Phụ nữ Huổi Một với mô hình trồng rau xanh làm hàng hóa.

Cái nghèo hiện hữu

Trao đổi với Phó Chủ tịch UBND xã, Vì Văn Tọi, được biết: Huổi Một là xã vùng 3, có 24 bản, 1.315 hộ với 7.010 nhân khẩu, gồm 5 dân tộc cùng chung sống, trong đó, đồng bào dân tộc Mông chiếm hơn 51%, trình độ dân trí không đồng đều. Nguyên nhân nghèo là do tập quán canh tác chưa được đổi mới; người dân chủ yếu trồng ngô, sắn, lúa nương trên đất dốc bạc màu không được cải tạo, bón phân, nên năng suất thấp. Hơn nữa, giao thông của 13 bản vùng cao còn khó khăn, nhất là vào mùa mưa, đường bị sạt lở, giao thương gặp khó khăn, riêng bản Pa Tết đến nay ô tô vẫn chưa thể đến được. Trước năm 2013, toàn xã chưa có điện, hiện xã vẫn còn 7 bản khó khăn nhất chưa có điện là: Huổi Vạng, Huổi Pản, Nậm Pù B, Nong Ke, Túp Phạ A, Túp Phạ B và Cang Cói. Xã mới đạt 4 tiêu chí xây dựng nông thôn mới là các tiêu chí: Quy hoạch, bưu điện, tỷ lệ lao động có việc làm thường xuyên và hệ thống tổ chức chính trị xã hội.

Để tìm hiểu thêm nguyên nhân xã chưa thoát được nghèo, chúng tôi tìm về bản Túp Phạ B. Trưởng bản Và Bả Ty cho hay: Bản có 37 hộ với 232 nhân khẩu, 100% là đồng bào dân tộc Mông. Đến nay, bản vẫn chưa có điện, bà con chủ yếu dùng dầu để thắp sáng, nhà nào có điều kiện thì mua máy phát điện mini về dùng, nhưng buổi tối cũng chỉ được 1 bóng thắp sáng. Bản đã được Nhà nước hỗ trợ tiền dầu nhưng bà con không được xem ti vi để biết thông tin thời sự của huyện, tỉnh, trong nước và cách làm ăn, xóa đói giảm nghèo ở địa phương khác để học tập. Quan sát thấy, nhà trưởng bản có 2 chiếc tivi đặt ở góc nhà, khi được hỏi tại sao không có điện mà vẫn mua tivi, thì chủ nhà nói vui: Mua về “để ngắm” vậy thôi. Vào mùa mưa, nước suối lớn có thể phát điện máy mini nhưng xem cũng lúc được, lúc mất. Nói rồi, ông dẫn chúng tôi đi bộ hơn 1km men theo nương đồi, xuống dưới khe núi đến chỗ đặt máy phát điện. Trên dòng suối nhỏ có đến 5 máy phát điện đang quay hết công suất. Vừa tranh thủ sửa lại đường ống nước, ông Ty vừa nói: Việc sử dụng máy điện nước mini rất cầu kỳ, thứ nhất đào rãnh rất vất vả, phải 2 đến 3 tuần mới đào xong rãnh, mua máy về lắp đặt mất thêm hơn 2 triệu đồng, nếu đường ống nước dài chi phí có thể lên tới 7 đến 8 triệu đồng. Thế nhưng rủi ro khá cao, chỉ cần mưa lũ đột xuất sẽ bị cuốn trôi hết máy, riêng nhà tôi đã trôi 3 máy rồi. Mặt khác, mùa mưa máy hỏng hóc nhiều, thường xuyên bị vỡ bi, gỉ và đã có một trường hợp đi sửa máy, bị điện giật tử vong. Nói về phát triển kinh tế của bản, Trưởng bản Túp Phạ B chia sẻ thêm: Người dân chủ yếu trồng lúa nương, sắn và ngô nhưng năng suất thấp, hiện bản vẫn còn hơn 52% hộ nghèo. Rất mong Nhà nước sớm đầu tư điện, đường và hỗ trợ giống cây trồng, vật nuôi có năng suất cao để bà con phát triển kinh tế, ổn định đời sống.

Hướng thoát nghèo bền vững

Để tìm hướng thoát nghèo cho bà con, xã Huổi Một đã tổ chức nhiều cuộc họp bàn, đưa ra các chủ trương, xây dựng lộ trình, hướng đi phù hợp, trước mắt, phát huy tiềm năng thế mạnh của địa phương để đầu tư phát triển. Đồng thời, đề nghị huyện cử cán bộ khuyến nông đến xã mở các lớp tập huấn ngắn hạn về kỹ thuật trồng trọt và chăn nuôi cho bà con. Để từng bước tháo gỡ, trước mắt huyện đã cung cấp ngô giống, phân bón miễn phí cho bà con phát triển sản xuất. Cùng với đó, xã đã tập trung chỉ đạo người dân chuyển dịch cơ cấu kinh tế, khai thác thế mạnh của địa phương về trồng cỏ gắn với chăn nuôi đại gia súc, chỉ đạo các hộ gia đình trồng ít nhất từ 1.000 m2 đến 2.000 m2 cỏ trở lên, đến nay nhiều hộ đã thoát nghèo, điển hình như hộ các ông: Giàng A Sênh, Giàng Pả Sáu ở bản Huổi Pản; Giàng A Cháy, Giàng Chứ Mua ở bản Pa Tết... Đối với 418 ha nhãn, xã chỉ đạo các bản và hộ gia đình phun thuốc trừ bọ xít, phun thuốc kích thích thụ phấn, đậu quả; khuyến khích người dân trồng mới rừng và bảo vệ tốt hơn 7.350 ha rừng. Trong dự án chuyển đổi cây trồng trên đất dốc trong giai đoạn 2016-2020, xã đang tập trung trồng xoài, bưởi, chanh. Hiện ở bản Co Kiểng đã có 3 hộ đang thử nghiệm mô hình trồng cây chanh, nếu có hiệu quả huyện sẽ nhân rộng và hỗ trợ cho người dân giống để chuyển đổi từ diện tích ngô, lúa năng suất thấp, kém hiệu quả kinh tế sang trồng chanh. Ngoài ra, 13 bản vùng cao đang tìm cách đầu tư chuyển đổi diện tích trồng ngô, sắn, lúa nương sang làm đường ống xây mương để khai hoang mở ruộng nước cho năng suất cao.

 Được biết, huyện cũng đã hỗ trợ xây 1,7km mương cho bản Nậm Pù B và đang thi công tuyến mương dài gần 3km cho bản Túp Phạ B. Nhiều hộ gia đình còn tự xây mương như gia đình ông Lầu Bạ Của, bản Co Mạ A đã khai hoang được 3 ha lúa nước. Huyện Sông Mã cũng đã có dự án đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng cơ sở cho các bản chưa có điện, đường. Trong năm 2017, huyện sẽ đầu tư điện lưới Quốc gia cho 2 bản Túp Phạ B và Cang Cói, tạo điều kiện giúp cho người dân ổn định cuộc sống; tăng cường hỗ trợ hộ nghèo vay vốn ưu đãi để phát triển sản xuất; mở lớp tập huấn về khoa học kỹ thuật, phát triển sản xuất, các lớp dạy nghề ngắn hạn gắn với xây dựng mô hình kinh tế cho người dân...

Chia tay Huổi Một, tin rằng, với sự vào cuộc đồng bộ, tích cực của huyện, sự nỗ lực của Đảng bộ chính quyền xã, Huổi Một sẽ tạo nên những bước chuyển và hướng đi mới,  giúp cho bà con sớm vươn lên thoát khỏi đói, nghèo.