Tà Xùa có gần 400 ha chè Shan tuyết, nhiều cây mọc tự nhiên hàng trăm năm trên núi cao hơn 1.500 m. Tuy nhiên, những năm trước đây, sản phẩm chủ yếu vẫn chế biến thủ công, quy mô nhỏ, chất lượng chưa đồng đều, mẫu mã đơn giản, sức cạnh tranh còn hạn chế.

Trước thực tế đó, một số thanh niên đồng bào dân tộc Mông đã đổi mới tư duy, thay đổi cách làm, mạnh dạn đầu tư phát triển chè Tà Xùa theo hướng hàng hóa, từ sản xuất, chế biến đến quảng bá, mở rộng thị trường, nâng cao giá trị kinh tế bền vững.

Đoàn viên Lù A Châu, bản Chung Trinh, là một trong những thanh niên tiên phong tìm hướng đi riêng cho chè Shan tuyết Tà Xùa. Năm 2019, nhận thấy chè sao khô truyền thống khó bảo quản và dễ mất hương, anh nghiên cứu và sau nhiều thử nghiệm, đã cho ra đời sản phẩm “chè Shan tuyết ống lam”, loại chè sao bằng tay, ủ tự nhiên, được bảo quản trong ống tre, treo gác bếp 3-5 tháng, vừa giữ được hương vị đặc trưng, vừa tạo hình thức độc đáo.

Mỗi ống chè nặng 170 g, giá bán 150.000 đồng, được đóng gói bắt mắt, dễ vận chuyển, phù hợp làm quà tặng. Tận dụng các nền tảng số như Facebook, Zalo, Tiktok..., anh Châu mở rộng thị trường, mỗi tháng bán ra 500-600 ống chè, không chỉ ở Sơn La mà còn xuất bán đi các thành phố Hà Nội, Hồ Chí Minh, Đà Nẵng... Anh Lù A Châu chia sẻ: Lúc đầu rất khó khăn do thiếu thiếu kỹ năng, gửi hàng bị vỡ, khách trả lại. Nhưng tôi không bỏ cuộc, vừa làm vừa rút kinh nghiệm, điều chỉnh bao bì, chọn ống tre chắc chắn, giữ nguyên chất lượng chè; khách hàng phản hồi rất tích cực.

Còn tại bản Bẹ, anh Mùa A Tống chọn phát triển dòng chè cổ thụ cao cấp, hướng tới thị trường trung và cao cấp. Nhận thấy những cây chè hàng trăm năm tuổi tại địa phương chưa được khai thác hết tiềm năng, năm 2020, anh đầu tư chế biến chè chất lượng cao, chọn thu hái những búp chè tốt nhất, sao bằng tay và sấy chậm để giữ trọn tinh dầu. Để tạo dựng thương hiệu, mẫu mã sản phẩm chuyên nghiệp, anh liên kết với cơ sở thiết kế, đóng gói tại Phù Yên, giúp sản phẩm chè cổ thụ bản Bẹ mang diện mạo độc đáo, được nhiều khách hàng đón nhận.

Anh Mùa A Tống cho biết: Mỗi tháng, gia đình bán gần 1 tạ chè khô, giá từ 600.000 đến 1.400.000 đồng/kg tùy loại. Để phát triển bền vững, tôi đang vận động một số hộ liên kết thành lập HTX Chè cổ thụ bản Bẹ, để tự chủ từ nguyên liệu đến sơ chế, đóng gói, tiêu thụ. Qua đó, sản phẩm chè sẽ đồng đều chất lượng, giảm chi phí trung gian, tăng lợi nhuận cho người trồng.

Dù chọn lối đi riêng nhưng câu chuyện của hai thanh niên cùng chung mục tiêu đưa chè Tà Xùa từ sản phẩm truyền thống thành đặc sản đặc trưng của địa phương. Họ chủ động trong sản xuất, xây dựng thị trường, ứng dụng công nghệ số và từng bước phát triển mô hình kinh doanh theo hướng bền vững. Những nỗ lực của họ đã góp phần đưa sản phẩm chè của địa phương được cấp giấy chứng nhận “Chè Tà Xùa Bắc Yên” năm 2024.

Ông Đỗ Văn Xiêm, Chủ tịch UBND xã Tà Xùa, cho biết: Thời gian tới, xã tập trung mở rộng diện tích chè, bảo tồn giống chè bản địa, khuyến khích thành lập tổ hợp tác, hợp tác xã để liên kết sản xuất, chế biến, tiêu thụ; đồng thời phát triển cây chè gắn với du lịch cộng đồng theo hướng bền vững.

Từ những điều giản dị như ống chè, gói trà, những thanh niên đồng bào dân tộc Mông ở Tà Xùa đang tiếp tục thực hiện khát vọng biến cây chè Shan tuyết thành biểu tượng văn hóa và động lực phát triển bền vững cho quê hương.