Những năm qua, huyện Sông Mã đã triển khai nhiều giải pháp giảm thiểu tình trạng tảo hôn, kết hôn cận huyết thống, sinh con thứ ba; tăng tỷ lệ các cặp vợ chồng được tư vấn, khám sức khỏe tiền hôn nhân; giảm tỷ lệ chênh lệch giới tính khi sinh, góp phần nâng cao chất lượng dân số trên địa bàn huyện.

Sông Mã có 19 xã, thị trấn, với hơn 162.000 nhân khẩu. Trình độ dân trí không đồng đều, tỷ lệ hộ nghèo cao; địa bàn rộng, phong tục tập quán sinh hoạt của một số vùng còn lạc hậu. Đội ngũ cộng tác viên dân số các tổ, bản thường xuyên có sự thay đổi; cán bộ chuyên trách dân số tại các trạm y tế kiêm nhiệm, nên việc triển khai công tác dân số còn hạn chế.

Trước thực tế trên, Trung tâm Y tế huyện đã tham mưu cho UBND huyện chỉ đạo thực hiện mục tiêu dân số và phát triển đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Giám sát việc thực hiện chính sách hỗ trợ các hộ nghèo, cận nghèo là người dân tộc thiểu số thực hiện các quy định về dân số - KHHGĐ. Đồng thời, tổ chức tập huấn nâng cao trình độ chuyên môn cho đội ngũ cán bộ chuyên trách và cộng tác viên dân số ở các bản.

Bà Lại Thị Thu Hương, Phó trưởng Khoa Dân số - Truyền thông và chăm sóc sức khỏe sinh sản, Trung tâm Y tế huyện, cho biết: Hằng năm, Trung tâm phối hợp với Bệnh viện đa khoa huyện, Trung tâm Truyền thông - Văn hóa và các tổ chức đoàn thể, triển khai các hoạt động về dân số và phát triển. Trong đó, tập trung tuyên truyền, vận động sinh ít con ở vùng có mức sinh cao; giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh; nâng cao chất lượng dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, KHHGĐ, từng bước giúp nhân dân thay đổi nhận thức, chuyển đổi hành vi dân số.

Từ đầu năm đến nay, huyện đã tổ chức 2.023 buổi truyền thông lồng ghép, sinh hoạt nhóm về công tác dân số và phát triển, với hơn 70.000 lượt người nghe. Phát 6.158 lượt các bài truyền thông về công tác dân số trên loa truyền thanh của các bản, tổ dân phố. Rà soát biến động nhân khẩu kết hợp tuyên truyền, vận động theo nhóm tại 32.661 hộ gia đình. Trung tâm Y tế huyện giám sát, hỗ trợ các xã Đứa Mòn, Yên Hưng, Mường Lầm, Mường Sai và Chiềng Khương triển khai công tác dân số. Duy trì sinh hoạt câu lạc bộ “Bạn gái tiêu biểu” tại các trường THPT Sông Mã, Chiềng Khương và Mường Lầm. Trong 7 tháng qua, tỷ lệ sinh con thứ 3 chiếm 20% số trẻ sinh ra (giảm 2% so với cùng kỳ năm 2022); tỷ lệ tảo hôn giảm còn 4,2% trên tổng số cặp kết hôn; 64% tổng số cặp kết hôn được tư vấn, khám sức khỏe tiền hôn nhân.

Bên cạnh đó, Trung tâm Y tế huyện tiếp tục kiểm tra, rà soát số phụ nữ thuộc hộ nghèo là người dân tộc thiểu số sinh con đúng chính sách dân số để được hưởng hỗ trợ theo Nghị định 39/2015/NĐ-CP của Chính phủ. Từ 2015 đến nay, huyện có 1.056 trường hợp được hỗ trợ với mức 2 triệu đồng/người. Tuy nhiên, có 23 trường hợp vi phạm đã bị thu hồi kinh phí, các trường hợp còn lại chấp hành tốt các quy định về chính sách dân số.

Chị Cà Thị Nghị, cán bộ chuyên trách dân số Trạm Y tế xã Chiềng En, cho biết: Trạm xây dựng đội ngũ cộng tác viên dân số các bản có năng lực để thực hiện hiệu quả công tác dân số. Thông qua cộng tác viên dân số, Trạm nắm bắt các trường hợp có ý định tảo hôn, hoặc sinh con thứ 3, từ đó phối hợp với các tổ chức đoàn thể xã, bản đến hộ gia đình để tuyên truyền, vận động. Ngoài ra, Trạm còn triển khai hiệu quả các dịch vụ KHHGĐ. Từ đầu năm đến nay, có hơn 1.000 trường hợp thực hiện các biện pháp tránh thai hiện đại, 3 năm qua, xã không có trường hợp tảo hôn, kết hôn cận huyết thống.

Hiện nay, các cơ quan, đơn vị chuyên môn trên địa bàn huyện Sông Mã tiếp tục đổi mới công tác tuyên truyền tới các nhóm đối tượng, các vùng có tỷ lệ sinh con thứ 3, tỷ lệ tảo hôn cao; mở rộng tầm soát, chẩn đoán, điều trị một số bệnh, tật trước sinh và sơ sinh; quan tâm chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi ở các xã vùng sâu, vùng biên giới… Phấn đấu năm 2023, giảm tỷ lệ sinh con thứ 3 xuống còn 19,4%, giảm 0,2% tỷ lệ gia tăng dân số tự nhiên trên địa bàn.