Đòn bẩy chính sách, sức hút đầu tư

Chuyển đổi sang nông nghiệp công nghệ cao là xu hướng tất yếu để nâng cao năng suất, chất lượng và đảm bảo phát triển bền vững. Đây là nội dung trọng tâm trong Nghị quyết số 08-NQ/TU ngày 21/1/2021 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Sơn La về phát triển nông, lâm nghiệp và thủy sản tập trung, bền vững, ứng dụng công nghệ cao đến năm 2025, định hướng đến năm 2030.

Triển khai hiệu quả Nghị quyết, Tỉnh ủy, HĐND, UBND và Tổ công tác đã ban hành 115 văn bản chỉ đạo, kế hoạch, nghị quyết, công văn, kết luận, thông báo và đẩy mạn tuyên truyền, quán triệt rộng rãi đến toàn thể nhân dân.

Ông Vũ Tiến Đĩnh, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Sơn La, cho biết: Chính sách của tỉnh tập trung tạo môi trường đầu tư hấp dẫn thông qua ưu tiên quy hoạch, hỗ trợ hạ tầng. Đồng thời, áp dụng nhiều chính sách tài chính ưu đãi, cho vay chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp nông thôn theo Nghị định 55 của Chính phủ và thực hiện Nghị quyết 128/2020/NQ-HĐND của HĐND tỉnh về quy định một số chính sách ưu đãi, hỗ trợ đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn, miễn, giảm tiền thuê đất, hỗ trợ lãi suất, vốn vay; khuyến khích phát triển hợp tác, liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp.

Trong 5 năm qua, Nghị quyết 128 đã hỗ trợ 20,5 tỷ đồng cho 336 lượt doanh ngiệp, HTX phát triển thương hiệu và thị trường; 1,4 tỷ đồng cho 5 HTX đầu tư hạ tầng thiết yếu. Tín dụng phục vụ nông nghiệp, nông thôn đạt 20.820 tỷ đồng, chiếm 55,51% tổng dư nợ.

Tỉnh cũng đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ tập trung vào việc nghiên cứu, chuyển giao giống mới, hỗ trợ áp dụng công nghệ hiện đại như tưới nhỏ giọt, nhà lưới, đưa cơ giới hóa vào sản xuất đạt 100% ở khâu làm đất với mía, chè, cao su; trên 50% với các cây trồng khác. Quan tâm xây dựng, đăng ký bảo hộ nhãn hiệu chứng nhận, nâng cao giá trị và thương hiệu nông sản.

Trong công tác chuyển đổi số, tỉnh hỗ trợ các đơn vị sử dụng phần mềm nhật ký sản xuất, kế toán, duy trì 195 tài khoản nhật ký vùng trồng xuất khẩu; xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc 62 sản phẩm nông nghiệp. 

Quá trình thu hút đầu tư, ứng dụng khoa học công nghệ trong chế biến nông sản tại Sơn La đạt tín hiệu tích cực, tỉnh phê duyệt 16 dự án lớn với tổng vốn đăng ký 5.085 tỷ đồng từ năm 2021 đến nay. Hiện nay, toàn tỉnh có 9 nhà máy cà phê, 5 nhà máy rau, quả; đã hỗ trợ hơn 9,2 tỷ đồng cho 75 cơ sở chế biến, triển khai 17 đề án công nghệ tiên tiến, giúp đảm bảo tiêu thụ 100% sản lượng nhãn tươi ngay cả trong giai đoạn dịch bệnh.

Cùng với đó, chú trọng phát triển nguồn nhân lực và thương hiệu. Đào tạo nghề cho 4.210 lao động nông nghiệp, nâng tỷ lệ qua đào tạo lên 61,46%; đồng thời, hỗ trợ xây dựng nhãn hiệu cho 27 cơ sở, công nhận 25 sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu.

Dự án Nhà máy chế biến thực phẩm VFI của Công ty CP Sản xuất thương mại đầu tư VFI tại Khu Công nghiệp Mai Sơn vừa khánh thành đưa vào sử dụng. Để dự án đi vào hoạt động thuận lợi, tỉnh chủ động hỗ trợ hoàn thiện hồ sơ, thủ tục cấp chủ trương đầu tư, hỗ trợ giải phóng mặt bằng, cung cấp hạ tầng kỹ thuật điện, nước; phục vụ sản xuất và tạo điều kiện về xây dựng vùng nguyên liệu ổn định.

Ông Lê Toàn Thắng, Giám đốc Nhà máy chế biến thực phẩm VFI, cho biết: Nhà máy quy mô rộng 5.000 m2, tổng vốn đầu tư gần 100 tỷ đồng, trang bị 7 dây chuyền sản xuất đồng bộ, với hai dây chuyền công nghệ chủ lực hiện đại: Dây chuyền chiên chân không sản xuất các loại rau củ quả sấy giòn tự nhiên, giữ trọn màu sắc, hương vị và dinh dưỡng; dây chuyền sấy thăng hoa công nghệ cao chuyên chế biến rau củ quả sấy lạnh.

Các sản phẩm chế biến của Công ty sản xuất theo chứng chỉ quốc tế về an toàn thực phẩm: Halal, EU Food, FDA, JAS và HACCP 2000 phục vụ thị trường trong nước và hướng đến xuất khẩu sang các nước châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc. Với khả năng chế biến 8.000 tấn nông sản tươi hằng năm, nhà máy dự kiến tuyển dụng trực tiếp hơn 150 lao động địa phương; gián tiếp hỗ trợ sinh kế hàng nghìn hộ dân vùng nguyên liệu. 

Đột phá ứng dụng nông nghiệp công nghệ cao

Quá trình chuyển mình của nông nghiệp Sơn La đánh dấu bằng sự đột phá mạnh mẽ trong ứng dụng công nghệ cao, chuyển từ chú trọng năng suất sang nâng cao chất lượng, giá trị sản phẩm. Công nghệ cao ứng dụng xuyên suốt, từ việc nghiên cứu, ứng dụng giống mới, các kỹ thuật nhân giống tiên tiến, như: Ghép đoạn cành trên cây bơ, nhân giống vô tính thanh long, đến việc áp dụng cấy chuyển phôi bò sữa; áp dụng hệ thống chuồng trại thông minh trong chăn nuôi; sử dụng công nghệ xử lý chất thải bảo vệ môi trường.

Sự chuyển đổi lớn trong liên kết sản xuất giữa nông dân, HTX và doanh nghiệp tạo nền tảng vững chắc cho nông nghiệp Sơn La, tạo nguyên tắc sản xuất tập trung, thúc đẩy việc cùng nhau phát triển thương hiệu, đẩy mạnh xuất khẩu các mặt hàng chủ lực. Từ đó, tư duy sản xuất dịch chuyển mạnh mẽ sang hướng nông nghiệp bền vững, thân thiện với môi trường. 

Thành quả tự hào nhất trong quá trình chuyển đổi, Sơn La chính thức công nhận được 9 vùng nông nghiệp công nghệ cao, tập trung vào các sản phẩm chủ lực như chè, bò sữa, cà phê, na, xoài, nhãn và mận hậu... tạo nền tảng sản xuất chất lượng cao, với hơn 5.596 ha cây trồng đạt chuẩn VietGAP/GlobalGAP; 8.217 ha sản xuất theo hướng hữu cơ; hơn 19.200 ha cà phê được chứng nhận theo các tiêu chuẩn quốc tế (4C, UTZ). Toàn tỉnh xây dựng 308 chuỗi cung ứng an toàn, 29 sản phẩm bảo hộ và 241 sản phẩm OCOP cấp tỉnh và quốc gia; xây dựng 218 mã số vùng trồng trên 3.142 ha không chỉ quản lý chất lượng, còn mở rộng cánh cửa xuất khẩu cho nông sản Sơn La.

Ông Nguyễn Hữu Tứ, Giám đốc HTX Mé Lếch, xã Mai Sơn, chia sẻ: HTX có 26 thành viên chuyên canh trồng 200 ha na các loại. Được sự hỗ trợ của Nhà nước, HTX cải tạo giống na địa phương bằng na Thái, na Đài Loan, sầu riêng áp dụng quy trình sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP và hướng hữu cơ trên 100 ha, lắp đặt hệ thống tưới tự động, tưới nhỏ giọt toàn bộ diện tích đất canh tác. Việc áp dụng công nghệ, giúp tối ưu hóa quy trình chăm sóc, nâng cao chất lượng sản phẩm. Hằng năm, sản lượng quả đạt hơn 2.100 tấn, doanh thu năm 2024 của HTX trên 120 tỷ đồng. Vùng sản xuất na được công nhận vùng trồng ứng dụng công nghệ cao của tỉnh.

Là một trong 5 cơ sở chế biến cà phê công nghiệp lớn, Công ty CP Phúc Sinh Sơn La liên kết 876 hộ nông dân các xã Chiềng Mai, Mường Chanh xây dựng vùng trồng cà phê ứng dụng công nghệ cao, tổng diện tích hơn 670 ha. Đồng thời, liên kết với 2.000 hộ nông dân, canh tác trên 2.000 ha, sản lượng 15.000 - 18.000 tấn cà phê tươi/năm, tương đương 4.000 tấn cà phê nhân xuất khẩu.

Anh Vũ Ngọc Huy, Trưởng phòng Quản lý vùng nguyên liệu, Công ty CP Phúc Sinh Sơn La, chia sẻ: Sự liên kết sản xuất, đóng vai trò then chốt để Công ty hướng tới mục tiêu trở thành doanh nghiệp ứng dụng công nghệ cao và thúc đẩy xuất khẩu cà phê chất lượng.

Việc chuyển đổi sản xuất sang nông nghiệp công nghệ cao, thay đổi căn bản tư duy của nông dân, hình thành các vùng nông nghiệp chất lượng cao, chuyên cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp chế biến và thu hút đông đảo doanh nghiệp, HTX tham gia chuỗi giá trị. Nhờ định hướng này, ngành nông nghiệp Sơn La đạt những thành tựu ấn tượng trong giai đoạn 2021-2025: Tốc độ tăng trưởng bình quân đạt 4,8%/năm; giá trị thu hoạch trên mỗi ha tăng vọt, đạt 85 triệu đồng/ha, tăng 67,3% so với năm 2020. Thành công còn được khẳng định, trên thị trường quốc tế khi nông sản Sơn La xuất khẩu tới hơn 45 quốc gia, vùng lãnh thổ.

Trở thành "Thủ phủ" công nghệ cao, chế biến nông sản 

Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVI, nhiệm kỳ 2025-2030 xác định xây dựng nền nông nghiệp hiện đại, xanh, tuần hoàn, thích ứng với biến đổi khí hậu, lấy khoa học, công nghệ và chế biến làm động lực phát triển, phấn đấu trở thành trung tâm nông nghiệp công nghệ cao và trung tâm chế biến nông sản của vùng Trung du và miền núi phía Bắc là một trong những nhiệm vụ trọng tâm.

Ông Vũ Tiến Đĩnh, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Sơn La, thông tin: Sở đang tham mưu, trình UBND tỉnh ban hành Đề án thành lập khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao Sơn La, quy mô gần 200 ha tại xã Tân Yên, thời gian thực hiện 2025-2030. Tiếp tục bám sát và triển khai hiệu quả các mục tiêu Nghị quyết số 19-NQ/TW ngày 16/6/2022 Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về nông nghiệp, nông dân, nông thôn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XVI, nhiệm kỳ 2025 - 2030.

Trọng tâm phát triển nông nghiệp bền vững gắn với công nghiệp chế biến của tỉnh ta giai đoạn tới với đạt mục tiêu là phát triển nông nghiệp tập trung, bền vững, ứng dụng công nghệ cao trên cơ sở phát huy tiềm năng, lợi thế của từng vùng; tăng giá trị thu nhập trên một đơn vị diện tích, tăng khả năng cạnh tranh của các mặt hàng nông sản chủ lực của tỉnh, ứng phó với biến đổi khí hậu, phát triển bền vững. Đẩy mạnh phát triển công nghiệp chế biến nông sản, tạo ra sản phẩm có sức cạnh tranh, hàm lượng giá trị gia tăng cao, làm cơ sở thúc đẩy sản xuất nông nghiệp, tạo thêm việc làm, tăng thu nhập, nâng cao đời sống Nhân dân, bảo vệ môi trường, tăng thu ngân sách, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội của tỉnh.

Phát triển nông nghiệp gắn với ứng dụng công nghệ cao, chuyển đổi số và  công nghiệp chế biến phải lấy người dân nông thôn là chủ thể, là trung tâm của quá trình phát triển nông nghiệp, kinh tế nông thôn và xây dựng nông thôn mới. Huy động mọi nguồn lực, thành phần kinh tế tham gia sản xuất, chế biến nông sản. Đẩy mạnh liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, từ phát triển vùng nguyên liệu, thu gom bảo quản, chế biến; tiêu thụ, xuất khẩu sản phẩm. Phấn đấu đưa Sơn La là trở thành tỉnh trọng điểm nông nghiệp quốc gia, thuộc nhóm dẫn đầu cả nước; trở thành trung tâm chế biến sản phẩm nông nghiệp của vùng trung du và miền núi phía Bắc.