Chiều 5/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Địa chất và khoáng sản. 

Các đại biểu Quốc hội tán thành cao với báo cáo tiếp thu, giải trình của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và nhận thấy, dự thảo Luật trình Quốc hội lần này đã tiếp thu tối đa ý kiến góp ý của đại biểu Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội; các điểm mới trong dự thảo Luật đã góp phần giải quyết nhiều vướng mắc của các địa phương.

Tăng cường huy động các nguồn lực hỗ trợ cho người dân bị ảnh hưởng

Phát biểu ý kiến, đại biểu Trần Thị Thanh Hương (Đoàn An Giang) bày tỏ quan tâm tới quyền lợi, trách nhiệm của địa phương, cộng đồng dân cư, hộ gia đình, cá nhân nơi có tài nguyên địa chất, khoáng sản được khai thác. 

Đại biểu Trần Thị Thanh Hương (Đoàn An Giang)

Đại biểu nêu rõ, thực tế thời gian qua cho thấy, việc khai thác khoáng sản, đặc biệt là khai thác cát đã mang đến nhiều hệ lụy về kinh tế - xã hội. Theo nhận định của các chuyên gia tại Đồng bằng sông Cửu Long, tốc độ sạt lở, sụt lún đang diễn ra với mức đáng báo động và ngày càng nghiêm trọng hơn với nhiều nguyên nhân nhưng chủ yếu là do khai thác cát.

"Khoảng 15 năm trở lại đây, mỗi năm đồng bằng sông Cửu Long bị mất hơn 350 hecta đất và hiện toàn vùng đang có lên đến 743 điểm sạt lở và rất cần tăng cường huy động các nguồn lực để hỗ trợ cho người dân cũng như các địa phương bị ảnh hưởng, đặc biệt là do sạt lở từ hậu quả của việc khai thác khoáng sản" - đại biểu cho biết.

Đại biểu đồng tình với việc dự thảo luật đã quy định về trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân được cấp phép khai thác khoáng sản phải thực hiện như là ưu tiên sử dụng lao động tại địa phương, bồi thường, hỗ trợ tái định cư cho tổ chức, cá nhân đang sử dụng đất bị thu hồi, phối hợp với chính quyền địa phương đảm bảo việc chuyển đổi nghề nghiệp cho người dân. Tuy nhiên, vẫn còn một số nội dung liên quan đến quyền lợi trực tiếp của người dân bị ảnh hưởng bởi hậu quả của hoạt động khai thác khoáng sản chưa được quy định rõ.

Vì vậy, đại biểu đề nghị cần quy định cụ thể hơn, rõ ràng hơn về quyền lợi của người dân trong việc được các tổ chức, doanh nghiệp đền bù thiệt hại như về đất đai, hoa màu, nhà cửa… do hậu quả từ hoạt động khai thác khoáng sản gây ra, nhất là trước tình huống bị sạt lở.

Đồng thời bổ sung quy định mức hỗ trợ kinh phí tối thiểu do Hội đồng nhân dân tỉnh quyết định nhằm tạo căn cứ pháp lý và buộc các tổ cá nhân khai thác khoáng sản phải thực hiện trách nhiệm hỗ trợ cho địa phương trong đầu tư, nâng cấp, duy tu, xây dựng các công trình hạ tầng kỹ thuật, công trình bảo vệ môi trường, nơi thực hiện hoạt động khai thác khoáng sản.

Cũng về vấn đề này, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn Bà Rịa - Vũng Tàu) đánh giá, dự thảo luật quy định các tổ chức, cá nhân khai thác phải có trách nhiệm hỗ trợ cộng đồng dân cư nhưng chưa nêu rõ mức hỗ trợ cụ thể và cơ chế điều tiết tại các địa phương có khai thác khoáng sản, nhu cầu về phát triển hạ tầng và cải thiện môi trường sống là rất lớn, trong khi ngân sách địa phương còn hạn hẹp. Vì vậy, đề nghị cần quy định rõ hơn tỷ lệ điều tiết thu nhập từ hoạt động khai thác khoáng sản để lại cho địa phương nhằm phục vụ công tác đầu tư hạ tầng, khôi phục môi trường và bảo đảm sinh kế cho người dân địa phương. 

“Đây là yếu tố quan trọng để duy trì sự đồng thuận của cộng đồng nơi có hoạt động khai thác, đồng thời giảm thiểu tác động tiêu cực từ khai thác khoáng sản” đại biểu nhấn mạnh.

Thực hiện quy hoạch bài bản đối với từng loại khoáng sản

Đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (Đoàn Bình Dương)

Đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (Đoàn Bình Dương) cho rằng, việc quy hoạch khoáng sản hiện nay còn manh mún, rời rạc và mang tính cục bộ, chưa đáp ứng cho sự phát triển kinh tế vùng nói riêng và phạm vi cả nước nói chung. Nhiều công trình xây dựng hạ tầng giao thông trọng điểm trên cả nước chậm tiến độ vì thiếu vật liệu xây dựng, nhất là đối với cát san lấp, đất san lấp đã xây dựng, đặc biệt ở khu vực miền Đông và miền Tây Nam Bộ. 

Do đó, đại biểu kiến nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường phối hợp chặt chẽ với Bộ Công Thương, Bộ Xây dựng, Bộ Giao thông vận tải và các địa phương thực hiện công tác quy hoạch bài bản, căn cơ đối với từng loại khoáng sản. Theo đó, cần nghiên cứu, rà soát kỹ lưỡng nhu cầu, trữ lượng và đánh giá tác động môi trường để thực hiện quy hoạch ngành dài hạn, đảm bảo phù hợp với quy hoạch phát triển tổng thể kinh tế - xã hội của từng vùng, địa phương, không xung đột, mâu thuẫn với các quy hoạch khác, đáp ứng nhu cầu cấp thiết về phát triển hạ tầng đô thị, giao thông công nghiệp trên cả nước trong thời gian tới. 

Đại biểu cũng chỉ rõ, việc đấu giá, đấu thầu khu vực thăm dò, khai thác khoáng sản còn phát sinh khó khăn, vướng mắc, bất cập. Phần lớn khu vực đấu giá, đấu thầu thăm dò, khai thác khoáng sản ở những nơi chưa được giải phóng mặt bằng. Như vậy, khoáng sản nằm dưới lòng đất thuộc quyền sở hữu của Nhà nước, nhưng đất trên bề mặt được cấp quyền sử dụng lại cho các hộ gia đình và cá nhân quản lý, sử dụng. Do đó, đại biểu kiến nghị Ban soạn thảo cần nghiên cứu, rà soát và quy định đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ với quy định của Luật Đất đai và các luật khác có liên quan./.