Mặc dù 92 tuổi, ông Cà Văn Cu, bản Tam xã Chiềng Đen (Thành phố) (thứ 2 từ trái sang)

vẫn chưa được hỗ trợ kinh phí sửa nhà.

Chính sách nhân văn

Thực hiện Quyết định số 22/2013/QĐ-TTg ngày 26/4/2013 của Thủ tướng Chính phủ về hỗ trợ người có công với cách mạng về nhà ở, là cơ quan thường trực, Sở Xây dựng đã tham mưu cho UBND tỉnh ban hành Quyết định số 838/QĐ-UBND ngày 16/4/2014 về phê duyệt Đề án hỗ trợ người có công với cách mạng về nhà ở (gọi tắt là Đề án 838). Theo đó, hỗ trợ 40 triệu đồng/hộ xây mới nhà ở; 20 triệu đồng/hộ đối với trường hợp sửa chữa, đảm bảo tiêu chuẩn 3 cứng (cứng nền, khung - tường cứng và mái cứng), diện tích sử dụng tối thiểu 30m2, có tuổi thọ 10 năm trở lên.

Bà Lưu Hồ Loan, Trưởng phòng Người có công (Sở Lao động - Thương binh và Xã hội) khẳng định: Việc triển khai hỗ trợ nhà ở cho người có công theo Quyết định số 22 đã được tiến hành theo đúng quy trình, thủ tục, đảm bảo tính dân chủ, công khai. Trong quá trình triển khai, Sở đã hướng dẫn UBND các huyện, thành phố rà soát, phê duyệt danh sách các đối tượng thuộc diện được hỗ trợ theo Quyết định số 22 của Thủ tướng Chính phủ; tổng hợp danh sách các đối tượng được hỗ trợ theo báo cáo của UBND huyện gửi Sở Xây dựng; phối hợp với các sở, ngành liên quan kiểm tra, giám sát, đôn đốc chỉ đạo thực hiện Đề án đảm bảo khách quan, công bằng.

Thương binh hạng 3/4 Nguyễn Văn Đẩu, ở tổ 6, thị trấn Sông Mã (Sông Mã) chia sẻ: Năm 2014, được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước hỗ trợ 40 triệu đồng, cùng với sự giúp đỡ của nhân dân trong tổ, gia đình tôi đã có nhà ở vững chắc. Tôi mong có thêm nhiều thương binh hoàn cảnh khó khăn được hỗ trợ xây nhà.

Có thể thấy, chính sách hỗ trợ nhà ở cho đối tượng người có công với cách mạng là một chính sách lớn, hướng đến mục tiêu giải quyết cơ bản tình trạng các hộ gia đình người có công đang gặp khó khăn về nhà ở có nhà ở ổn định. Qua đó, góp phần củng cố lòng tin của nhân dân với Đảng, Nhà nước và tạo sự đồng thuận, công bằng xã hội, xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc, giúp gia đình người có công cải thiện nhà ở “an cư lạc nghiệp”, đảm bảo an sinh xã hội.

Niềm vui chưa trọn vẹn

Giai đoạn 2013-2016, thực hiện Quyết định số 22, toàn tỉnh có 9.539 nhà trong diện hỗ trợ xây mới và sửa chữa (xây mới 3.561 nhà; sửa chữa, nâng cấp là 5.978 nhà), kinh phí hơn 263 tỷ đồng (Trung ương hỗ trợ 262 tỷ đồng, của tỉnh là 1,31 tỷ đồng). Nhưng hết năm 2016, toàn tỉnh mới hỗ trợ xây mới được 2.150 nhà, sửa chữa 1 nhà, ngân sách Trung ương phân bổ 85,98 tỷ đồng.

Theo báo cáo của Sở Xây dựng, ngoài 2.150 hộ đã được nhận hỗ trợ thì có 2.800 trường hợp trong diện hỗ trợ đã tự tạm ứng kinh phí để xây, sữa chữa nhà ở và hiện nay, các trường hợp này đang chờ đợi giải ngân để trả nợ.

Theo Quyết định số 3244/QĐ-UBND Thành phố ngày 14/8/2014 về phê duyệt danh sách, mức hỗ trợ người có công với cách mạng về nhà ở năm 2013-2014 thì gia đình bà Quàng Thị Sai, bản Pảng, xã Chiềng Đen là một trong 1.144 trường hợp được hỗ trợ làm nhà từ năm 2014. Nhà xuống cấp nên năm 2015, gia đình bà vay 100 triệu đồng của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Chi nhánh Thành phố, lãi suất 1,2%/tháng để sửa chữa nhà. Đầu năm 2016, bà Sai mất, gia đình còn nợ ngân hàng 60 triệu đồng. Anh Quàng Văn Phát - cháu bà Sai - giãi bày: Được xếp diện hỗ trợ về nhà ở, chúng tôi mừng lắm, nhưng bà tôi mất hơn 1 năm rồi mà chưa thấy tiền hỗ trợ để gia đình trả nợ ngân hàng. Gặp cán bộ làm công tác lao động - thương binh và xã hội cấp xã thì bảo “cứ chờ, khi nào có sẽ chi trả ngay”!.

Còn ông Lê Kim Sơn, tổ 10, phường Quyết Tâm cũng trong diện được hỗ trợ 20 triệu đồng để sửa ngôi nhà xây dựng từ năm 1985. Tháng 4 năm 2017, ông Sơn vay mượn tiền của họ hàng, anh em để sửa chữa. Ông bảo: Vợ chồng tôi tuổi đã cao, mong các cấp sớm hỗ trợ gia đình tôi để trả nợ.

Không riêng gì ở Thành phố, thực hiện Quyết định số 22, huyện Quỳnh Nhai có 83 đối tượng được hỗ trợ về nhà ở, trong đó, 19 hộ xây mới nhà ở, 64 hộ sửa chữa nhà ở, tổng kinh phí 2 tỷ 040 triệu đồng. Đến hết tháng 9/2017, mới chỉ có 12 hộ được hỗ trợ xây mới, kinh phí 482,4 triệu đồng. Hiện, còn 71 hộ chưa được hỗ trợ (2 trường hợp đã mất). Qua rà soát, Quỳnh Nhai hiện còn 86 trường hợp nằm trong diện cần được hỗ trợ về nhà ở.

Khó khăn, vướng mắc và giải pháp trong triển khai thực hiện 

Vấn đề khiến tiến độ thực hiện Đề án chậm là do khó khăn về kinh phí. Tỉnh ta thuộc diện được Trung ương hỗ trợ 100% kinh phí để thực hiện, nhưng nguồn kinh phí phân bổ còn hạn chế; việc rà soát, tổng hợp, bình xét đối tượng của một số xã, thị trấn còn chưa sát, chưa đầy đủ, bỏ sót đối tượng; một số hộ nằm trong diện hỗ trợ đến nay đã chết hoặc chuyển nơi sinh sống; đối tượng được hỗ trợ xây mới nhà ở đề nghị chuyển sang sửa chữa và ngược lại; việc rà soát, thẩm định đối tượng để điều chỉnh, bổ sung của một số UBND cấp huyện còn chậm; một số trường hợp trong diện được hỗ trợ kinh phí để xây mới nhưng còn vướng về vấn đề đất đai, số khác thì hoàn cảnh khó khăn, không có khả năng đối ứng kinh phí...

Ông Trần Dân Khôi, Giám đốc Sở Xây dựng phân tích: Kinh phí giải ngân còn ít nên nhiều hộ chưa được hỗ trợ. Những hộ đã bỏ kinh phí để xây dựng hoặc sửa chữa nhà ở sẽ được hoàn trả ngay sau khi có kinh phí phân bổ từ Ngân sách trung ương năm 2017; còn các trường hợp thuộc diện hỗ trợ đã chết mà vợ (chồng) còn sống, có hộ khẩu thường trú và đang ở tại nhà đó sẽ được hỗ trợ theo quy định của Nghị quyết số 63/NQ-CP ngày 25/7/2017 của Chính phủ về thực hiện chính sách hỗ trợ nhà ở đối với người có công với cách mạng theo Quyết định số 22/2013/QĐ-TTg ngày 26/4/2013 của Thủ tướng Chính phủ. Theo Đề án 838, toàn tỉnh có 9.539 nhà được hỗ trợ xây mới và sửa chữa theo Quyết định số 22, nhưng qua rà soát, toàn tỉnh vẫn còn hơn 3.800 trường hợp người có công cần hỗ trợ về nhà ở phát sinh, mà theo quy định tại Điểm d, Khoản 3, Điều 1 Nghị quyết số 63 đã ghi: “Các trường hợp người có công phát sinh thêm ngoài số liệu đã được Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội thẩm tra tính đến thời điểm 31/5/2017 thì các địa phương có trách nhiệm chủ động bố trí từ nguồn ngân sách hằng năm của địa phương để thực hiện hỗ trợ”. Do vậy, các ngành chức năng cần sớm vào cuộc để giải quyết.

Để tháo gỡ khó khăn về triển khai hỗ trợ nhà ở ông Trần Dân Khôi, Giám đốc Sở Xây dựng cho biết: Là cơ quan thường trực, tháng 11 này, Sở sẽ trình UBND tỉnh phê duyệt điều chỉnh Đề án hỗ trợ người có công với cách mạng về nhà ở theo Quyết định số 22/2013/QĐ-TTg ngày 16/4/2013 (giai đoạn 2) theo Nghị quyết số 63/NQ-CP ngày 25/7/2017 của Chính phủ trên địa bàn tỉnh. Đồng thời, ưu tiên đối tượng người có công với cách mạng (cán bộ lão thành cách mạng, cán bộ tiền khởi nghĩa, thương binh có tỷ lệ thương tật 61% trở lên...) và các đối tượng khác đã được phê duyệt của Đề án đang có khó khăn về nhà ở phải làm nhà mới... Cùng với đó, ngoài hơn 158,4 tỷ đồng theo kế hoạch vốn của Bộ Kế hoạch và Đầu tư phân bổ cho giai đoạn 2017 - 2020, tỉnh ta kiến nghị bổ sung vốn năm 2017 là 41,24 tỷ đồng; bổ sung giai đoạn 2018-2020 là 118 tỷ đồng để hoàn thành hỗ trợ nhà ở cho các đối tượng chính sách. Đồng thời, các cấp, các ngành, địa phương, đơn vị cũng cần chủ động xã hội hóa, huy động các nguồn lực xã hội để cùng chung tay hỗ trợ cho các đối tượng chính sách trên địa bàn, không chỉ nhà ở, mà còn để phát triển sản xuất, ổn định đời sống, đảm bảo cho các gia đình người có công có mức sống bằng mức trung bình trở lên của địa phương.