Nhân dân bản Nà Mặn, xã Chiềng Ban (Mai Sơn) chăm sóc cây trồng, khôi phục diện tích rừng bị lấn chiếm.

“Tham bát bỏ mâm”

Đến Chiềng Ban, ấn tượng đầu tiên là màu xanh cà phê bạt ngàn. Trên khắp các sườn đồi, những phiêng bãi bằng, những khoảnh vườn xung quanh nhà ở... tất cả đều được trồng cà phê. Bởi vậy, kinh tế Chiềng Ban phát triển, cuộc sống người dân khá giả, thu nhập bình quân đạt 21 triệu đồng/người/năm 2015. Ấy vậy mà nói về vấn đề này, anh Hoàng Văn Xương, Phó Chủ tịch UBND xã Chiềng Ban lại trăn trở: Do trồng cà phê mang lại hiệu quả kinh tế nên người dân luôn muốn mở rộng diện tích, vì vậy đã lấn chiếm đất rừng để trồng cà phê. Hiệu quả trước mắt nhìn thấy rất rõ, nhưng phá rừng hậu quả sẽ khôn lường, đúng là “tham bát bỏ mâm”.

Việc lấn chiếm đất rừng ở Chiềng Ban xảy ra cách đây đã 10 năm. Không ồ ạt, cứ mỗi năm một phần diện tích nhỏ của rừng “được” chuyển sang trồng cà phê. Riêng năm 2014, tại bản Nà Tre, 7  ha rừng bị lấn chiếm (trước đã lấn chiếm 3 ha); năm 2015 tại bản Ót, bản Nong Nưa và bản Nà Mặn có 4,7 ha rừng “được” chuyển sang trồng cà phê; năm 2016, bản Củ 4 tiếp tục có 7.000 m2 rừng bị lấn chiếm. Câu chuyện lấn chiếm đất rừng ở Chiềng Ban khá phức tạp và khó xử lý, do khi xảy ra tình trạng lấn chiếm người dân trong bản không phát giác, dẫn đến việc xác định đối tượng vi phạm cũng khó khăn. Đơn cử như năm 2014, sau khi phát hiện tình trạng lấn chiếm đất rừng ở bản Nà Tre, UBND xã báo cáo với Hạt Kiểm lâm huyện và Công an huyện thành lập đoàn công tác lên xã tổ chức họp toàn bản, vận động người lấn chiếm đất rừng tự nhận và vận động bà con phát giác, tố giác người vi phạm. Sau đó, Công an huyện triệu tập các chủ rừng, bí thư chi bộ bản, trưởng bản và một số người bị phát giác để tuyên truyền, giải thích. Nhưng... cũng không tìm ra được thủ phạm. Sau đó, UBND xã thành lập tổ công tác đặc biệt tổ chức “mật phục” ở diện tích rừng bị lấn chiếm, mấy tháng liền vẫn không bắt được đối tượng vi phạm...

Các biện pháp quyết liệt

Chúng tôi cùng ông Lèo Văn Tươi, Trưởng bản Nà Mặn vượt khoảng 2 km đường dốc cao, trơn trượt leo lên đỉnh đồi - nơi có 1 ha rừng của bản Nà Mặn và bản Ót bị phá năm 2015 để được tận mắt chứng kiến diện tích rừng đang được bản nỗ lực khôi phục. Trong câu chuyện về lấn chiếm đất rừng, ông Tươi tỏ ra bất bình vì không xác định được đối tượng vi phạm. Ông nói: Mặc dù ban quản lý bản đã có nhiều biện pháp bảo vệ rừng, nhưng do người lấn chiếm rừng phát cây bé trước, sau đó mới chặt cây to nên khó phát hiện. Hơn nữa, lại là khu rừng cộng đồng nên càng khó quy trách nhiệm. Để khắc phục diện tích rừng bị phá, hai bản đã thống nhất giao cho 8 hộ quản lý và trồng 7.000 cây xoan. Qua khảo sát tỷ lệ cây sống đạt 70% nên năm nay tiếp tục trồng dặm thêm cây bạch đàn.

Quả thật, tại khoảnh rừng đang khôi phục mà chúng tôi đến, chỗ thì cây xoan đã cao hơn đầu người, nơi thì vẫn còn bé. Điều đó được Trưởng bản giải thích: Hồi đầu năm, bản bắt được 1 đàn dê đang phá cây trồng ở đây. Ban quản lý bản triệu tập bà con họp và quyết định phạt với mức: 400.000 đồng/con dê phá cây mới trồng. Một phần số tiền đó giao cho chủ rừng trồng dặm vào diện tích bị phá. Cũng tại đây chúng tôi gặp hai vợ chồng anh Lèo Văn Tiếp, bản Nà Mặn (Chiềng Ban) đang phát dọn cỏ ở diện tích rừng mới trồng. Anh chia sẻ: Được bản tin tưởng giao cho việc trồng cây khắc phục 500 m2 rừng bị phá, gia đình đã trồng cây xoan và cây bạch đàn. Bây giờ chưa được hưởng lợi gì, nhưng sau này sẽ được khai thác và hơn hết, chúng tôi mong muốn được góp sức phủ xanh những khoảnh rừng bị phá, vì chúng tôi hiểu rõ lợi ích của rừng đối với cuộc sống.

Không riêng bản Nà Mặn và bản Ót đang tích cực khắc phục diện tích rừng bị phá, ở các bản Nong Nưa, Nà Tre, bản Củ 4... cũng đã và đang triển khai trồng cây vào các diện tích rừng bị phá. Khi kiểm tra, nếu tỷ lệ cây sống không bảo đảm sẽ thu hồi toàn bộ diện tích đó giao cho các hộ khác quản lý, bảo vệ và khắc phục. Điều này thể hiện sự vào cuộc quyết liệt của cấp ủy, chính quyền xã trong việc khắc phục và ngăn chặn tình trạng lấn chiếm đất rừng. Trong quá trình triển khai thực hiện, chi bộ, ban quản lý các bản tăng cường tuyên truyền Luật Bảo vệ và Phát triển rừng cho nhân dân trong bản; giải thích rõ tác hại của việc phá rừng ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống và sản xuất. UBND xã còn mời cán bộ Hạt Kiểm lâm huyện tuyên truyền công tác bảo vệ rừng, giải thích rõ những điều khoản xử phạt, mức phạt đối với những trường hợp vi phạm Luật Bảo vệ và Phát triển rừng tại các bản: Nà Mặn, Nong Nưa, Nà Tre, bản Ót, bản Củ 1, 2, 3, 4. Đối với bản Nà Tre, do không xác định được đối tượng lấn chiếm đất rừng, UBND xã đề nghị huyện thu hồi toàn bộ diện tích rừng khoanh nuôi, bảo vệ của 3 nhóm gồm 22 hộ dân, với 42 ha rừng (10 ha đã bị phá), để giao cho 10 hộ nhận bảo vệ và khôi phục lại phần diện tích đã bị phá. Theo đó, năm 2015, đã trồng 10.000 cây thông trên diện tích rừng bị lấn chiếm, nhưng tỷ lệ cây sống không cao nên đầu năm 2016 tiếp tục trồng dặm 4.000 cây bạch đàn. Riêng ở bản Củ 4, xác định 8 hộ lấn chiếm rừng trái phép, Hạt Kiểm lâm huyện phối hợp với UBND xã xác minh diện tích cụ thể mà từng hộ lấn chiếm để xử phạt vi phạm hành chính, với tổng số tiền là 57 triệu đồng (hiện đã thu trên 30 triệu đồng). Đây là sự cảnh cáo nghiêm khắc đối với những người cố tình vi phạm Luật Bảo vệ và Phát triển rừng...

Qua sự việc nêu trên, chúng tôi nhận thấy việc lấn chiếm đất rừng ở Chiềng Ban đã và đang được tích cực khắc phục, nhưng không thể khẳng định là sự việc sẽ không tái diễn. Điều đó rất cần sự vào cuộc quyết liệt hơn, với những biện pháp mạnh hơn của cấp ủy, chính quyền xã Chiềng Ban, để những cánh rừng nơi đây không bị mai một vì một số người ham lợi trước mắt mà bỏ đi lợi ích lâu dài.