Một góc bản Co Lóng, xã Lóng Luông (Vân Hồ).   

"Chảo lửa ma túy" vùng Tây Bắc

Trước năm 2013, xã Lóng Luông thuộc huyện Mộc Châu, nay thuộc huyện Vân Hồ. Xã có 11 bản, 1.084 hộ, 5.295 khẩu (dân tộc Mông chiếm 87%), vấn đề phức tạp, nổi cộm nhất của Lóng Luông là tội phạm và tệ nạn ma túy. Thời điểm 2013, xã có 113 người nghiện ma túy; 42 đối tượng truy nã; 37 đối tượng sưu tra về ma túy; 147 người có hộ khẩu thường trú tại Lóng Luông đang cải tạo tại các trại giam, trong đó có 8 án tử hình, 30 án chung thân; 25 người chấp hành xong hình phạt tù về địa phương; lực lượng chức năng còn phát hiện danh sách 18 đối tượng có hộ khẩu thường trú ở Lóng Luông có biểu hiện buôn bán ma túy đường dài. Vì siêu lợi nhuận, việc mua bán ma túy ở đây còn có sự tham gia của cả người già, phụ nữ và trẻ em. Thường thì phụ nữ ngồi khâu vá ở hè nhà, trẻ em, người già chăn trâu bò dọc đường quốc lộ, khi có người hỏi mua ma túy thì cầm tiền hoặc dẫn người có nhu cầu mua ma túy đến điểm an toàn để bán. Phức tạp nhất là bản Lũng Xá, Tà Dê, Co Tang, Lóng Luông. Khi đối tượng mang ma túy về đến nhà hoặc nơi cất giấu thì công tác đấu tranh gặp rất nhiều khó khăn, đó luôn là điểm cố thủ của các đối tượng, được bảo vệ bởi vũ khí nóng và người thân, dòng tộc sẵn sàng cản trở lực lượng chức năng khi bị kiểm soát.

Đại tá Lê Minh Loan, Bí thư Đảng ủy, Trưởng Công an huyện Mộc Châu nhớ lại: Khi đó, vai trò lãnh đạo của cấp ủy, chính quyền, đoàn thể từ xã đến bản ở Lóng Luông khá nhạt nhòa. Nhiều bản có nguy cơ bị cô lập, tách khỏi sự quản lý của cấp ủy, chính quyền do tội phạm ma túy thao túng, khống chế. Các đối tượng mua bán ma túy tại đây rất manh động, sẵn sàng xả súng bất cứ lúc nào khi gặp người lạ vào bản. Dấu hiệu khuếch trương thanh thế, coi thường pháp luật  biểu hiện rõ nhất là vào dịp Tết cổ truyền dân tộc Mông các năm 2011 và  2012, khi tên trùm buôn bán ma túy Tráng A Tàng (thường gọi là “Tàng Kengnam”, đối tượng bị Tòa án nhân dân tỉnh Bắc Ninh tuyên án tử hình ngày 21/9/2016 cầm đầu đường dây mua bán trái phép gần 1.800 bánh heroin và 553 viên ma túy tổng hợp) và một số đối tượng mua bán ma túy ở Lũng Xá, Tà Dê, Lóng Luông liên tục mời nhiều ca sĩ, đội văn nghệ đến biểu diễn, liên hoan tiệc tùng trong nhiều ngày. Khi đó, cán bộ, người dân sợ bị trả thù nên không dám tố giác các đối tượng có hành vi vi phạm; một số bí thư chi bộ, công an viên, trưởng bản cũng tham gia mua bán chất ma túy hoặc có người thân trong gia đình, trong dòng tộc tham gia mua bán, tàng trữ trái phép chất ma túy chính là rào cản cho hoạt động đấu tranh phòng chống tội phạm tại đây trong suốt thời gian dài.

Những bước chuyển mình

Để giải quyết địa bàn trọng điểm, phức tạp về hoạt động của tội phạm và tệ nạn ma túy tại xã Lóng Luông, năm 2013, Đảng ủy, Ban giám đốc Công an tỉnh đã tham mưu với Tỉnh ủy  cần có một phương án tổng lực, huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị và các lực lượng chức năng cùng vào cuộc. Phương án 279 của tỉnh Sơn La được ban hành với 5 nhiệm vụ trọng tâm được triển khai đồng bộ, quyết liệt tại xã Lóng Luông, gồm: Tập trung củng cố, kiện toàn hệ thống chính trị xã, bản; đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia đảm bảo ANTT, xây dựng phong trào toàn dân tham gia bảo vệ an ninh tổ quốc; thực hiện công tác quản lý địa bàn, quản lý đối tượng, vận động thu hồi vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ; tăng cường vận động đầu thú, xác minh, truy bắt đối tượng truy nã đang lẩn trốn; đấu tranh triệt xóa tội phạm ma túy, các đường dây, đối tượng mua bán, vận chuyển mua bán ma túy liên quan đối tượng thuộc địa bàn xã Lóng Luông.

Huyện ủy, UBND huyện Mộc Châu (sau này là huyện Vân Hồ) đã thành lập các tổ công tác, huy động gần 20 cán bộ các phòng, ban, tổ chức đoàn thể của huyện phối hợp với lực lượng Công an và cấp ủy, chính quyền cơ sở  thực hiện nhiệm vụ củng cố hệ thống chính trị xã, bản; tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia tố giác tội phạm; phối hợp với các ban, ngành của huyện, xã nắm tình hình, rà soát, phân tích, đánh giá hiệu quả hoạt động của từng thành viên trong hệ thống chính trị ở xã Lóng Luông và từng bản; tham mưu kiện toàn 23/23 chức danh các bộ chuyên trách, công chức xã, Công an viên (trong đó thay thế nhiều chức danh trưởng bản, công an viên, A trưởng dân quân có liên quan đến tội phạm ma túy).

Đồng chí Phạm Hùng Sơn, Ủy viên Ban Thường vụ huyện ủy, Trưởng ban Tổ chức huyện ủy Vân Hồ cho biết: Trong xây dựng củng cố hệ thống chính trị ở xã Lóng Luông, chúng tôi đặc biệt quan tâm đến việc củng cố hoạt động chi bộ. Đầu năm 2014, Đảng bộ xã có 14 chi bộ (9 chi bộ bản, 5 chi bộ cơ quan) với 118 đảng viên; thời điểm tháng 9/2016, Đảng bộ xã có 15 chi bộ (11 chi bộ bản, 4 chi bộ cơ quan) với 128 đảng viên. Việc tách hai chi bộ ghép Lũng Xá - Tà Dê, Pa Kha - Tân Lập  (những bản phức tạp nhất về tội phạm ma túy) thành 4 chi bộ Lũng Xá, Tà Dê, Pa Kha, Tân Lập là bước quan trọng để lãnh đạo toàn diện các mặt hoạt động của bản, nắm chắc tình hình an ninh trật tự, diễn biến tư tưởng của quần chúng nhân dân. Để nâng cao chất lượng công tác lãnh đạo tại cơ sở, Đảng ủy xã đã cử đồng chí Bí thư Đoàn xã, Đảng ủy viên về trực tiếp làm Bí thư chi bộ bản Co Tang; một đồng chí Đảng ủy viên, Phó chủ tịch UBND xã trực tiếp làm Bí thư chi bộ bản Lũng Xá; những chi bộ hoạt động yếu được bổ sung các đồng chí Ủy viên BCH Đảng ủy xã về sinh hoạt, khi ứng cử đại biểu HĐND xã, chúng tôi cũng đưa vào danh sách trực tiếp ứng cử tại bản để nâng cao trách nhiệm của từng cán bộ xã trong việc thực hiện nhiệm vụ ở cơ sở.

Lực lượng chức năng cũng đã tập trung đấu tranh, bóc gỡ các đường dây mua bán chất ma túy thẩm lậu từ biên giới vào nội địa qua địa bàn xã Lóng Luông; trong đó riêng bắt tại địa bàn xã Lóng Luông là 45 vụ, 72 đối tượng, thu giữ 83,38 kg heroin, 57.376 viên ma túy tổng hợp, 11 ô tô, 2 xe máy, 5 súng quân dụng. Cùng với đó là việc tổ chức rà soát, lập bản khai nhân khẩu đối với người từ 14 tuổi; cấp mới 1.139 chứng minh nhân dân; cấp mới 1.184 sổ hộ khẩu; tổ chức vận động nhân dân phát giác, giao nộp công cụ hỗ trợ đang quản lý, sử dụng trái phép; gặp gỡ đối tượng có thông tin tàng trữ vũ khí trái phép để tuyên truyền, vận động tự giác giao nộp vũ khí; rà soát, củng cố, bổ xung hồ sơ từng đối tượng truy nã, lên danh sách đối tượng có khả năng vận động ra đầu thú, đối tượng có mặt ở địa bàn, đối tượng cộm cán cầm đầu để tổ chức xác minh, bắt giữ.  Qua đó, người dân đã tự giác giao nộp 72 khẩu súng, 11 nòng súng + 3 bộ cò súng kíp, 41 kíp mìn, 1,2 kg thuốc súng kíp, 25 m dây cháy chậm; vận động được 8 đối tượng truy nã ra đầu thú và tự giác chấp hành án; truy bắt được 18 đối tượng...

Đại tá Phạm Văn Trực, Bí thư Đảng ủy, Trưởng Công an huyện Vân Hồ, cho biết: Lóng Luông vẫn đang là địa bàn phức tạp về tệ nạn và tội phạm ma túy, nhưng việc củng cố vững chắc hệ thống chính trị cơ sở đang góp phần quan trọng trong công tác ổn định an ninh trật tự trên địa bàn. Chúng tôi đã xây dựng điểm mô hình “Đội thanh niên xung kích bảo vệ ANTT” tại 3 bản Lóng Luông, Co Chàm và Suối Bon để thực hiện và tiếp tục nhân diện rộng. Tiếp tục điều tra cơ bản những đối tượng có biểu hiện bất minh về kinh tế, các mối quan hệ dòng tộc, khảo sát lại một số tuyến vận chuyển ma túy, nơi lẩn trốn của các đối tượng truy nã để có biện pháp đấu tranh, triệt xóa.

Niềm tin ngày mới

Đồng chí Mùa A Chia, Bí thư Đảng ủy xã Lóng Luông đón chúng tôi trong căn nhà gỗ đặc trưng của dân tộc Mông. Sau khi biết ý định của tôi tìm hiểu về sự thay đổi ở Lóng Luông sau “cơn lốc ma túy”, ông bảo: Đất đai ở Lóng Luông tốt đấy, cây ngô, cây dong riềng chỉ cần trồng xuống là có đầy bắp, đầy củ; con trâu, con lợn thả rông cũng béo căng da, căng thịt, nhưng ngày trước bà con không lo làm ăn nhiều vì tệ nạn ma túy, bây giờ thì bà con các bản đã tích cực sản xuất. Diện tích trồng lúa nước toàn xã hiện có 91,7 ha (tăng bình quân 10 ha/năm, năng xuất 4,5 tấn/ha); diện tích ngô 910,7 ha (tăng 82 ha/năm, năng xuất 5 tấn/ha); diện tích mơ, mận đạt 230 ha, năng xuất 3,8 tấn/ha. Đặc biệt, chăn nuôi đang phát triển theo hướng hàng hóa, năm 2014 xã chỉ có 979 con trâu thì đến nay đã có hơn 1.700 con; đàn lợn khoảng hơn 4000 con, đàn gia cầm gần 13.500 con, sản lượng thịt hơi xuất chuồng đạt khoảng 230 tấn/năm,...

Nhà văn hóa cộng đồng của xã Lóng Luông đang được đầu tư xây dựng.

Đồng chí Chia đưa tôi đi thăm các bản trong xã, đầu tiên là bản Co Lóng và Săng Cài với những con đường bê tông mới hoàn thành năm 2015 uốn lượn quanh những ngôi nhà gỗ, những vườn mận, vườn mơ xanh và những nương rong riềng xanh ngút ngàn, ông bảo: Năm 2014, có 5/11 bản đăng ký làm đường giao thông nông thôn người dân làm, nhà nước hỗ trợ xi măng với tổng chiều dài 2,5 km; ngày làm đường, bà con các bản tham gia đông lắm; tiếng máy trộn vữa đổ bê tông, tiếng hò nhau đẩy xe, tiếng cười nói vui như ngày hội. Đồng chí Bí thư Đảng ủy xã cũng khoe về công trình nhà văn hóa cộng đồng đang được xây dựng ở trụ sở xã sắp đi vào hoàn thiện, dự định khi đưa vào sử dụng trong tháng 10 này sẽ có nhiều thuận lợi, việc triển khai các nghị quyết của cấp trên, xã sẽ cho mời tất cả các đảng viên về dự; rồi việc đưa vào sử dụng nhà ở bán trú 5 phòng do Thành phố Sơn La trao tặng năm 2014, đã giúp các em học sinh trường THCS Lóng Luông đỡ vất vả hơn; trường THCS Lóng Luông cũng đang được khảo sát để xây dựng 1 nhà lớp học hai tầng với 6 phòng học để chuẩn bị cho đạt chuẩn cấp độ 3 năm 2017; cơ sở vật chất, hệ thống các trường, điểm trường cắm bản được nhà nước quan tâm đầu tư xây dựng kiên cố nên chất lượng học ngày càng nâng lên.

Bí thư Đảng ủy xã Lóng Luông Mùa A Chia trò chuyện với thầy và trò Trường THCS xã Lóng Luông.

Dù Bí thư Chia không phân tích, nhưng tôi hiểu đằng sau những phong trào ấy là sự đồng thuận vào cuộc cùng cấp ủy các bản của chi hội cựu chiến binh, chi hội phụ nữ, đoàn thanh niên cùng các đoàn viên, hội viên của mình. Chi hội phụ nữ các bản đang thực hiện phong trào “5 không, 3 sạch”, duy trì với Chi hội nông dân làm vườn rau cho con em tại các điểm trường có học sinh bán trú; Chi đoàn thanh niên đang đi đầu trong vận động đoàn viên chuyển đổi cơ cấu cây trồng, con nuôi vận động và quản lý hội viên, đoàn viên của mình không tham gia đường dây, ổ nhóm buôn bán, vận chuyển trái phép chất ma túy...

Ghé vào nhà ông Tráng A Lứ, bản Hua Tạt, xã Lóng Luông khi ông và đội khèn trong bản đang chuẩn bị sân khấu cho đêm biểu diễn ở bản với điệu múa khèn trên cột mới được phục dựng. Ngày xuân hay trong những lễ hội, trên những bản Mông luôn dập dìu tiếng khèn hòa trong tiếng sáo gọi bạn tình. Ông Lứ bảo: Con trai người Mông biết cầm khèn từ khi biết cầm con dao phát nương, biết lái đường cày trên rẫy. Tiếng khèn đã ngấm sâu vào từng thớ thịt người Mông, thân quen như bát mèn mén và chén rượu ngô. Ông vui lắm vì mấy năm gần đây, phong trào văn nghệ, thể thao ở các bản được khôi phục, thanh niên con trai, con gái đã thích đi múa khèn nên ông đã phục dựng và nhân rộng điệu múa khèn trên cột ở bản Hua Tạt đến nhiều bản trong xã, trong huyện để phát triển phong trào văn nghệ. Cũng từ các buổi giao lưu văn nghệ của đoàn thanh niên, hội phụ nữ mà thanh niên trong bản, trong xã của ông vui hơn, đoàn kết hơn; đôi chân muốn lên nương làm rẫy, cái tay thích cầm cái cuốc, cái cày; cái bụng thì không còn nghe theo kẻ xấu lôi kéo tham gia vào các tệ nạn xã hội.