Phiêng Cằm có hơn 4.000 ha đất nông nghiệp. Trước đây, phần lớn diện tích này được bà con trồng ngô, sắn, hiệu quả kinh tế thấp, thu nhập bấp bênh. Vài năm gần đây, được các ngành chuyên môn hướng dẫn, khuyến khích, bà con chuyển hướng sang trồng các loại cây có giá trị kinh tế cao hơn. Đặc biệt, diện tích cây cà phê đã phát triển lên tới 1.405 ha, trở thành cây trồng chủ lực, sản lượng đạt trên 20.000 tấn/năm.

Gia đình anh Sồng A Chia ở bản Bó Ban, xã Phiêng Cằm, là một trong những hộ có thu nhập khá từ chuyển đổi cơ cấu cây trồng, anh cho biết: Gia đình tôi có 4 ha cà phê, mỗi năm thu 60-80 tấn quả, lãi khoảng 300 triệu đồng sau khi trừ chi phí. Trước đây, do đường sá khó đi, việc bán cho tư thương bấp bênh, giá cả thất thường. Hơn 3 năm nay, tuyến tỉnh lộ 113 được nâng cấp, giao thông thuận tiện, cà phê tiêu thụ dễ hơn, giúp gia đình có thu nhập ổn định.

Đã nhiều năm, cây chè gắn bó với bà con nơi đây. Diện tích chè của toàn xã hiện nay gần 30 ha, chủ yếu là giống Kim Tuyên, Ô Long, Đài Loan, tập trung ở các bản Nong Tàu Thái, Nong Tàu Mông, Huổi Nhả, Phiêng Phụ; sản lượng đạt trên 300 tấn/năm. Việc liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm thuận lợi do Công ty cổ phần Chè Sơn La đảm nhận. Toàn bộ vùng trồng từ quy trình chăm sóc, chế biến đến quyết định ngày thu hái được quản lý nghiêm, đảm bảo chất lượng sản phẩm. Hằng năm, Công ty chế biến 40 tấn chè thành phẩm, đa số được tiêu thụ tại thị trường trong tỉnh.

Là một trong những người gắn bó với cây chè từ những ngày đầu đưa về trồng vùng cao Phiêng Cằm, ông Lò Văn Loan, ở bản Nong Tàu Thái, nhận trồng và chăm sóc hơn 3.000 m² chè cho Công ty CP Chè Sơn La. Mỗi năm, chỉ riêng tiền thu hái chè đã mang về cho gia đình ông trên 50 triệu đồng. Ông Loan chia sẻ: Hộ nào nhận trồng và chăm sóc diện tích nhiều thì thu nhập càng nhiều. Năm nay, thời tiết thuận lợi, mưa nhiều, nên chè lên đều và xanh tốt. Ngoài được Công ty trả tiền thuê đất hằng năm, gia đình tôi còn được trả công hái chè với giá 5.500 đồng/kg, cùng với công chăm sóc cây chè, nên thu nhập từ chè khoảng 4-5 triệu đồng/tháng.

Ngoài các cây công nghiệp lâu năm như chè, cà phê, xã còn khuyến khích nhân dân duy trì ổn định diện tích cây lương thực, đưa vào trồng các giống lúa năng suất, ngô lai chất lượng cao với gần 500 ha. Đặc biệt, thực hiện chủ trương trồng cây ăn quả trên đất dốc, xã vận động bà con các bản thử nghiệm triển khai mô hình trồng cam ruột đỏ, hồng không hạt, lê, chanh leo ruột vàng, xoài… Qua đánh giá, các mô hình này phát triển tốt, cho năng suất ổn định, thu nhập từ 150-270 triệu đồng/ha.

Năm 2016, được xã tạo điều kiện tham quan một số mô hình trồng cây ăn quả, ông Hà Văn Vui, bản Nặm Pút, đã chuyển đổi 1,2 ha đất đồi sang trồng cây ăn quả. Ông chia sẻ: Năm nay là năm thứ 5, cam đường canh cho thu hoạch, sản lượng trung bình 13 tấn/ha, giá bán 25.000 - 30.000 đồng/kg, trừ chi phí thu nhập trên 300 triệu đồng/ha/năm. Hiện tại, cam đang trong giai đoạn quả xanh nhưng đã có thương lái đặt mua trước cả vườn, nên gia đình không phải lo đầu ra nữa.

Tận dụng và khai thác tốt các tiềm năng, thế mạnh về đất đai, thổ nhưỡng và khí hậu, xã Phiêng Cằm đã đa dạng hóa các loại cây trồng. Đến nay, tổng diện tích gieo trồng toàn xã đạt gần 3.000 ha; trong đó, cây lương thực có hạt gần 500 ha, cây công nghiệp 1.425 ha, cây ăn quả 297 ha.

Ông Đặng Tiến Dũng, Chủ tịch UBND xã Phiêng Cằm, cho biết: Thực hiện đột phá phát triển nông nghiệp bền vững mà Đại hội đại biểu Đảng bộ xã lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 đề ra, xã đã linh hoạt sử dụng nguồn vốn các chương trình, dự án hỗ trợ nhân dân về giống, kỹ thuật; chỉ đạo các tổ chức đứng ra ủy thác với ngân hàng cho nhân dân vay vốn lãi suất thấp để đầu tư vào các loại cây trồng mới. Phối hợp với các cơ quan chuyên môn hướng dẫn nhân dân kỹ thuật chăm sóc cây trồng phù hợp; mở lớp tập huấn, tổ chức tham quan mô hình kinh tế hiệu quả để nhân rộng; thay thế cây trồng già cỗi, năng suất thấp bằng giống mới chất lượng. Xã đang tích cực tìm đối tác tiêu thụ sản phẩm, triển khai thí điểm mô hình sản xuất gắn với chế biến và xây dựng sản phẩm OCOP từ chè, hồng… nhằm phát triển kinh tế bền vững, nâng cao thu nhập cho nhân dân.

Từng triền đồi xanh mướt chè, cà phê, những vườn cây ăn quả đang phát triển tốt, mang lại hy vọng về một cuộc sống ấm no và khẳng định sự chuyển mình của xã vùng cao Phiêng Cằm. Việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng đã mang lại hiệu quả kinh tế, giúp nông dân từng bước thay đổi tư duy sản xuất, phát triển nông nghiệp bền vững, giảm nghèo hiệu quả.