Sông Mã có diện tích cây ăn quả lớn, nguồn hoa phong phú, là môi trường lý tưởng để nuôi các loại ong hút mật. Khai thác lợi thế này, nhiều nông dân huyện Sông Mã đã đầu tư phát triển nghề nuôi ong mật, mang lại hiệu quả kinh tế cao, điển hình là HTX nuôi ong mật Sông Mã.

 Nghề nuôi ong lấy mật vốn có từ lâu ở Sông Mã, nhưng trước đây, các hộ nuôi tự phát, nhỏ lẻ, chủ yếu là phục vụ nhu cầu gia đình hoặc làm quà biếu người thân. Từ những năm 2000, một số hộ nuôi ong ở các tỉnh khác mang ong vào Sông Mã đặt tại vườn nhãn để khai thác lấy mật, nhiều hộ dân địa phương đã học và làm theo.

Tạo sự liên kết, nâng cao chất lượng, giá trị sản phẩm, năm 2019, HTX nuôi ong mật Sông Mã được thành lập. Đến nay, HTX có 15 thành viên, quy mô sản xuất hơn 5.300 đàn ong, chủ yếu là giống ong ngoại Ý. Sản lượng đạt 140 tấn mật/năm; thu nhập bình quân 800 triệu đồng/thành viên/năm. Ngoài thị trường trong nước, HTX đang nỗ lực nâng cao chất lượng, mẫu mã sản phẩm để hướng đến xuất khẩu sản phẩm ra nước ngoài.

Để việc khai thác thuận lợi, các thành viên còn áp dụng phương pháp nuôi ong theo thùng kế. Phương pháp này có nhiều ưu điểm vượt trội so với nuôi ong ở thùng đơn truyền thống. Bởi nuôi theo thùng kế, đàn ong lớn nhanh; ong chúa có sức khỏe, tính tụ đàn cao, không nhiễm bệnh ấu trùng và ve ký sinh, nên năng suất mật cao; hàm lượng thủy phần dưới 20%, không có lẫn xác ấu trùng. Đặc biệt, khi thu hoạch mật, người nuôi chỉ cần lấy các cầu ở tầng kế ra mà không làm ảnh hưởng đến hoạt động đẻ trứng của ong chúa và nuôi dưỡng ấu trùng của ong thợ ở tầng trệt. Nhờ đó, mật ong tạo ra đạt chất lượng cao, thơm ngon hơn phương pháp nuôi ong truyền thống.

Ông Lê Văn Kính, Giám đốc HTX, thông tin: Các thành viên chú trọng nuôi ong theo quy trình sản xuất VietGAP. Quá trình nuôi, thực hiện ghi chép nhật ký cụ thể; phối hợp với đơn vị chức năng tư vấn, đăng ký tem truy xuất nguồn gốc, xây dựng thương hiệu. Qua kiểm nghiệm, mật ong của HTX đạt tiêu chuẩn VietGAP, có hàm lượng thủy phần dưới 20%. Năm 2020, sản phẩm mật ong của HTX được Hội đồng đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP tỉnh xếp hạng 4 sao.

 Với nguồn thực vật rừng đa dạng, diện tích cây ăn quả rộng lớn, ong mật ở Sông Mã cho thu hoạch nhiều lần trong năm. Theo đó, tháng 3 là mật hoa nhãn. Tháng 4 đến tháng 5 là mật hoa dẻ. Tháng 6  đến tháng 10 là các loại hoa rừng. Tháng 11 là hoa cỏ lào. Duy trì đàn ong, từ tháng 12 năm trước đến tháng 2 năm sau, các hộ bổ sung thêm phấn hoa và thức ăn để đảm bảo dinh dưỡng cho ong. Cùng với đó, đàn ong cần đảm bảo các yếu tố: Ong sạch bệnh; ong chúa trẻ; giữ ấm cho đàn ong, nhất là mùa đông; đảm bảo nguồn thức ăn.

Cùng với sản xuất, HTX còn chú trọng xây dựng kênh bán hàng. Sản phẩm mật ong được bộ phận bán thu gom, đóng chai, dán tem mác theo đúng quy trình. Anh Lê Quyết Chiến, thành viên HTX, cho hay: Hiện nay, HTX có 4 sản phẩm mật ong, là mật ong hoa nhãn, mật cỏ kim, mật phấn hoa và mật ong hoa cỏ Lào. Trong đó, mật ong hoa nhãn đạt sản phẩm OCOP 4 sao cấp tỉnh. Toàn bộ các sản phẩm đã được HTX giới thiệu, bán trên một số sàn giao dịch thương mại điện tử như: Sendo, Postmark...và hệ thống phân phối khác. UBND huyện cũng tạo điều kiện cho HTX tham gia các hoạt động quảng bá sản phẩm nông sản tại các hội chợ trong và ngoài huyện.

Mật ong có nhiều tác dụng với sức khỏe con người nên được thị trường ưa chuộng. Là khách hàng thường xuyên mua mật ong của HTX, bà Nguyễn Thị Huyền, tổ 5, thị trấn Sông Mã, chia sẻ: Nhờ thường xuyên sử dụng sản phẩm mật ong nguyên chất của HTX kết hợp với tinh bột nghệ mà bệnh dạ dày của tôi khỏi hẳn. Không chỉ sử dụng mật ong cho bản thân, tôi còn khuyến khích các thành viên trong gia đình sử dụng mật ong nguyên chất và các sản phẩm được chế biến từ mật ong thường xuyên để giảm nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch, tiểu đường, béo phì....

Với sự nỗ lực trong áp dụng quy trình sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, năm 2021, sản phẩm mật ong của HTX đã được chứng nhận là sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp tỉnh. Năm 2022, sản phẩm được công nhận là sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp khu vực. HTX rất mong tiếp tục nhận được sự quan tâm của cơ quan chức năng trong công tác quảng bá, xúc tiến thương mại để sản phẩm mật ong Sông Mã vươn ra thị trường thế giới, góp phần nâng cao thu nhập cho nhân dân.