Toàn xã Phiêng Khoài hiện có hơn 2.450 ha mận, sản lượng ước đạt khoảng 26.500 tấn mỗi năm, phân bố chủ yếu tại các bản: Hang Mon, Kim Chung, Đan Đón và Cồn Huốt. Trong đó, 150 ha được áp dụng các biện pháp kỹ thuật để làm mận chín sớm, thu hoạch trước mận chính vụ từ 1,5-2 tháng. Dù mới phát triển khoảng 5 năm trở lại đây, mô hình này đã chứng minh hiệu quả rõ rệt, nâng cao thu nhập cho người dân.

Khác với mận chính vụ phụ thuộc hoàn toàn vào tự nhiên, mận sớm ở Phiêng Khoài đòi hỏi người trồng phải áp dụng đồng bộ nhiều biện pháp kỹ thuật để điều chỉnh thời điểm ra hoa, kết trái. Đây chính là yếu tố tạo ra sự khác biệt và là nền tảng giúp mận chín sớm có giá trị cao hơn.

Để sản xuất mận chín sớm, bà con chủ động tỉa cành tạo tán ngay từ sau thu hoạch vụ mùa, giúp cây phục hồi nhanh, kích thích mầm hoa phát triển sớm hơn. Bên cạnh đó, tăng cường bón phân hữu cơ, phân vi sinh theo liều lượng phù hợp để giúp đất tơi xốp, tạo điều kiện cho cây ra hoa sớm.

Nhiều hộ còn áp dụng biện pháp che mưa, che sương hạn chế ảnh hưởng của những yếu tố có thể khiến mận rụng hoa, lệch vụ. Nhờ áp dụng các biện pháp kỹ thuật này, nhiều vườn mận sớm có tỷ lệ đậu quả cao, chất lượng đồng đều và thời gian thu hoạch sớm hơn, bán được giá cao, dễ tiêu thụ. 

Đến thăm vườn mận của gia đình anh Nguyễn Văn Năm tại bản Đan Đón, những hàng mận phủ trắng hoa dưới ánh nắng đầu đông tạo nên khung cảnh đầy sức sống. Anh Năm phấn khởi nói: Nhà tôi có hơn 5 ha mận, trong đó 2 ha làm mận chín sớm. Khoảng 5 năm nay, tôi đầu tư hệ thống tưới nhỏ giọt và áp dụng kỹ thuật che bọc quả kết hợp bón phân hữu cơ định kỳ. Nhờ vậy, tỷ lệ đậu quả ổn định, ít sâu bệnh. Mận chín sớm năm nào cũng bán được giá gấp đôi so với chính vụ. Năm nay thời tiết thuận, hoa ra đồng loạt, tôi hy vọng vụ này tiếp tục được mùa.

Ghé thăm bản Co Mon, gia đình chị Ngần Thị Thủy cũng đang tất bật chăm sóc gần 1,5 ha mận chín sớm, cẩn thận làm cỏ, kiểm tra độ ẩm đất để chuẩn bị cho đợt bón phân hữu cơ đầu mùa. Trên cành, những quả mận non đầu tiên đã bắt đầu xuất hiện, báo hiệu cây sinh trưởng tốt. Chị Thủy cho biết: Làm mận sớm vất vả hơn, phải theo dõi thường xuyên, nhưng bù lại giá luôn cao. Năm ngoái, gia đình tôi thu được khoảng 10 tấn mận sớm, thu về hơn 500 triệu đồng. Thu nhập từ mận sớm ổn định hơn hẳn so với chính vụ, nên năm nay tôi tiếp tục đầu tư chăm sóc để giữ được chất lượng quả.

Thực tế cho thấy, giá mận chín sớm luôn vượt trội so với chính vụ. Năm ngoái, giá mận chín sớm tại Phiêng Khoài giao động từ 100.000-160.000 đồng/kg, cao hơn gần 3 lần so với mận chính vụ. Sản lượng mận chín sớm toàn xã đạt khoảng 200 tấn, được tiêu thụ tại các thị trường lớn, như: Hà Nội, Hải Phòng và các chợ đầu mối khu vực miền Bắc. 

Ông Trần Nam Trung, Chủ tịch UBND xã Phiêng Khoài, cho biết: Xã xác định mận chín sớm là một trong những định hướng phát triển nông nghiệp phù hợp với điều kiện địa phương. Thời gian tới, xã sẽ đẩy mạnh liên kết sản xuất, hỗ trợ bà con mở rộng diện tích mận chín sớm theo hướng an toàn, đồng thời tăng cường xúc tiến thương mại để mở rộng thị trường tiêu thụ.

Sản xuất mận chín sớm đang tạo nên tín hiệu tích cực, mở ra triển vọng bền vững cho vùng biên giới Phiêng Khoài. Những vườn mận đang đơm hoa trắng không chỉ báo hiệu mùa quả ngọt sắp đến mà còn mang theo kỳ vọng về một vụ thu hoạch đủ đầy, giúp cải thiện thu nhập và nâng cao đời sống của nhân dân nơi đây.