Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với huyện Bắc Yên thí điểm

nấu ăn tập trung tại Trường PTCS xã Háng Đồng vào cuối năm học 2012-2013.

Gian nan bán trú

Ai đã từng đến các xã vùng sâu, vùng xa, vùng cao, biên giới trong tỉnh chắc chắn không thể quên hình ảnh học sinh bán trú các bậc tiểu học, THCS phải sống xa nhà, độc lập trong mọi sinh hoạt hằng ngày. Cách đây chừng 5 năm, khi đi công tác tại xã vùng cao Háng Đồng (Bắc Yên), một trong những xã đặc biệt khó khăn, tôi cứ canh cánh mãi hình ảnh những “lều học” được dựng sơ sài với vài tấm gỗ, lợp tôn, xiêu vẹo của các em học sinh bán trú. Sau buổi học, dăm ba em chừng 9 đến 11 tuổi lại chụm đầu nhóm bếp, nấu cơm. Lúc đó, cả dãy “lều tạm” không chỉ sôi động bởi cảnh nấu ăn mà còn nghi ngút khói bếp. Nhưng buồn hơn là bữa ăn của các em chỉ toàn măng ớt, sang hơn thì có chút cá khô cùng canh rau rừng. Không bát, không đũa, mỗi em một cái thìa, xong bữa thì cũng là lúc em nào, em nấy mặt mũi lấm lem nhọ nồi. Ăn uống kham khổ là vậy, các em còn phải chống chọi với thời tiết khắc nghiệt. Mùa mưa, các tuyến đường thường sạt lở, trơn trượt, lầy lội. Mùa đông sương mù dày đặc, không khí ẩm ướt, nhiệt độ luôn dưới 5oC. Bởi vậy, nhiều em đã dang dở việc học...

Cùng thời điểm đó, ở xã vùng cao Co Mạ (Thuận Châu), các em học sinh dân tộc thiểu số cũng chung cảnh ngộ, trú ngụ trong những “lều tạm”, lem luốc, tự lo bữa ăn hàng ngày. Sau giờ học, các em lại ùa vào những cánh rừng cạnh trường lấy củi, tìm rau, rồi vội vã vào “bếp” nấu ăn với tư thế nửa trong, nửa ngoài, nắng thì rát lưng, nếu mưa là ướt hết quần áo. Ngày đó, chỉ có một dãy nhà bếp nên em nào nhanh chân thì còn được nấu trong bếp, không thì đành kê mấy viên đá nấu luôn bên ngoài. Cứ khi các bếp nổi lửa là bụi khói sặc sụa khắp nơi, có lúc gần 1 giờ chiều các em mới lo xong bữa trưa, chẳng kịp và cũng không còn thời gian để ngủ, nghỉ vào mùa đông giá lạnh mà nhiều em chỉ có manh áo mỏng, run rẩy mỗi khi cơn gió đến. Còn có cảnh hai anh em chỉ có một chiếc áo rét, buổi sáng anh mặc lên lớp thì em đắp chăn nằm nhà; chiều em mặc đi học thì anh ở lán đốt lửa sưởi để ôn bài...

Trước khi có chủ trương nấu ăn cho học sinh bán trú,

phần lớn các em học sinh tại vùng cao Bắc Yên phải ở trong lều tạm và tự lo bữa ăn hằng ngày.

Hơn 10 năm gắn bó với sự nghiệp trồng người tại xã vùng cao Co Mạ (Thuận Châu) thầy giáo Nguyễn Thế Mạnh, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Co Mạ 2 bộc bạch: Khi chưa tổ chức nấu ăn cho học sinh bán trú, sau mỗi buổi học các em tự lên rừng kiếm củi, hái rau để cải thiện nên thể trạng nhiều em gầy yếu, không đảm bảo sức khỏe học tập. Các em còn quá nhỏ mà đã phải tự lo cơm nước, các thầy giáo, cô giáo thương lắm nhưng chăng biết làm gì ngoài việc thường xuyên chia sẻ với các em từng mớ rau, con cá khô... động viên các em khắc phục khó khăn, nỗ lực học tập. Ở tuổi các em, nếu ở thành phố, huyện lỵ thì đâu phải lo những việc của người lớn như thế này...

Còn nhiều, rất nhiều những vất vả khó khăn của học sinh bán trú, bởi không giống như địa bàn các tỉnh đồng bằng, Sơn La có địa hình chia cắt, nhiều xã, bản trong tỉnh giao thông đi lại khó khăn, nhiều em nhà cách trường từ 5 đến 10 có khi 20km, để đến trường, nhiều em phải băng rừng, lội suối nên các em phải ở bán trú tại trường hoặc ngủ nhờ nhà người quen, cuối tuần mới về nhà lấy lương thực. Đây là “bài toán khó” của ngành Giáo dục - Đào tạo tỉnh ta nhiều năm liền không tìm được lời giải.

Lời giải cho "Bài toán khó"

Trước những khó khăn này, cuối năm học 2012-2013, Ban Thường vụ tỉnh ủy, UBND tỉnh đã chỉ đạo Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với huyện Bắc Yên thí điểm nấu ăn tập trung tại Trường PTCS xã Háng Đồng. Đây là một trong những xã đặc biệt khó khăn của huyện Bắc Yên, vừa mới được thành lập, 100% là đồng bào dân tộc Mông, trình độ dân trí hạn chế, giao thông đi lại khó khăn, cơ sở vật chất hầu như chưa có gì; toàn bộ học sinh bán trú đều phải đi bộ đến trường, có bản cách trường tới 20km đường rừng. Chủ trương của Tỉnh ủy đã nhận được sự đồng tình, ủng hộ rất cao của cấp ủy, chính quyền và nhân dân địa phương. Và kết quả vượt ngoài mong đợi, sau khi tổ chức nấu ăn cho học sinh bán trú ở Trường PTCS xã Háng Đồng, tình trạng học sinh bỏ học được khắc phục, các em học sinh có thêm thời gian học bài và làm bài trước khi lên lớp, kết quả học tập được nâng lên; sức khỏe của các em được bảo đảm...

Giờ ăn của học sinh Trường PTDT bán trú THCS Nà Khoang, xã Mường Và (Sốp Cộp).

Sau khi tổng kết, đánh giá, rút kinh nghiệm, Sở Giáo dục - Đào tạo đã chỉ đạo phòng giáo dục - đào tạo các huyện khảo sát cơ sở vật chất, số lượng học sinh bán trú để nhân rộng mô hình nấu ăn tập trung cho học sinh bán trú. Ngay trong năm học 2013-2014, đã có 131 trường tổ chức nấu ăn tập trung với 13.358 học sinh ăn bán trú tại trường. Năm học 2016 - 2017, toàn tỉnh đã có 231 trường phổ thông tổ chức nấu ăn tập trung cho hơn 27.000 học sinh ăn bán trú. Xuyên suốt quá trình thực hiện chủ trương nấu ăn cho học sinh bán trú luôn là sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh, sự quan tâm giúp đỡ của các cấp, các ngành, sự vào cuộc của toàn hệ thống chính trị từ tỉnh đến huyện, xã, bản. Căn cứ vào chính sách hỗ trợ cho học sinh bán trú theo Quyết định số 85 của Thủ tướng Chính phủ, mỗi tháng các em học sinh còn được hỗ trợ bằng 40% mức lương tối thiểu chung; Quyết định số 36 của Thủ tướng Chính phủ, mỗi tháng trợ cấp 15 kg gạo/học sinh trong 9 tháng của năm học. Từ đó, Ban Thường vụ tỉnh ủy đã ban hành Kết luận số 956 ngày 16-1-2014 phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng tổ chức, đoàn thể trong quá trình thực hiện chủ trương nấu ăn tập trung tại các trường phổ thông có học sinh bán trú trên địa bàn tỉnh. HĐND tỉnh ban hành Nghị quyết số 61, Nghị quyết số 81 về chế độ, chính sách đối với học sinh bán trú, trường bán trú trên địa bàn tỉnh. UBND tỉnh đã cụ thể hóa kịp thời và triển khai thực hiện sâu sát. Chủ trương đã đi vào cuộc sống bởi phù hợp thực tiễn, đáp ứng được nguyện vọng của nhân dân, tác động tích cực tới kết quả học tập của các em. 

Chủ trương đúng, trúng, phù hợp nguyện vọng của nhân dân và học sinh các dân tộc đã tháo gỡ được khó khăn tồn tại bao năm qua, mở ra hướng đi đúng đắn trong nhiệm vụ nâng cao chất lượng toàn diện của ngành Giáo dục - Đào tạo.

(Còn nữa)