Sau thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, hai nước Việt Nam và Lào đều phải ra sức khắc phục hậu quả nặng nề của chiến tranh kéo dài 30 năm. Ngày 30/4/1976, Bộ Chính trị Trung ương Đảng Lao động Việt Nam ra Nghị quyết về tăng cường giúp đỡ và hợp tác với cách mạng Lào trong giai đoạn mới, trong đó xác định: Việc tăng cường đoàn kết, giúp đỡ, hợp tác đối với Lào là một trong những nhiệm vụ quốc tế hàng đầu của Đảng và nhân dân Việt Nam, cũng là vì lợi ích thiết thân của cách mạng Việt Nam. Ngày 18/7/1977, hai nước chính thức ký Hiệp ước Hữu nghị và hợp tác giữa Cộng hòa XHCN Việt Nam và CHDCND Lào; Hiệp ước Hoạch định biên giới quốc gia giữa nước Cộng hòa XHCN Việt Nam và nước CHDCND Lào; ra Tuyên bố chung tăng cường sự tin cậy và hợp tác lâu dài giữa hai nước. Đây là mốc lịch sử quan trọng đánh dấu bước ngoặt mới trong quan hệ giữa hai nước.

Những thành tựu to lớn về kinh tế - xã hội sau hơn 35 năm tiến hành công cuộc đổi mới và những chuyển biến quan trọng trong quan hệ hợp tác toàn diện Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam trong những năm qua đã tạo nên những điều kiện vật chất to lớn thúc đẩy việc tiếp tục tăng cường hợp tác toàn diện 2 nước trong giai đoạn mới.

Hai Đảng, hai Nhà nước đã phối hợp chỉ đạo và biên soạn công trình “Lịch sử quan hệ đặc biệt và liên minh chiến đấu Việt Nam - Lào; Lào - Việt Nam từ 1930 - 2007”; đúc kết bài học kinh nghiệm phục vụ cho việc xây dựng và phát triển quan hệ lên tầm cao mới. Đồng thời, hoàn thành công tác tăng dày và tôn tạo, xây dựng hệ thống mốc quốc giới Việt Nam - Lào, ký kết 2 văn kiện quan trọng: Nghị định thư về đường biên giới và mốc quốc giới; Hiệp định về Quy chế quản lý biên giới và cửa khẩu vào ngày 16/3/2016, nhằm tăng cường sự gắn kết bền chặt thắm tình hữu nghị anh em.

Việt Nam duy trì vị trí thứ 3 trong số các nước đầu tư vào Lào (sau Trung Quốc và Thái Lan), với 209 dự án còn hiệu lực, tổng số vốn đăng ký khoảng 5,18 tỷ USD. Năm 2021, có 5 dự án cấp mới và 4 dự án điều chỉnh tăng vốn, tổng vốn đăng ký 112,84 triệu USD, tăng 27% so với năm 2020. Vốn thực hiện lũy kế đạt khoảng 2,5 tỷ USD, bằng 48,4% tổng vốn đăng ký. Kim ngạch thương mại Việt Nam - Lào năm 2021 đạt trên 1,37 tỷ USD (tăng 33,3% so với năm 2020). Giai đoạn 2021-2025, hai nước phấn đấu kim ngạch thương mại mỗi năm tăng 10%. Thúc đẩy triển khai các dự án trọng điểm: Tuyến đường cao tốc Hà Nội - Viêng Chăn, tuyến đường sắt Vũng Áng - Tân Ấp - Thà Khẹc - Viêng Chăn và các dự án kết nối giao thông quan trọng khác.

Hai bên đặc biệt quan tâm đến việc nâng cao chất lượng, hiệu quả hợp tác trong lĩnh vực giáo dục - đào tạo phát triển nguồn nhân lực. Hiện tại, số lưu học sinh Lào đang học tập tại Việt Nam là 16.664 người. 

Giai đoạn 2021-2025, Việt Nam đã thông qua khoản viện trợ không hoàn lại dành cho Lào gần 3.600 tỷ đồng (tăng 10% so với giai đoạn trước). Năm 2021, bố trí hơn 715 tỷ đồng; trong năm có 3 dự án viện trợ được khánh thành đưa vào sử dụng, đặc biệt là công trình nhà Quốc hội Lào. Năm 2020, Việt Nam bố trí 730 tỷ đồng viện trợ không hoàn lại cho Lào. Trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp từ đầu năm 2020, hai bên đã hợp tác chặt chẽ và dành cho nhau sự giúp đỡ kịp thời, hiệu quả trong công tác phòng, chống dịch thông qua hỗ trợ kinh phí, trang thiết bị, vật tư y tế, cử chuyên gia, y bác sĩ...

Sơn La có 274 km đường biên giới giáp với nước CHDCND Lào. Mối quan hệ hữu nghị và hợp tác giữa tỉnh Sơn La với các tỉnh Bắc Lào không ngừng được mở rộng. Đến nay, tỉnh Sơn La đã ký văn bản hợp tác toàn diện với các tỉnh Bắc Lào, gồm: Hủa Phăn, Luông Pha Băng, Bò Kẹo, U Đôm Xay, Phông Sa Lỳ, Luông Nặm Thà, Xay Nhạ Bu Ly, Xiêng Khoảng, Say Xổm Bun. Tỉnh Sơn La và các tỉnh Bắc Lào có nhiều điểm tương đồng về điều kiện tự nhiên, văn hóa và xã hội.

Trong những năm kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, tỉnh Sơn La luôn là hậu phương vững chắc cho căn cứ địa cách mạng Viêng Xay của Lào ở tỉnh Hủa Phăn. Nhiều đồng chí cán bộ Trung ương và Chính phủ Lào hoạt động ở vùng biên giới giáp ranh giữa Sơn La và Hủa Phăn đã được đồng bào các dân tộc tỉnh Sơn La giúp đỡ và che chở, trong đó có đồng chí Cay Xỏn - Phôm Vi Hản, từng hoạt động và làm việc tại bản Lao Khô, xã Phiêng Khoài, huyện Yên Châu trong những năm 1950-1960. Đã có nhiều thế hệ cán bộ, chiến sỹ là con em các dân tộc Sơn La cùng kề vai sát cánh với các chiến sỹ Pa thét Lào và nhân dân các dân tộc Lào chiến đấu giành độc lập, tự do cho Tổ quốc.

Tỉnh Sơn La đã cụ thể hóa các nội dung văn bản hợp tác với các tỉnh Bắc Lào, như: Ký Biên bản ghi nhớ hợp tác toàn diện với các tỉnh Bắc Lào; khuyến khích các thương nhân thuộc các thành phần kinh tế tham gia đầu tư và các hoạt động kinh doanh thương mại, dịch vụ, thúc đẩy trao đổi, giao lưu hàng hóa và tăng kim ngạch xuất nhập khẩu giữa hai bên; tỉnh Sơn La đã trích từ nguồn ngân sách của tỉnh giúp các tỉnh Bắc Lào xây dựng kết cấu hạ tầng, trang thiết bị văn phòng; trao tặng và cung ứng nhiều loại giống cây trồng, vật nuôi chất lượng, năng suất cao cho nước bạn Lào; thu mua, tiêu thụ nông sản cho nhân dân các tỉnh bạn ở vùng giáp biên giới; duy trì tổ chức giao lưu văn hóa, văn nghệ nhân các dịp kỷ niệm ngày lễ quan trọng và tết cổ truyền của mỗi nước, mỗi tỉnh.

Cùng với đó, tỉnh Sơn La đã thực hiện đào tạo lưu học sinh của 9 tỉnh Bắc Lào; đồng thời, tiếp nhận lưu học sinh Lào đã học ở Sơn La sang tiếp tục học văn bằng cao hơn. Tỉnh Sơn La cũng đã cử các đoàn chuyên gia y tế, hỗ trợ trang thiết bị và thuốc chữa bệnh, phối hợp với bạn thực hiện tốt việc phòng, chống dịch bệnh phát sinh ở khu vực biên giới. Phối hợp với các tỉnh bạn Lào hoàn thành công tác tăng dày và tôn tạo hệ thống mốc quốc giới thuộc địa phận tỉnh Sơn La giáp với hai tỉnh Hủa Phăn và Luông Pha Bang.

Trong suốt quá trình xây dựng và phát triển, quan hệ hữu nghị và hợp tác giữa tỉnh Sơn La và các tỉnh Bắc Lào đã không ngừng phát triển cả chiều rộng và chiều sâu. Tình cảm sâu nặng, tình đoàn kết hữu nghị đặc biệt và sự tin cậy, hiểu biết, tôn trọng lẫn nhau giữa Sơn La với các tỉnh Bắc và Nam Lào đã góp phần thúc đẩy mối quan hệ hợp tác toàn diện Việt Nam - Lào phát triển lên một tầm cao mới.

Nguyễn Thái Hà (CTV)