Trước đây, bà con ở xã Tân Xuân thường vào rừng lấy măng tươi về bán cho thương lái dưới dạng nguyên liệu nên giá thấp, thu nhập bấp bênh. Tháng 5/2020, với sự tài trợ của Chính phủ Úc, Trung tâm Phát triển kinh tế nông thôn đã hỗ trợ Dự án “Nâng cao quyền năng kinh tế cho phụ nữ dân tộc thiểu số thông qua phát triển chuỗi măng sạch”, HTX sản xuất và chế biến măng sạch Tân Xuân được thành lập với 8 thành viên.

Chị Hà Thị Cúc, Giám đốc HTX cho biết: Dự án đã hỗ trợ HTX nhà xưởng 360 m2, nồi luộc, thùng chứa măng; hướng dẫn thành viên khai thác măng rừng bền vững, kỹ thuật chế biến măng rừng theo tiêu chuẩn hữu cơ để nâng cao giá trị nông sản. HTX đã ký hợp đồng thu mua nguyên liệu măng từ 4 tổ hợp tác với 288 nông hộ tại các bản: Bướt, Ngà, Thẳm Tôn, Tây Tà Lào với giá tối thiểu 4.200 đồng/kg và tăng theo giá thị trường. Đồng thời, kết nối với Công ty cổ phần Kim Bôi, tỉnh Hòa Bình thu mua măng chế biến trong 30 năm và chuyển giao kỹ thuật chế biến cho HTX.

Nhận thấy cây măng bát độ phù hợp với thổ nhưỡng, khí hậu, HTX đã trồng thử nghiệm 20 ha măng bát độ. Sau 2 năm đã cho thu hoạch lứa măng đầu tiên, mỗi cây măng bát độ có trọng lượng củ từ 2-4 kg. Năm 2022, HTX đã vận động các thành viên các tổ hợp tác trồng thêm 54 ha. Bên cạnh đó, cử thành viên học hỏi kinh nghiệm về quy trình sản xuất măng muối chua và ký kết hợp đồng bao tiêu sản phẩm.

Tham gia HTX từ ngày đầu thành lập, chị Đinh Thị Chang ở bản Thẳm Tôn, xã Tân Xuân được hỗ trợ 300 cây tre bát độ. Chị Chang chia sẻ: Hiện nay, gia đình tôi có 0,5 ha trồng cây tre bát độ đã cho thu hoạch. Năm 2024, gia đình tôi thu hoạch được hơn 2 tấn măng tươi, HTX thu mua với giá 4.200 đồng/kg, mang lại thu nhập tăng thêm cho gia đình hơn 10 triệu đồng.

Hiện nay, HTX có 2 sản phẩm chính gồm măng ống phơi khô, măng muối xé sợi được xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản và Đài Loan. Sản phẩm măng nứa sấy khô, măng nứa tươi đã được chứng nhận măng hữu cơ. Ngoài ra, HTX còn có các sản phẩm: Măng sợi, măng rối, măng tước, măng lưỡi lợn, măng lá phơi khô... Năm 2024, HTX đã liên kết, xuất khẩu 2,7 tấn măng muối xé sợi sang thị trường Đài Loan, 5 tạ măng khô sang thị trường Nhật Bản; sản xuất, tiêu thụ trên 3 tấn măng hữu cơ tiêu thụ trong nước, doanh thu hơn 500 triệu đồng, lợi nhuận hơn 300 triệu đồng; tạo việc làm thường xuyên cho 10 lao động và việc làm thời vụ cho 20-25 lao động địa phương.

Từng bước mở rộng diện tích vùng nguyên liệu, HTX nghiên cứu, thực hiện kỹ thuật chiết cành, ươm cây giống măng tre bát độ. Trung bình mỗi năm cung cấp cho bà con trên 5.000 cây giống. Mỗi cây giống có giá từ 18-20.000 đồng. Việc chủ động ươm giống giúp người dân giảm chi phí, đảm bảo tỷ lệ cây sống cao và sau khi trồng từ năm thứ 2 đã cho thu hoạch măng, góp phần mở rộng vùng nguyên liệu măng bát độ của HTX lên 147 ha.

Mở rộng quy mô sản xuất, kinh doanh, năm 2025, HTX mong muốn được tiếp cận vốn vay ưu đãi, huyện hỗ trợ bao bì, nhãn mác, quy trình xây dựng thương hiệu sản phẩm đạt chuẩn OCOP, góp phần tạo thêm nhiều việc làm, tăng thu nhập cho các thành viên và nông dân trong xã.