Tương tự như các năm trước, Báo cáo PAPI năm 2021 trình bày các kết quả chi tiết về hiệu quả hoạt động của các tỉnh, thành phố theo 8 chỉ số nội dung: tham gia của người dân ở cấp cơ sở; công khai, minh bạch trong việc ra quyết định ở địa phương; trách nhiệm giải trình với người dân; kiểm soát tham nhũng trong khu vực công; thủ tục hành chính công; cung ứng dịch vụ công; quản trị môi trường và quản trị điện tử; và điểm chỉ số PAPI tổng hợp.

Tác động của Covid-19 tới hiệu quả hoạt động của chính quyền

Theo báo cáo, đại dịch Covid-19 tác động đáng kể đến hiệu quả hoạt động của bộ máy chính quyền ở nhiều lĩnh vực trong năm 2021 và ảnh hưởng tới điểm số ở nhiều chỉ tiêu trong PAPI.

Trong đó, người dân được khảo sát ghi nhận sự cải thiện ở một số mặt về cơ sở hạ tầng cơ bản và an ninh, trật tự ở địa phương, thể hiện qua mức độ hài lòng cao hơn với chất lượng đường sá, tiếp cận nước sạch, thu gom rác thải, vệ sinh môi trường. Người dân tham gia khảo sát cũng cho biết tình hình tội phạm, an ninh, trật tự địa bàn khu dân cư cũng giảm.

Đánh giá về chất lượng giáo dục tiểu học công lập tăng trở lại sau khi sụt giảm vào năm 2020, hơn 60% số người được hỏi trên toàn quốc cho biết, các trường học được trang bị trang thiết bị công nghệ thông tin, tạo điều kiện thuận lợi cho con em họ trong việc học trực tuyến.

Tuy nhiên, trước những tác động kinh tế-xã hội mà đại dịch Covid-19 mang lại, báo cáo cũng chỉ ra một số điểm cần cải thiện trong cả công tác ứng phó với đại dịch, cũng như quản trị và hành chính công.

Kết quả khảo sát PAPI năm 2021, cũng là năm Việt Nam chịu ảnh hưởng nặng nề của đại dịch, cho thấy mối quan tâm về sức khỏe của người dân nổi lên, bên cạnh các vấn đề về việc làm và thu nhập.

Theo đó, năm thứ hai của đại dịch với làn sóng của biến chủng Delta vào Việt Nam đã khiến ngành y tế nhận được ít thiện cảm hơn, thể hiện ở mức độ hài lòng đối với các dịch vụ của bệnh viện công tuyến huyện, quận, thành phố trực thuộc tỉnh giảm.

Ngoài ra, điểm chỉ số nội dung “trách nhiệm giải trình với người dân” cũng giảm so với 2 năm 2019 và 2020. Lý giải cho những thay đổi này, báo cáo chỉ ra có thể là do chính quyền địa phương bị quá tải với số lượng lớn yêu cầu của người dân liên quan đến chính sách hỗ trợ và ứng phó với đại dịch Covid-19 trong năm 2021.

Bên cạnh đó, việc thực hiện giãn cách xã hội yêu cầu nhiều hoạt động phải chuyển sang trực tuyến, nhưng tỷ lệ sử dụng dịch vụ công điện tử qua các cổng dịch vụ công trực tuyến của các cấp chính quyền còn thấp, phản ánh phần nào những hạn chế trong hiệu quả quản trị điện tử năm 2021.

Hà Nội thuộc nhóm có điểm PAPI cao nhất

(Nguồn: PAPI 2021)

Báo cáo PAPI 2021 cho thấy, so với kết quả của năm 2020, 30 tỉnh, thành phố đã cải thiện hiệu quả hoạt động trong cung ứng dịch vụ công, quản trị môi trường và quản trị điện tử.

Tuy nhiên, 30 tỉnh, thành phố khác ghi nhận sự sụt giảm về điểm ở các chỉ số nội dung tham gia của người dân ở cấp cơ sở, công khai, minh bạch trong việc ra quyết định ở địa phương, trách nhiệm giải trình với người dân, và kiểm soát tham nhũng trong khu vực công.

Dẫn đầu bảng tổng hợp chỉ số PAPI 2021 là Thừa Thiên Huế với 48,059 điểm, tiếp theo là Bình Dương với 47,178 điểm, Thanh Hóa với 47,102 điểm.

Thừa Thiên Huế dẫn đầu bảng tổng hợp chỉ số PAPI 2021. (Ảnh: PAPI)

Nhiều tỉnh, thành phố trong nhóm dẫn đầu tập trung ở khu vực phía bắc. Ngược lại, phần lớn các tỉnh khu vực Tây Nguyên, Nam Trung Bộ và đồng bằng sông Cửu Long thuộc nhóm trung bình thấp hoặc thấp nhất.

Trong 5 thành phố trực thuộc Trung ương, Thành phố Hồ Chí Minh thuộc nhóm đạt điểm thấp nhất, với chỉ số PAPI năm 2021 đạt 40,677 điểm. Kết quả này phản ánh phần nào thực tế tác động của giãn cách xã hội toàn phần kéo dài do làn sóng Covid-19 lần thứ tư ở Thành phố Hồ Chí Minh.

Trong khi đó, Hà Nội ghi nhận mức tăng đáng kể về chỉ số PAPI năm 2021 so với năm 2020, từ 41,629 điểm năm 2020 lên 44,447 điểm năm 2021, nằm trong nhóm 15 tỉnh, thành phố có điểm tổng hợp chỉ số PAPI cao nhất.

Nhiều tỉnh, thành phố khu vực phía bắc nằm trong nhóm dẫn đầu về điểm tổng hợp chỉ số PAPI 2021. (Ảnh: PAPI 2021)

Theo bà Caitlin Wiesen, Đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam, những phát hiện từ báo cáo PAPI 2021 có ý nghĩa quan trọng để tìm hiểu tác động của đại dịch Covid-19 tới hiệu quả quản trị công có sự tham gia của người dân, đồng thời giúp chính quyền các cấp chuẩn bị tốt hơn các kịch bản ứng phó với những khủng hoảng kinh tế và sức khỏe tương tự có thể xảy ra trong tương lai.

Tiến sĩ Nguyễn Hữu Dũng, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam nhận định, chỉ số PAPI đã hỗ trợ thúc đẩy trách nhiệm giải trình với người dân của các cấp chính quyền, đóng góp vào quá trình đổi mới và sáng tạo trong khu vực công vì mục tiêu “dân hưởng lợi” ngoài những mục tiêu “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” trong thực hiện dân chủ ở cơ sở. Đây cũng là tinh thần của dự án Luật thực hiện dân chủ cơ sở sẽ được thảo luận tại Quốc hội năm nay.

Về phía địa phương, ông Lê Hữu Hoàng, Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban nhân dân tỉnh Khánh Hòa đánh giá, chỉ số PAPI là động lực để hệ thống chính quyền các cấp của tỉnh nỗ lực phấn đấu, tạo chuyển biến mạnh mẽ trong việc cải thiện hiệu quả quản trị và hành chính công, cũng như tạo điều kiện tốt nhất cho người dân, doanh nghiệp tiếp cận các dịch vụ công. Trong thời gian tới, tỉnh Khánh Hòa sẽ tập trung tham vấn các cấp, các ngành và các chuyên gia nhằm tìm ra các giải pháp để cải thiện chỉ số PAPI, qua đó xây dựng hệ thống hành chính ngày càng ưu việt, đáp ứng yêu cầu phục vụ người dân, doanh nghiệp ngày càng tốt hơn.

Sau khảo sát thí điểm vào năm 2009 và thực hiện trên quy mô lớn hơn vào năm 2010, khảo sát PAPI đã được tiến hành trên phạm vi toàn quốc từ năm 2011. Năm 2021, PAPI có số lượng phỏng vấn trực tiếp cao nhất từ trước tới nay, với 15.833 người dân và cũng là cử tri từ khắp 63 tỉnh, thành phố tham gia khảo sát. Trong suốt 13 năm qua, có 162.066 lượt người dân được chọn ngẫu nhiên trên phạm vi toàn quốc đã tham gia đánh giá hiệu quả quản trị và hành chính công từ trải nghiệm tương tác trực tiếp với chính quyền các cấp thông qua nghiên cứu PAPI.