Báo Sơn La điện tử - Tin tức cập nhật trong ngày

Lưu giữ nghề rèn truyền thống của đồng bào dân tộc Mông

Từ xa xưa, đồng bào dân tộc Mông đã biết tự rèn dao, cuốc và nhiều vật dụng để phục vụ lao động sản xuất, sinh hoạt. Tuy nhiên, nghề rèn đã dần bị mai một. Riêng ở bản Săn Cài, xã Lóng Luông, huyện Vân Hồ, ông Giàng A Pua, 74 tuổi vẫn đang lưu giữ nghề truyền thống này.

Ông Giàng A Pua, bản Săn Cài, xã Lóng Luông, huyện Vân Hồ lưu giữ nghề rèn.

Bếp rèn của ông Pua khá đơn giản, được đắp bằng đá và đất, sau đó kè gỗ. Tạo gió cho lò rèn là cái bễ đặt nằm ngang cạnh bếp. Cái bễ được làm từ khúc cây to rỗng ở giữa. Chiếc pít tông bên trong gắn lông gà kéo để tạo ra gió.

Mặc dù tuổi cao, nhưng ông Pua còn rất nhanh nhẹn, công việc đã thành kỹ năng và dường như “ngấm vào máu”. Ông Pua cho biết: Nghề rèn của gia đình được lưu truyền 3 đời, từ ông nội đến đời bố và nay là tôi và 2 người anh biết làm. Tôi bắt đầu làm rèn từ năm 24 tuổi, đến nay được 50 năm. Hiện tại, trong xã còn rất ít người giữ nghề rèn. Để làm ra sản phẩm, người thợ phải làm qua nhiều công đoạn, từ chọn vật liệu, cắt sắt, nung, đập, tôi và hoàn thiện sản phẩm. Ông Pua chủ yếu rèn dao. Vật liệu là nhíp ô tô được mua từ những cửa hàng sửa chữa ô tô. Với kinh nghiệm nhiều năm làm nghề, ông chọn nhíp tốt bằng cách lấy giấy giáp cọ vào nhíp, sau đó nhỏ nước vào nếu có màu trắng không ngả vàng là thép tốt.

Để làm dao, ông phải cắt nhíp, sau đó đem nung. Nung thép phải đủ độ nóng, không quá non cũng không quá già thì độ bền của dao mới được lâu. Nếu nung già quá sẽ bị gẫy, nếu non lửa sẽ khó tạo hình. Khi đập tạo hình người thợ cần có sức khỏe, sự khéo léo để lực búa xuống đều. Khâu quan trọng nhất của rèn dao là tôi, người thợ có kinh nghiệm sẽ nhìn vào màu thép nung đủ độ sẽ mang ra tôi. Đặc biệt, dao rèn bằng nhíp phải tôi bằng dầu nhớt, nếu tôi vào nước sẽ bị gẫy.

Tôi xong chuyển sang mài, dao được mài bằng đá suối. Chọn đá mài dao cũng là một bí quyết tạo ra dao tốt. Dao hoàn thiện có chuôi và bao dao. Bao và chuôi dao được làm bằng gỗ xoan vì nó dẻo dễ tạo hình mà không bị mối, mọt.

Ông Pua chia sẻ: Rèn dao khó nhất trong các dụng cụ, nên một ngày tôi chỉ làm được 2-3 con dao. Dao của đồng bào Mông rất đặc biệt, không giống dao công nghiệp, dao dưới xuôi. Nó được thiết kế dài, thân hơi bầu và mũi nhọn để phù hợp với việc làm nương, đi rừng của bà con.

Người thợ rèn rất vất vả, không chỉ đòi hỏi sức khỏe mà còn có sự khéo léo, kiên trì, sáng tạo, yêu nghề. Xem ông Pua làm, tôi cảm nhận rõ cái nóng hầm hập từ lửa lò rèn, chỉ chút sơ sểnh là có thể bị bỏng, bị thương. Những công đoạn đều được làm cẩn thận, tỉ mỉ.

Những sản phẩm được tạo ra hoàn toàn thủ công, từ công sức cũng như tâm huyết của người thợ. Chính vì vậy, giá bán dao khoảng 500 nghìn đồng 1 con, giá khá cao so với dao công nghiệp trên thị trường. Tuy nhiên, ông Pua nổi tiếng làm dao tốt, nên nhiều người tìm đến mua. Ngoài việc làm để giữ nghề, lúc rảnh rỗi không làm nương, ông lại rèn dao để kiếm thêm thu nhập. Một số gia đình trong bản hoặc dưới xuôi thích dao ông làm vẫn đến tận nhà mua. Thu nhập từ bán dao mỗi năm được khoảng 20 triệu đồng.

Trong kinh tế thị trường hiện nay, nghề rèn của đồng bào Mông gặp không ít khó khăn. Dù vậy, ông Giàng A Pua vẫn cố gắng giữ nghề, cũng là giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc mình. Ông đã truyền dạy cho con cháu với mong muốn sẽ lưu giữ nghề truyền thống của dân tộc.

Phạm Hoa (CTV)
BÌNH LUẬN

Bạn còn 500/500 ký tự

Bạn vui lòng nhập từ 5 ký tự trở lên !!!

Tin mới

  • 'Xuân Nha chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi

    Xuân Nha chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi

    Kinh tế -
    Xuân Nha là xã được thành lập trên cơ sở sáp nhập hai xã Xuân Nha và Tân Xuân, có diện tích tự nhiên 263,37 km², dân số 10.110 người. Phát huy lợi thế, UBND xã chỉ đạo phát triển sản xuất nông nghiệp theo hướng hàng hóa, vận động nhân dân ứng dụng khoa học kỹ thuật, đưa các loại giống cây trồng, vật nuôi có năng suất, chất lượng cao vào sản xuất.
  • 'HTX kết nối tiêu thụ nông sản địa phương

    HTX kết nối tiêu thụ nông sản địa phương

    Kinh tế -
    Với mong muốn thay đổi tư duy làm nông nghiệp và tìm hướng đi bền vững cho nông sản, HTX Nông nghiệp Mạnh Khôi, xã Mường Bú, tích cực đổi mới hoạt động, đã chủ động liên kết sản xuất, tìm kiếm thị trường tiêu thụ nông sản địa phương.
  • 'Hạt nhân thúc đẩy sản xuất nông nghiệp

    Hạt nhân thúc đẩy sản xuất nông nghiệp

    Kinh tế -
    Sơn La là tỉnh được tham gia Đề án thí điểm “Nâng cao hiệu quả hoạt động công tác khuyến nông trên cơ sở kiện toàn mô hình tổ khuyến nông cộng đồng” do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) triển khai thực hiện từ năm 2022. Sau gần 3 năm, đề án đã góp phần thúc đẩy phát triển nông nghiệp bền vững tại địa phương.
  • 'Chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu

    Chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu

    Xã hội -
    Dưới tác động của biến đổi khí hậu, những năm gần đây, tại tỉnh Sơn La xảy ra nhiều hiện tượng thời tiết cực đoan, nhiều đợt nắng nóng kéo dài, cùng với nhiều trận mưa lớn kèm theo gió lốc, mưa đá, lũ quét, lũ ống, sạt lở đất... gây thiệt hại lớn đến đời sống và sản xuất. Chủ động ứng phó, các cấp, các ngành toàn tỉnh đã triển khai nhiều giải pháp, nhằm giảm thiểu tác động xấu của biến đổi khí hậu đến phát triển kinh tế, xã hội, đời sống nhân dân.
  • 'Bảo vệ quyền, lợi ích cho người cao tuổi

    Bảo vệ quyền, lợi ích cho người cao tuổi

    Xã hội -
    Toàn tỉnh hiện có hơn 118.300 hội viên người cao tuổi, chiếm 10% dân số. Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người cao tuổi, các cơ quan, đơn vị trên địa bàn tỉnh đã đẩy mạnh truyền thông, nâng cao chất lượng trợ giúp pháp lý, nhất là với người cao tuổi có hoàn cảnh khó khăn được hỗ trợ pháp lý miễn phí theo quy định.
  • 'Nâng cao đời sống tinh thần hội viên

    Nâng cao đời sống tinh thần hội viên

    Văn hóa - Xã hội -
    Thời gian qua, các cấp hội phụ nữ trong tỉnh đã vận động hội viên tham gia các câu lạc bộ văn nghệ, thể thao, dân vũ, chăm sóc sức khỏe, xây dựng gia đình hạnh phúc..., góp phần nâng cao đời sống tinh thần và thu hút hội viên tham gia phong trào hội.
  • 'Giám đốc năng động trên cao nguyên

    Giám đốc năng động trên cao nguyên

    Gương sáng bản làng -
    Năng động, dám nghĩ, dám làm, hết lòng vì tập thể là những phẩm chất nổi bật của ông Mai Đức Thịnh, Giám đốc HTX Dịch vụ phát triển nông nghiệp 19/5, tổ dân phố Chiềng Đi, phường Vân Sơn. Ông là tấm gương điển hình tiên tiến trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trên vùng đất cao nguyên Mộc Châu.