1. Vô tư... dối trá là thực tế khá phổ biến, diễn ra từ lâu trong nhiều cơ quan, đơn vị công mà có lẽ ai cũng biết. Nghiêm túc và mô phạm, phải mẫu mực làm gương cho học sinh như ngành giáo dục mà nhiều thầy, cô giáo vẫn “vô tư” dối cấp trên (thậm chí trước học sinh và các phụ huynh) khi cố tình nâng điểm và “lờ đi” những vi phạm, khuyết điểm của trường, của lớp vì sợ mất thành tích. Thế hệ trẻ đã hình thành "văn hóa" dối trá từ chính học đường!

Ở các cơ quan, đơn vị, địa phương, khi báo cáo, tổng kết hoặc cấp trên đến kiểm tra thì đa số đều quán triệt tinh thần “đẹp đẽ phô ra, xấu xa đậy lại”. Ai phát biểu thẳng thắn, báo cáo đúng sự thật thì bị coi là bất thường, bị chê trách là dại dột, “tự bôi mỡ vào người cho kiến đốt”(!) Cán bộ nào khéo che giấu khuyết điểm của tập thể, nói hoặc viết báo cáo “tô hồng” thành tích của đơn vị, thì lại được khen (?)

Tranh của MẠNH TIẾN

Rồi sự dối trá trong các lĩnh vực, công việc cũng ngang nhiên diễn ra, khiến nhiều cán bộ, đảng viên và quần chúng chỉ biết lắc đầu ngao ngán, như: Công trình phúc lợi chưa hoàn thành đã vội tổ chức cắt băng khánh thành; cải cách thủ tục hành chính, chuyển đổi số còn quá nhiều hạn chế, vướng mắc, nhưng báo cáo đã đạt kết quả cao; công tác xóa đói, giảm nghèo, phổ cập giáo dục, giải ngân vốn đầu tư công, tăng trưởng kinh tế... và cả thực hiện quy chế dân chủ cơ sở-không ít nơi chỉ tốt đẹp... ở trên giấy và phát biểu của cán bộ!

Ngày 3-11 vừa qua, khi Quốc hội thảo luận tại tổ về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thống kê, đại biểu Quản Minh Cường (đoàn Cao Bằng) phản ánh thực tế "số liệu đầu vào đang có vấn đề" và nêu nhiều dẫn chứng, trong đó có ví dụ: Báo cáo khai thác khách du lịch tại thác Bản Giốc là 3 triệu lượt khách/năm, nhưng báo cáo thu vé chỉ vài chục nghìn khách/năm. Không biết tin vào báo cáo nào?

Còn bao chuyện dối trá mà trong khuôn khổ bài báo này không thể kể hết. Từ nói dối, báo cáo “tô hồng” không đúng thực tế, đến làm dối để tư lợi, tham nhũng, tiêu cực là rất gần. Không có gì qua được “tai, mắt nhân dân”, vì thế, quần chúng không "tâm phục, khẩu phục", dần mất niềm tin vào sự trung thực của cán bộ và cấp ủy, chính quyền. Đây là điều nguy hiểm nhất vì cổ nhân đã đúc rút “mất niềm tin là mất tất cả”! Chưa kể, hệ lụy của thói dối trá còn là các quyết sách sẽ không sát thực, kém hiệu quả do bị cung cấp thông tin sai; làm băng hoại đạo đức công vụ, khiến đội ngũ trì trệ, không dám đổi mới, sáng tạo vì “nói thật thì sợ mất lòng”...

2. “Bệnh dối trá” hiểm họa khôn lường! Vì thế, muốn trị bệnh này, trước hết cần phải nhận thức rõ sự nguy hại của nó, nhìn thẳng vào nguyên nhân gây ra và quyết tâm “tuyên chiến” bằng những biện pháp quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả.

Phải chăng, nạn dối trá được bắt nguồn từ “bệnh thành tích”: Khi thi đua-khen thưởng vẫn nặng về hình thức, không đánh giá thực chất, không phân minh "công to bù lỗi nhỏ"; khi những bản báo cáo “đẹp” được xem là điều kiện tiên quyết để được xem xét, được khen; khi những hạn chế, khuyết điểm dù được tập thể, cá nhân thẳng thắn tự nhận và quyết tâm khắc phục, sửa chữa nhưng vẫn bị loại khỏi danh sách khen thưởng, thậm chí còn lấy đó làm ví dụ để “bêu dương”, vùi dập... thì ai dại gì nói thật?  

Phải chăng, vì không ít vị cán bộ cấp trên thích tâng bốc, khen nịnh hơn những lời nói thật, thậm chí còn thâm thù, trù dập người nói thẳng thật, nên dối trá càng được đà “lên ngôi”, rồi trở thành “kinh nghiệm”, “nghệ thuật sống” và nhiều người cố gắng học tập?

Phải chăng, nhiều cán bộ cấp trên biết thừa cấp dưới “làm láo nháo, báo cáo hay” nhưng chẳng nhíu mày, không chất vấn, tra hỏi; bởi đã cùng một giuộc, sợ ảnh hưởng đến thành tích chung và uy tín của chính mình, thậm chí bị “miếng thịt bịt miệng”?

Phải chăng, vì không ít cán bộ cấp trên thích thể hiện, thích "hoành tráng" nên đưa ra các mục tiêu, chỉ đạo, yêu cầu vượt quá khả năng, cấp dưới không thể thực hiện được và cũng không dám phản biện, nên đành nói dối để đối phó?

Còn nhiều nguyên nhân nữa dẫn đến “bệnh dối trá”, nhưng không thể không nhắc đến trách nhiệm của các cơ quan có chức năng thanh tra, kiểm tra, giám sát. Sự “thông cảm”, thỏa hiệp, bỏ qua... ở khâu lẽ ra phải có trách nhiệm thường xuyên và cuối cùng với yêu cầu công minh, chính xác, nghiêm túc này, khiến “virus” dối trá càng được đà... phát triển.

Để chữa trị dứt điểm “bệnh dối trá”, phải khôi phục vị trí xứng đáng cho sự trung thực; quyết liệt triển khai những giải pháp “điều trị” tận gốc những nguyên nhân gây ra “bệnh” nguy hiểm này.

Trong tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc” viết năm 1947, Bác Hồ đã chỉ rõ: “Nơi nào sai lầm, ai sai lầm, thì lập tức sửa chữa. Kiên quyết chống thói nể nang và che giấu”. Đảng ta cũng yêu cầu: “Nhìn thẳng vào sự thật, nói đúng sự thật, đánh giá đúng sự thật” và gần đây còn có cơ chế khuyến khích, bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới, sáng tạo và dám hành động vì lợi ích chung. Tổng Bí thư Tô Lâm cũng đã nhiều lần chỉ đạo phải nói thẳng, đánh giá đúng thực tế vì có như thế mới sửa được những tồn tại, hạn chế... Thế nên không thể để “bệnh dối trá” tiếp tục tồn tại gây nguy hại cho đất nước, làm mất niềm tin của nhân dân vào chế độ ta và là cái cớ để các thế lực thù địch lợi dụng chống phá.