Vân Hồ “xứ sở sương mù”, cửa ngõ của tỉnh, nằm trong quy hoạch Khu du lịch quốc gia Mộc Châu. Nơi đây, được tạo hóa ban tặng khí hậu mát mẻ, cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp với nhiều nét hoang sơ, thơ mộng; nhiều nét văn hóa độc đáo với các lễ hội truyền thống mang đậm bản sắc các dân tộc... tạo nên sắc màu riêng cho du lịch Vân Hồ.

Chương trình “Sắc màu Vân Hồ”. (Ảnh chụp trước ngày 27/4)

Ảnh: Mạnh Hùng

“Xứ sở sương mù”

Tạm xa không khí ồn ào, náo nhiệt nơi phố thị, chúng tôi về Vân Hồ, cảm nhận vẻ bình yên, đầy quyến rũ của vùng đất này. Ấn tượng đầu tiên giữa những ngày hè, vẫn được thưởng thức “đặc sản” của vùng đất này là “mây mù” lãng đãng trôi. Tham gia hành trình, anh Phạm Xuân Định, Phó Trưởng Phòng Văn hóa - Thông tin huyện Vân Hồ, chia sẻ: Thời tiết ở Vân Hồ “đỏng đảnh” dễ thay đổi như thiếu nữ mới lớn, có những lúc trời đang quang, không biết mây mù ở đâu kéo đến bao phủ cả một vùng, rồi vội vàng trôi theo gió.

Thác Nàng Tiên tại xã Chiềng Khoa vẫn giữ được nét hoang sơ.

Vân Hồ nằm trong vùng nhiệt đới gió mùa, hưởng không khí mát mẻ quanh năm với nền nhiệt độ bình quân chưa đến 20 độ C. Vân Hồ thường được ví với những điểm du lịch nghỉ dưỡng nổi tiếng có khí hậu tương đồng như Sa Pa, Tam Đảo hay Đà Lạt, nhưng có một điểm khác biệt là không khí ở Vân Hồ trong lành hơn. Lượng mưa ổn định của Vân Hồ rất thích hợp cho sản xuất các loại cây ăn quả, rau củ, rau gia vị, cây dược liệu, hay các loại thực vật ôn đới. Vân Hồ thành vùng nguyên liệu, cung cấp những sản phẩm nông nghiệp nổi tiếng, như: Đào, mận, dâu tây, chè được nuôi dưỡng bằng sương mù bao phủ.

Khu du lịch sinh thái “The Nordic Village” tại rừng thông Hua Tạt, xã Vân Hồ.

Về vị trí địa lý, huyện Vân Hồ cách Thủ đô Hà Nội 170 km, đường giao thông thuận tiện. Nằm giữa hai địa chỉ du lịch nổi tiếng cấp quốc gia là vùng hồ thủy điện Hòa Bình và trung tâm khu du lịch quốc gia Mộc Châu. Với địa hình cao nguyên đá vôi, huyện Vân Hồ có nhiều cảnh quan thiên nhiên đẹp, kỳ vĩ, đa dạng và phân bố trên toàn địa bàn huyện. Nơi đây còn có thảo nguyên đa sắc màu với màu xanh của đồi chè, đồng cỏ; lúc trắng tinh khôi hoa mận, hoa cải, lúc hồng phai sắc đào... Mảnh đất này còn thơ mộng với hồ sông Đà, những dòng thác trắng xóa như dải lụa vắt qua núi, như: Thác Tạt Nàng, suối nước nóng Chiềng Yên; Thác Chiềng Khoa, Thác Nàng Tiên (xã Chiềng Khoa), rừng già Xuân Nha, Pa Cốp hùng vĩ hay kỳ bí với hang mộ Tạng Mè (xã Suối Bàng)...

Nhiều nét văn hóa đặc sắc

Vân Hồ là địa bàn sinh sống của nhiều dân tộc, mỗi dân tộc có nét văn hóa truyền thống, mang bản sắc riêng, được bảo tồn và phát triển, tạo nên một bức tranh văn hóa đa dạng, nhiều sắc màu. Không thể bỏ qua khi đến du lịch Vân Hồ là tham quan các bản du lịch cộng đồng được nhiều người biết đến, như: Nà Bai, Phụ Mẫu (Chiềng Yên); Hua Tạt (Vân Hồ)... để trải nghiệm một cuộc sống giản dị của những người đồng bào dân mộc mạc, gần gũi và mến khách. Tại đây, du khách được tham gia sinh hoạt cộng đồng, trải nghiệm làm nông và thưởng thức những bữa ăn mang đậm hương vị núi rừng, như: cơm lam, xôi ngũ sắc, cá suối, lợn “còi”, rau rừng... và được hòa mình vào không khí rộn ràng tiếng chiêng, tiếng trống vang dội giữa núi rừng hay say đắm trước những điệu dân ca, múa xòe của các thiếu nữ dân tộc.

Du khách trải nghiệm giã bánh dày tại “A Chu homestay”.            

Ảnh chụp trước ngày 27/4.

Vân Hồ luôn chú trọng bảo tồn và phục dựng các lễ hội, hoạt động văn hóa dân gian, các nghề truyền thống phục vụ phát triển du lịch, như: Tổ chức ngày hội văn hóa các dân tộc nhân dịp Tết Độc lập 2/9, nay phát triển thành Chương trình “Sắc màu Vân Hồ”; xây dựng các đội văn nghệ quần chúng gắn với các bản du lịch cộng đồng phục vụ nhân dân và du khách. Duy trì tổ chức lễ hội Hoa Ban (Chiềng Khoa); Ngày hội hoa Đào (Lóng Luông). Huyện đã và đang tiếp tục tập trung xây dựng các bản du lịch cộng đồng, nổi bật như bản du lịch cộng đồng Hua Tạt, xã Vân Hồ được đánh giá là điểm sáng, thu hút khách du lịch trong và ngoài nước, là mô hình được nhiều đoàn trong và ngoài tỉnh đến thăm quan học tập.

Ông Vũ Thanh Hải, Phó Chủ tịch UBND huyện Vân Hồ, thông tin: Với tiềm năng, thế mạnh cảnh quan, thiên nhiên, huyện đã chú trọng phát triển đa dạng các hình thức du lịch, từ du lịch truyền thống, du lịch cộng đồng, du lịch văn hóa gắn liền với nền sản xuất nông nghiệp, du lịch khám phá - mạo hiểm cho đến du lịch nghỉ dưỡng cao cấp, để ngày càng có nhiều du khách đến Vân Hồ tham quan, trải nghiệm.

Những loại hình du lịch độc đáo

Một trong những điểm dừng chân thu hút nhiều du khách khi đến Vân Hồ là “A Chu Homestay” của chàng trai dân tộc Mông Tráng A Chu - người tiên phong làm du lịch cộng đồng bản Hua Tạt, xã Vân Hồ, vừa mang phong cách hiện đại, độc đáo nhưng vẫn đậm nét văn hóa đặc sắc của đồng bào dân tộc Mông vùng cao Tây Bắc. Đến thăm đúng lúc anh Chu đang hoàn thiện bể sục tắm thuốc để phục vụ du khách. Khá bất ngờ vì cơ ngơi của gia đình anh, bởi cách đây gần 6 năm khi A Chu bắt đầu xây dựng homestay, chúng tôi cũng đến thăm và trải nghiệm lúc đó còn đơn sơ lắm. Bây giờ, Homestay được đầu tư quy mô bài bản với khu vực ăn, phòng ở cộng đồng, 10 phòng đơn, khu vực tắm thuốc.

Du khách thích “A Chu Homestay” bởi đến đây được đắm mình trong không gian của bản dân tộc Mông; tham gia các hoạt động trải nghiệm những nét văn hóa đặc sắc, cuộc sống thường ngày của dân tộc Mông. Tại đây rất nhiều nét đẹp văn hóa của người Mông được tổ chức như: Vẽ sáp ong trên vải, giã bánh dày, giã gạo, chơi các trò chơi truyền thống... Đặc biệt, đến đây du khách được thưởng thức ẩm thực “cây nhà lá vườn ” với những trái bí đỏ được trồng xung quanh nhà, gà đồi, lợn “cắp nách”, qua bàn tay khéo léo của người phụ nữ Mông trở thành những món ăn đặc sản khiến du khách không thể nào quên. Vợ chồng A Chu cũng chính là những “diễn viên” trực tiếp tham gia đội văn nghệ, biểu diễn những điệu nhạc truyền thống như múa khèn, sáo Mông, đàn môi, những bài hát dân tộc xao xuyến lòng người.

Thời điểm chưa bị ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, bình quân mỗi tháng homestay của A Chu đón khoảng 400 - 500 lượt khách tới thăm quan, nghỉ dưỡng; doanh thu từ du lịch hàng năm của gia đình đạt trên 1 tỷ đồng. A Chu không những là người dân tộc Mông đầu tiên ở bản Hua Tạt tiên phong làm du lịch cộng đồng mà anh còn hướng dẫn, giúp đỡ anh em, họ hàng, bà con trong bản và các bản khác cùng phát triển mô hình này. Hiện nay, tại bản Hua Tạt đã có 5 hộ xây dựng mô hình homestay. A Chu chia sẻ: Ngay từ khi làm mô hình, mình đã mong ước có ngày cả bản sẽ làm du lịch. Nay mình đã có những thành công bước đầu thì cần phải chia sẻ, hướng dẫn, trao đổi kinh nghiệm cùng bà con, để có thể xóa đói nghèo từ làm du lịch.

Một góc bản du lịch cộng đồng Nà Bai, xã Chiềng Yên (Vân Hồ).

Cách “A Chu homestay” không xa là khu du lịch sinh thái “The Nordic Village” nằm giữa rừng thông bản Hua Tạt. Đúng như tên gọi, khu du lịch mang đậm phong cách của làng Bắc Âu, với những thảm cỏ xanh, những hàng cây lá kim ngay sát những ngôi nhà gỗ mộc mạc, nhưng không kém phần sang trọng, không gian tĩnh lặng, yên bình đầy thu hút. Đây là một trong những sản phẩm du lịch mới của Công ty cổ phần du lịch Pha Luông (Mộc Châu). Một thương hiệu du lịch có uy tín của huyện Mộc Châu, với nhiều sác sản phẩm du lịch nổi tiếng, như: Cầu kính tình yêu tại Khu du lịch sinh thái thác Dải Yếm, xã Mường Sang (Mộc Châu); công viên ánh sáng Pha Luông... thu hút nhiều du khách. 

Ông Đinh Hồng Phúc, Phó Giám đốc Công ty cổ phần du lịch Pha Luông, chia sẻ: Sau thời gian gần 10 năm làm du lịch trên cao nguyên Mộc Châu, với mong muốn tạo sản phẩm du lịch mới, hấp dẫn, thu hút đông đảo du khách đến thăm quan. Qua khảo sát chúng tôi thấy, rừng thông Hua Tạt với nhiều cây cổ thụ, nơi đây có thời tiết lạnh thường thấp hơn 3-4°C so với Mộc Châu, thích hợp thực hiện khu nghỉ dưỡng cao cấp mang phong cách của làng Bắc Âu. Khu du lịch được triển khai từ tháng 3/2020, quy mô 20 ha, với nhiều hạng mục nhà ăn, nhà nghỉ, căn hộ cao cấp được xây dựng bằng gỗ nhập khẩu và những vật liệu thân thiện với môi trường. Chúng tôi bắt đầu đón khách vào dịp 30/4, 1/5 vừa qua, được du khách đánh giá cao. Hiện nay, chúng tôi đang tiếp tục hoàn thiện các hạng mục với điểm nhấn là cối xay gió, phấn đấu hoàn thiện vào dịp 30/4/2022, với mục tiêu trở thành một điểm du lịch hấp dẫn tại Vân Hồ.

Hiện nay, Vân Hồ có 10 nhà nghỉ, khu nghỉ dưỡng và 15 nhà nghỉ cộng đồng (homestay) đang hoạt động, chủ yếu trên địa bàn 4 xã Vân Hồ, Chiềng Yên, Chiềng Khoa và Lóng Luông. Thành công bước đầu của các homestay, khu nghỉ dưỡng từng bước khai thác những tiềm năng, lợi thế, hình thành điểm đến hấp dẫn trong hành trình du lịch trên cao nguyên Mộc Châu, Vân Hồ.

Việt Anh, Mạnh Hùng