Khai thác lợi thế về đất đai, khí hậu phù hợp phát triển các loại cây công nghiệp và cây ăn quả, huyện Mai Sơn thành lập các hợp tác xã hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, góp phần thay đổi tư duy, ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Hiện nay, huyện Mai Sơn có 199 HTX; trong đó, 181 HTX nông nghiệp, 18 HTX hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ, thương mại, tín dụng, tổng vốn điều lệ hơn 435 tỷ đồng. Bà Cầm Thị Khay, Phó Chủ tịch UBND huyện Mai Sơn, cho biết: Thúc đẩy hoạt động của các HTX trong sản xuất nông nghiệp, huyện luôn quan tâm triển khai thực hiện các chính sách hỗ trợ, hướng dẫn các HTX chuyển đổi từ hoạt động sản xuất nhỏ lẻ sang sản xuất hàng hóa tập trung theo phương thức sản xuất gắn với chuỗi giá trị, ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất, tạo thêm việc làm, đem lại hiệu quả kinh tế cao. Đồng thời, xây dựng và nhân rộng mô hình HTX kiểu mới tiêu biểu, hoạt động hiệu quả. Đẩy mạnh quảng bá, giới thiệu sản phẩm, tìm kiếm, mở rộng thị trường tiêu thụ theo nhiều hình thức và nhiều kênh phân phối khác nhau, phát triển thị trường nội địa và xuất khẩu, tăng giá trị các sản phẩm hàng hóa của huyện.

Tại xã Nà Bó, có 6 HTX trồng 600 ha cây ăn quả; trong đó, gần 142 ha được chăm sóc theo hướng hữu cơ, công nghệ cao. Tiêu biểu là HTX nông nghiệp Ngọc Hoàng, thành lập tháng 3/2016, có 215 thành viên, trồng hơn 350 ha cây ăn quả các loại, trong đó, 300 ha cây thanh long, sản lượng đạt trên 12.000 tấn quả/năm. Ngoài ra, HTX còn liên kết với hơn 100 hộ tại các huyện Thuận Châu, Mộc Châu và Yên Châu trồng hơn 100 ha thanh long. Ông Nguyễn Quang Vinh, Giám đốc HTX, cho biết: HTX tích cực tham gia các hội chợ, hội nghị kết nối, xúc tiến thương mại, để giới thiệu, quảng bá sản phẩm đến với khách hàng trong và ngoài nước. Mỗi năm, HTX xuất khẩu gần 10.000 tấn quả thanh long sang thị trường một số nước châu Âu. Thu nhập trung bình mỗi thành viên từ 300 triệu đồng đến hơn 1 tỷ đồng/năm.

Anh Đỗ Danh Nhất, thành viên HTX nông nghiệp Ngọc Hoàng, đã áp dụng kỹ thuật cho cây thanh long ra hoa, đậu quả trái vụ theo ý muốn, mà không ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng, cũng như sự sinh trưởng của cây. Anh Nhất chia sẻ: Giờ đây, tôi đã làm chủ được kỹ thuật trồng thanh long, với 1,5 ha, mỗi tháng thu hoạch 2 lứa quả, mỗi năm cho thu hoạch trên 90 tấn quả. Thu nhập trung bình đạt trên 1,5 tỷ đồng/năm. Sản phẩm có mẫu mã đẹp, chất lượng thơm ngon, luôn được khách hàng nước ngoài ưa chuộng. Tôi đã chia sẻ kỹ thuật rải vụ với các thành viên khác trong HTX, để nâng cao giá trị kinh tế.

Còn HTX Mé Lếch, bản Mé Lếch, xã Cò Nòi, có 26 thành viên, chuyên trồng na, tổng diện tích khoảng 200 ha, gồm: na Thái, Hoàng hậu, sầu riêng và na dai. Ông Nguyễn Hữu Tứ, Giám đốc HTX, cho biết: Hiện nay, HTX có 50 ha na trồng theo quy trình VietGAP, 50 ha sản xuất theo hướng hữu cơ, kết hợp với công nghệ tưới tự động; sản lượng hơn 2.100 tấn quả/năm, doanh thu trên 120 tỷ đồng. Sản phẩm na của HTX xuất sang thị trường Trung Quốc và bán tại các siêu thị, cửa hàng trong, ngoài tỉnh.

Trên địa bàn huyện Mai Sơn hiện có 11.500 ha cây ăn quả của các HTX; trong đó, 1.143 ha được cấp chứng nhận VietGAP, 5.400 ha cây ăn quả thực hiện theo mô hình ứng dụng công nghệ cao, 2.700 ha sản xuất theo hướng hữu cơ; duy trì 46 mã số vùng trồng, với trên 1.217 ha; 5 cơ sở đóng gói; 4 vùng sản xuất ứng dụng công nghệ cao, tổng diện tích trên 1.773 ha, với 2.333 hộ tham gia. Năm 2024, các doanh nghiệp, HTX đã tiêu thụ trong nước hơn 80.000 tấn quả tươi các loại, giá trị ước đạt trên 1.000 tỷ đồng; xuất khẩu hơn 15.000 tấn quả thanh long, chanh leo, xoài,... sang thị trường Ấn Độ, Trung Quốc và các nước châu Âu, tổng giá trị gần 100 tỷ đồng.

Phát triển kinh tế tập thể, kinh tế HTX đang được huyện Mai Sơn quan tâm tạo điều kiện, hỗ trợ. Huyện phấn đấu năm 2025, thành lập mới 6 HTX, nâng số HTX của huyện lên 205 hợp tác xã, góp phần tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho nhân dân.