Phó Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Valdis Dombrovskis. (Ảnh: Reuters)

“Chúng ta cần cải tổ chứ không phá hủy tổ chức này”, ông Dombrivskis cho biết trong bài phát biểu tại Đại học John Hopkins khi bắt đầu quá trình đàm phán với các đối tác Mỹ tại Washington.

Theo ông Dombrovskis, phớt lờ "một cách nhẹ nhàng" WTO đồng nghĩa với việc đánh mất một trong những công cụ quan trọng nhất để thúc đẩy thương mại rộng mở và công bằng. Phó Chủ tịch EC khẳng định, đây là sự lựa chọn giữa trật tự và luật rừng.

Washington hiện vẫn tiếp tục chính sách của cựu Tổng thống Donald Trump về việc ngăn cản việc bổ nhiệm các thẩm phán thuộc Cơ quan phúc thẩm của WTO, khiến cơ quan này không thể tham gia giải quyết hiệu quả các tranh chấp thương mại toàn cầu.

Ông Dombrovskis cho biết, EU chia sẻ mối quan ngại của Washington về chức năng của WTO và nhu cầu cấp thiết để giải quyết các hành vi không công bằng, như trợ cấp lớn cho các ngành công nghiệp, ép buộc chuyển nhượng công nghệ, trợ cấp cũng như sự tham của Nhà nước vào các nền kinh tế.

Phó Chủ tịch EC cho biết, WTO không thể giải quyết những thách thức này trong hình thức hiện tại, đồng thời nhấn mạnh rằng quá trình cải cách cần được bắt đầu tại Hội nghị cấp Bộ trưởng của WTO lần thứ 12 (MC-12) được tổ chức từ ngày 30/11 – 3/12 tới đây.

Ông Dombrovskis cho biết, EU đã sẵn sàng hợp tác với Mỹ nhằm đạt được các thỏa thuận về trợ cấp thủy sản, y tế, nông nghiệp và tính bền vững và bắt đầu một cuộc thảo luận nghiêm túc về cải cách mang tính thể chế.

Ông Dombrovskis cũng cảnh báo nếu các bên “không cùng hành động” trong việc cải tổ WTO thì sẽ làm lung lay sự trật tự của hệ thống thương mại thế giới. Theo Phó Chủ tịch EC, cùng với “sự tham gia mạnh mẽ và sự lãnh đạo chung, chúng ta thực sự có thể phục hồi sức sống cho WTO.”

Trước đó, ngày 16/9, trong chuyến thăm tới Geneva, ông Valdis Dombrovskis đã kêu gọi cải tổ khẩn cấp WTO. Trong cuộc gặp với Tổng Giám đốc WTO Ngozi Okonjo-Iweala, Phó Chủ tịch EC khẳng định sẵn sàng xem xét những cải cách lớn đối với hệ thống giải quyết tranh chấp thương mại. Ông  Dombrovskis đã trình bày các ưu tiên của EU đối với tương lai của WTO, hai tháng trước thềm Hội nghị cấp Bộ trưởng của tổ chức này.

"Bộ mặt thương mại đã thay đổi đáng kể, kể từ khi thành lập WTO" vào năm 1995, ông Dombrovskis nói. "Trong khi đó, các quy tắc quản lý tổ chức thì không thay đổi”, Phó Chủ tịch EC nhấn mạnh.

Phó Chủ tịch EC Dombrovskis cho biết, hệ thống giải quyết tranh trấp của WTO hiện đang bị “đóng băng” và chức năng đàm phán hiện đang bị “tê liệt”.

Các nhà ngoại giao và chuyên gia đều cho rằng, WTO trong nhiều năm đã bất lực trong việc khởi động lại các cuộc đàm phán quy mô lớn. Ông Dombrovskis kêu gọi cần phải cải cách các quy tắc trợ cấp và tạo các điều kiện thuận lợi đầu tư của WTO.

Phó Chủ tịch EC cho rằng, WTO nên đóng một vai trò lớn hơn trong "các vấn đề lớn của thời đại, cho dù đó là các vấn đề sức khỏe, biến đổi khí hậu hay kỹ thuật số". Ông cũng cho biết EU đã sẵn sàng xem xét “các cải cách lớn" đối với tòa phúc thẩm của WTO, với điều kiện họ phải làm cho hệ thống giải quyết tranh chấp hiệu quả và hợp pháp hơn.

Ông Dombrovskis cho biết, Hội nghị MC-12 sắp diễn ra tới đây phải bắt đầu một quá trình đàm phán nghiêm túc về việc cải tổ tòa phúc thẩm và việc này sẽ phải hoàn thành trước Hội nghị MC-13. Theo Phó Chủ tịch EC, khôi phục hệ thống giải quyết tranh chấp là một trong những ưu tiên hàng đầu của bà Okonjo-Iweala./.