Ngoại trưởng Philippines Perfecto Yasay. (Ảnh: REUTERS/Jorge Silva)

 Tuyên bố trên được ông Yasay đưa ra trong cuộc gặp gỡ người đồng cấp Nhật Bản Fumio Kishida đang ở thăm Manila để thảo luận với các đại diện nước chủ nhà về một số vấn đề an ninh khu vực và hợp tác an ninh hàng hải.

Phát biểu trong cuộc họp báo ngày 11/8, ông Yasay nói: “Chúng tôi kêu gọi Trung Quốc bảo đảm rằng luật pháp và an ninh hàng hải cần được tôn trọng một cách đầy đủ và không thỏa hiệp”. Bên cạnh đó, quan chức ngoại giao này cũng cho biết Philippines và Nhật Bản đều phải đối mặt với những vấn đề giống nhau ở Biển Đông và biển Hoa Đông.

Philipines và Trung Quốc có tuyên bố chủ quyền chồng lấn trên Biển Đông. Trong khi đó, Nhật Bản lại có tranh chấp với Trung Quốc về chủ quyền đối với quần đảo mà Tokyo gọi là Senkaku còn Bắc Kinh gọi là Điếu Ngư trên biển Hoa Đông. Theo vụ kiện do Philippines khởi xướng, vào tháng 7/2016, Tòa Trọng tài Thường trực (PCA) tại La Hay (Hà Lan) đã ra phán quyết không công nhận cái gọi là "đường chín đoạn" của Trung Quốc tại Biển Đông và tuyên bố Trung Quốc không có chủ quyền lịch sử ở vùng biển này. Tuy nhiên, bất chấp lời kêu gọi của cộng đồng quốc tế, trong đó có Nhật Bản, Trung Quốc đã bác bỏ tuyên bố của PCA và tiếp tục khẳng định “chủ quyền không tranh cãi” của Bắc Kinh tại Biển Đông, đồng thời khuyến cáo Tokyo không “can dự” vào vấn đề này.

Phát biểu trong cuộc họp báo, ông Yasay đã đề cập tới các hành vi của Trung Quốc tại các vùng biển tranh chấp – vốn được Nhật Bản và Philippines xem là mang tính “khiêu khích và hăm dọa”, đồng thời nhấn mạnh rằng “đây không phải là lối hành xử được luật pháp quốc tế công nhận”. “Mọi người phải tôn trọng trật tự hàng hải, an ninh tại Biển Đông và biển Hoa Đông…chúng tôi kêu gọi họ (Trung Quốc) tôn trọng tính thượng tôn của pháp luật” – ông Yasay nói.

Trong cuộc gặp gỡ với ông Yasay, Ngoại trưởng Kishida cho biết Nhật Bản sẽ bàn giao các con tàu bảo vệ bờ biển đầu tiên trong chương trình hỗ trợ Philippines. Hiện Nhật Bản đang cho Philippines thuê 4 máy bay trinh thám TD-90. Cũng nhân cuộc gặp được trông đợi này, ông Kishida nhấn mạnh: “Trật tự hàng hải dựa trên nguyên tắc thượng tôn pháp luật đóng vai trò tuyệt đối cần thiết đối với sự ổn định và thịnh vượng trong khu vực”.

Ngoài việc tiến hành đối thoại với Ngoại trưởng Yasay, trong khuôn khổ chuyến thăm Philippines lần này, ông Kishida dự kiến sẽ gặp gỡ tân Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte. Trong thông báo đưa ra trước cuộc gặp với ông Duterte, Ngoại trưởng Nhật Bản bày tỏ mong muốn cùng hợp tác với Philippines để kêu gọi Trung Quốc tìm kiếm một giải pháp hòa bình cho tranh chấp ở Biển Đông. Bên cạnh đó, ông Kishida cũng cho biết sẽ tìm kiếm sự chia sẻ từ Philippines trước lập trường của Nhật Bản xem việc Trung Quốc đã nhiều lần cử tàu vi phạm vùng biển gần quần đảo Senkaku/Điếu Ngư là hành động “không thể chấp nhận được”.

Cuộc gặp gỡ này sẽ đánh dấu lần đầu tiên ông Duterte – người vừa nhậm chức Tổng thống Philippines vào tháng 6/2016 đối thoại trực tiếp với Ngoại trưởng Nhật Bản. Về phía ông Kishida hy vọng chuyến thăm Philippines lần này của ông sẽ góp phần cải thiện mối quan hệ giữa Tokyo và chính phủ mới được hình thành tại Philippines./.