiệp đến dự cũng gặp khó khăn, phải đi lại nhiều lần bởi nhiều doanh nghiệp thường xuyên đóng cửa, nhiều doanh nghiệp rất nhỏ, siêu nhỏ, có khi chỉ có trên giấy tờ, làm ăn mùa vụ, mỗi năm chỉ tham gia đấu thầu một vài dự án rất nhỏ.

Cần có giải pháp đồng bộ, quyết liệt

Hoạt động đã lâu nhưng chưa tham gia BHXH cho người lao động, nợ đọng BHXH kéo dài, tìm cách đối phó với cơ quan chức năng... Rõ ràng những doanh nghiệp, HTX này đang vi phạm Luật BHXH. Vấn đề đặt ra là xử lý những trường hợp vi phạm này thế nào?

Trao đổi với đại diện các doanh nghiệp, HTX tại Hội nghị tuyên truyền, đối thoại với các doanh nghiệp, HTX về lĩnh vực BHXH, BHYT do Thành phố phối hợp tổ chức, Thượng tá Đỗ Xuân Thái, Phó trưởng Phòng Cảnh sát kinh tế (Công an tỉnh) thẳng thắn: Các doanh nghiệp, HTX chưa tham gia rất dễ rơi vào trường hợp vi phạm trốn đóng được quy định trong Bộ Luật Hình sự số 100/2015/QH13, quy định các nhóm tội danh về các hành vi vi phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT, BHTN. Sau Hội nghị, chúng tôi sẽ đôn đốc, nhắc nhở và sẽ có biện pháp mạnh hơn đối với các doanh nghiệp chưa tham gia. Năm 2018, chúng tôi đã tiến hành thanh tra, kiểm tra; sẽ cương quyết xử lý theo mức độ vi phạm, chú ý doanh nghiệp có doanh thu cao, lợi nhuận lớn mà chưa tham gia BHXH cho người lao động.

Tại các hội nghị ở địa phương, lãnh đạo UBND huyện Thuận Châu, Sông Mã đề nghị ban hành thông báo biểu dương các doanh nghiệp thực hiện tốt, nêu tên các doanh nghiệp chưa thực hiện nghiêm, có cả việc không đến tham gia hội nghị khi đã được mời, gửi tới các cơ quan chức năng; UBND huyện sẽ rà soát, đánh giá năng lực hoạt động của các doanh nghiệp siêu nhỏ; xem xét tư cách các doanh nghiệp nợ thuế, nợ BHXH trong việc tham gia đấu thầu các dự án trên địa bàn. Đề nghị thành lập đoàn kiểm tra liên ngành để kiểm tra việc thực hiện những quy định về Luật Lao động, Luật BHXH tại các doanh nghiệp, HTX, nếu phát hiện trường hợp vi phạm, sẽ chuyển cho cơ quan Thanh tra Nhà nước tiến hành các bước xử lý theo quy định. Ý kiến của ông Thiều Quang Ngãi, Phó Giám đốc BHXH tỉnh cho rằng: Việc quản lý lao động và các chế độ đối với lao động ở địa phương thì vai trò của Phòng Lao động, Thương binh và Xã hội rất quan trọng, là cơ quan tham mưu quản lý nhà nước có đủ tư cách kiểm tra và xử lý các doanh nghiệp không thực hiện đúng nghĩa vụ đối với người lao động, trong đó có BHXH. Nếu cơ quan này “buông lỏng” quản lý thì quyền lợi người lao động khó đảm bảo.

Cán bộ BHXH huyện Mai Sơn rà soát các đơn vị nợ đọng BHXH trên địa bàn.

Ghi nhận tại Hội nghị tuyên truyền, đối thoại về lĩnh vực BHXH, BHYT là các doanh nghiệp chân chính quan tâm đến quyền lợi của người lao động thì đều đến dự hội nghị và tích cực tham gia ý kiến đối thoại, nêu những khó khăn, vướng mắc để cơ quan quản lý Nhà nước tháo gỡ. Tiêu biểu như Doanh nghiệp tư nhân Châu Sơn (Thuận Châu) nêu ý kiến rất hữu ích là khi thành lập doanh nghiệp thì có hồ sơ kê khai thuế, nhưng không có hồ sơ kê khai BHXH. Nhờ vậy, giúp cơ quan BHXH đề xuất cung cấp hồ sơ kê khai đăng ký BHXH vào điều kiện khi thành lập doanh nghiệp.

Song qua đối thoại cũng cho thấy, nhiều chủ sử dụng lao động tại doanh nghiệp nắm chưa rõ về Luật BHXH. Một số đại diện doanh nghiệp cũng thừa nhận chưa hiểu rõ Luật BHXH, mong muốn cơ quan BHXH đến trực tiếp doanh nghiệp để tuyên truyền cho cả người sử dụng lao động và người lao động. Có doanh nghiệp thắc mắc là khi quá 3 tháng không trích nộp tiền BHXH, BHYT cho người lao động thì thẻ BHYT của lao động “bị khóa”. Thậm chí có doanh nghiệp lý do không đóng BHYT cho lao động là vì lao động là người dân tộc thiểu số, sinh sống tại vùng 2 vùng 3 đã có thẻ BHYT được cấp tại địa phương (theo quy định, thì những lao động khi vào làm việc tại doanh nghiệp thì tham gia BHYT bắt buộc, doanh nghiệp có nghĩa vụ trích đóng cho người lao động, không sử dụng thẻ BHYT đã cấp ở địa phương). Có doanh nghiệp cho rằng, lao động không muốn bỏ một phần thu nhập đóng tiền BHXH nên doanh nghiệp “thỏa thuận” với họ là không tham gia...?!

Trao đổi về vấn đề này, ông Thiều Quang Ngãi giải thích: Khi thành lập doanh nghiệp phải hoạt động theo Luật Lao động, Luật Doanh nghiệp, Luật BHXH, Luật Thuế. Doanh nghiệp phải xây dựng thang bảng lương, theo Nghị định 49/2013/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Bộ luật Lao động về tiền lương làm căn cứ ký hợp đồng lao động. Việc trích đóng BHXH, BHYT cho người lao động là nghĩa vụ của doanh nghiệp. Số tiền này được hạch toán vào chi phí sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, thực ra doanh nghiệp không mất gì. Những doanh nghiệp chậm đóng, trốn đóng, thậm chí chiếm dụng số tiền trích đóng BHXH, BHYT của người lao động hoặc một số doanh nghiệp thỏa thuận với lao động không đóng BHXH là không đúng với quy định.

BHXH, BHYT có vai trò rất quan trọng, là hai chính sách trụ cột của hệ thống an sinh xã hội. Để chấn chỉnh việc chấp hành Luật BHXH trong các cơ quan, đơn vị, nhất là doanh nghiệp, rất cần sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị trong lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện Luật BHXH. Các cấp, các ngành cùng với ngành BHXH triển khai đồng bộ các giải pháp, nhất là tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử lý các trường hợp chấp hành chưa nghiêm. Chú trọng công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật để nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cơ quan Nhà nước, doanh nghiệp, người lao động về lĩnh vực BHXH, BHYT, BHTN. Có như vậy, mới đảm bảo quyền lợi về BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động, góp phần thực hiện tốt chính sách an sinh xã hội.