Từ xa xưa, dân ca Thái đã trở thành một phần thiết yếu, là món ăn tinh thần không thể thiếu trong đời sống văn hóa của đồng bào dân tộc Thái, gắn liền với tín ngưỡng, đời sống tâm linh và các hoạt động trong đời sống xã hội... Lưu truyền những nét văn hóa độc đáo của dân tộc, đồng bào Thái tại bản Chậu Cọ, phường Chiềng Cơi, thành phố Sơn La đã liên kết, thành lập Câu lạc bộ (CLB) văn hóa dân tộc Thái.

Trong các lễ hội đầu xuân, ngày hội văn hóa - thể thao, hoạt động văn hóa cộng đồng không thể thiếu các trò chơi dân gian truyền thống, như ném còn, ném pao, tù lu, tó má lẹ, đi cà kheo, kéo co..., phục vụ vui chơi, giải trí, nâng cao đời sống tinh thần cho nhân dân, thu hút du khách đến tìm hiểu, trải nghiệm và góp phần bảo tồn, gìn giữ nét đẹp văn hóa truyền thống các dân tộc trên địa bàn tỉnh.

Trong các lễ hội đầu xuân, ngày hội văn hóa - thể thao, hoạt động văn hóa cộng đồng không thể thiếu các trò chơi dân gian truyền thống, như ném còn, ném pao, tù lu, tó má lẹ, đi cà kheo, kéo co..., phục vụ vui chơi, giải trí, nâng cao đời sống tinh thần cho nhân dân, thu hút du khách đến tìm hiểu, trải nghiệm và góp phần bảo tồn, gìn giữ nét đẹp văn hóa truyền thống các dân tộc trên địa bàn tỉnh.

Bức tranh văn hóa các dân tộc Sơn La đa dạng và phong phú với sự quy tụ của 12 dân tộc anh em cùng sinh sống với những nét văn hóa truyền thống khác nhau, mang dấu ấn riêng, độc đáo, giàu bản sắc, làm đẹp thêm đời sống tinh thần và giá trị nguồn cội còn được lưu giữ đến ngày hôm nay. Những giá trị văn hóa ấy được bảo tồn và và phát huy, có công lao rất lớn của những nghệ nhân dân gian, những người nặng lòng với văn hóa truyền thống.

Bức tranh văn hóa các dân tộc Sơn La đa dạng và phong phú với sự quy tụ của 12 dân tộc anh em cùng sinh sống với những nét văn hóa truyền thống khác nhau, mang dấu ấn riêng, độc đáo, giàu bản sắc, làm đẹp thêm đời sống tinh thần và giá trị nguồn cội còn được lưu giữ đến ngày hôm nay. Những giá trị văn hóa ấy được bảo tồn và và phát huy, có công lao rất lớn của những nghệ nhân dân gian, những người nặng lòng với văn hóa truyền thống.

Vào thời điểm đầu năm, khi hoa ban nở, măng đắng mọc, cũng là lúc đồng bào dân tộc Xinh Mun, xã Chiềng On, huyện Yên Châu, chọn ngày lành mời thầy mo về nhà tổ chức lễ Mạng Ma. Đây là nghi lễ tín ngưỡng truyền thống mang ý nghĩa cầu sức khỏe, giải hạn cho những người làm nghề mo và cầu mong sức khỏe, một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu đến với bà con trong bản.

Bản tin "Sơn La - Xưa và Nay" là ấn phẩm của Hội Khoa học Lịch sử tỉnh cung cấp những thông tin, kiến thức lịch sử, bảo tồn và lưu giữ truyền thống văn hóa của dân tộc. Bản tin trở thành món ăn tinh thần, tư liệu tham khảo bổ ích của độc giả trong và ngoài tỉnh.

Những năm qua, huyện Vân Hồ luôn chú trọng công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa các dân tộc gắn với xây dựng các sản phẩm du lịch. Qua đó, từng bước chuyển dịch cơ cấu lao động nông thôn, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội trên địa bàn.

Những năm qua, huyện Vân Hồ luôn chú trọng công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa các dân tộc gắn với xây dựng các sản phẩm du lịch. Qua đó, từng bước chuyển dịch cơ cấu lao động nông thôn, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội trên địa bàn.

Những năm qua, Bảo tàng tỉnh đã phối hợp với các trường học, đơn vị quân đội trên địa bàn tổ chức ngoại khóa, giáo dục lịch sử và trải nghiệm không gian văn hóa của các dân tộc trong tỉnh, giúp thế hệ trẻ thêm yêu lịch sử, văn hóa dân tộc.

Những năm qua, Bảo tàng tỉnh đã phối hợp với các trường học, đơn vị quân đội trên địa bàn tổ chức ngoại khóa, giáo dục lịch sử và trải nghiệm không gian văn hóa của các dân tộc trong tỉnh, giúp thế hệ trẻ thêm yêu lịch sử, văn hóa dân tộc.

Trước đây, Co Chai là bản duy nhất của xã Hát Lót, huyện Mai Sơn có 100% đồng bào dân tộc Khơ Mú sinh sống. Thực hiện chủ trương sáp nhập thôn, bản, tiểu khu, tháng 1/2020, bản Co Chai sáp nhập với Phiêng Sày, là bản có 100% dân tộc Thái và lấy tên là bản Phiêng Trai. Sau hơn 2 năm sáp nhập, bà con dân tộc Khơ Mú nơi đây luôn giữ gìn nét văn hóa truyền thống trong đời sống sinh hoạt hàng ngày.

Những năm qua, công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá phi vật thể được ngành Văn hoá, Thể thao và Du lịch quan tâm triển khai thực hiện đồng bộ và có hiệu quả, bảo tồn phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc Sơn La, góp phần xây dựng, phát triển nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Sang xuân, khi những tia nắng vàng ấm áp rọi xuống, đất trời bừng tỉnh, hoa ban bung nở sắc trắng và măng rừng bắt đầu nhú khỏi mặt đất, cũng là lúc đồng bào các dân tộc Sơn La tổ chức các lễ hội đầu xuân. Mỗi dân tộc lại có những lễ hội riêng, tạo nên bức tranh văn hóa đa sắc màu, mang đến những không gian văn hóa đậm chất truyền thống và giàu bản sắc.

Xên bản là một trong những lễ hội đặc sắc của đồng bào La Ha ở huyện Thuận Châu. Đây là nghi lễ tâm linh do các thầy mo chủ trì cúng mời các vị thần canh giữ bản, thần sông, thần núi, thần thổ địa, thần cai quản ruộng nương về dự, thụ hưởng những lễ vật dân bản thành tâm dâng cúng và phù hộ cho người dân luôn khỏe mạnh, mùa màng tốt tươi, bản làng yên vui, no ấm.

Trong đời sống thường ngày, đồng bào dân tộc Thái có rượu cần, dân tộc Mông có rượu ngô, thóc, còn đối với đồng bào dân tộc Dao ở hai huyện Mộc Châu và Vân Hồ có rượu hoẵng (hay gọi là tíu bầu). Từ lâu, rượu hoẵng ở đây nổi tiếng thơm dịu và ngọt thanh của gạo nếp nương. Đây là loại rượu đặc trưng của dân tộc Dao không thể thiếu khi có khách đến thăm nhà và trong các dịp lễ, tết, công việc của gia đình.

Nam, nữ thanh niên đồng bào dân tộc Thái có trò chơi không thể thiếu trong dịp Tết Nguyên đán, đó là ném - tung còn, vừa tạo không khí vui tươi, vừa tăng cường sức khỏe. Qua trò chơi này, đã có nhiều đôi nam nữ nên duyên.

Hòa cùng dòng chảy văn hóa các dân tộc, đồng bào dân tộc Dao Tiền trên địa bàn tỉnh luôn giữ gìn những giá trị truyền thống riêng, với những nghi lễ, phong tục đậm bản sắc. Lễ Tết nhảy là lễ hội lớn nhất của các dòng họ dân tộc Dao, là nghi thức truyền thống, hội tụ những giá trị nhân văn trong đời sống cộng đồng dân tộc Dao Tiền.

Ở huyện Yên Châu, bà con dân tộc Khơ Mú sinh sống chủ yếu tại bản Thàn, xã Chiềng Pằn. Những năm qua, bà con luôn gìn giữ, tổ chức đều đặn các nghi lễ truyền thống của dân tộc, trong đó có Lễ mừng cơm mới.

Từ xa xưa, Phù Yên có nhiều mường nhỏ hợp thành, đó là: Mường Tấc, Mường Pùa, Mường Muống, Mường Lang, Mường Bang.… Trong đó, rộng lớn, bằng phẳng nhất là Mường Tấc, có đồng lúa được xếp thứ ba “Tam Tấc” của khu vực Tây Bắc sau Mường Thanh (Điện Biên), Mường Lò (Nghĩa Lộ, Yên Bái). Bởi thế Mường Tấc trở thành tên gọi chung cho cả Phù Yên.