Ngay huyện cửa ngõ Vân Hồ, rất nhiều du khách đã rất ấn tượng với “A Chu Homestay” tại bản Hua Tạt, xã Vân Hồ, bởi không gian yên bình, thơ mộng, đậm chất văn hoá dân tộc Mông.

Tráng A Chu là chàng trai người Mông tiên phong làm du lịch cộng đồng tại huyện. Tốt nghiệp Đại học Bách khoa Hà Nội, thay vì tìm một công việc ổn định, Tráng A Chu quyết định trở về quê hương khởi nghiệp. Được sự tư vấn của các chuyên gia, vợ chồng A Chu đã cải tạo nhà của mình thành một homestay mộc mạc nhưng đậm chất văn hóa dân tộc Mông. Phần gác trên trở thành không gian lưu trú với những tấm vải thổ cẩm ngăn cách, bên dưới là khu vực tiếp khách, bếp ăn ấm cúng. Hiên nhà biến thành “sân khấu” cho những buổi giao lưu văn nghệ mỗi tối. Và “diễn viên” chính là hai vợ chồng anh, hai đứa con nhỏ, cùng những cô gái Mông trong bản. Ban ngày, họ tất bật nấu các món ăn dân tộc phục vụ du khách, ban đêm  khoác lên mình bộ váy thổ cẩm, cất lên tiếng sáo, tiếng khèn, hòa vào điệu múa xòe nơi miền cao  lộng gió.

Du lịch cộng đồng cũng là một trong những thế mạnh của du lịch Mộc Châu, được phát triển dựa trên khai thác lợi thế về cảnh quan thiên nhiên, bản sắc văn hóa đặc sắc của các dân tộc. Mộc Châu đã tập trung huy động nguồn lực xây dựng các bản du lịch cộng đồng đáp ứng nhu cầu trải nghiệm, du lịch văn hóa của du khách.

Nhận thấy tiềm năng du lịch nơi mình sinh sống, chị Lường Thị Tươi, tổ dân phố Vặt Hồng, phường Mường Sang, thị xã Mộc Châu đã đầu tư homestay Hoa Mộc Miên để đón khách du lịch. Vào cuối tuần,  nhà chị luôn duy trì lượng khách từ 20-30 người. Ngoài phục vụ lưu trú, chị còn phục vụ ăn uống tại homestay, thực đơn là những món ăn đặc trưng của đồng bào dân tộc Thái. Thu nhập từ homestay và dịch vụ ăn uống của gia đình chị thu khoảng 25-30 triệu đồng/tháng.

Nằm ở độ cao trên 1.800 m so với mặt nước biển, xã Ngọc Chiến, huyện Mường La, có khí hậu trong lành, cảnh quan thiên nhiên hoang sơ, hùng vĩ, cùng các mó nước khoáng nóng tự nhiên, những ngôi nhà sàn mái lợp gỗ pơ mu hàng trăm năm tuổi, con người thân thiện, mến khách. Bản sắc văn hóa độc đáo được đồng bào các dân tộc giữ gìn là điều kiện thuận lợi phát triển du lịch cộng đồng. Hiện nay, Ngọc Chiến có 28 homestay và dịch vụ nghỉ dưỡng.

Có lẽ phải mất rất nhiều thời gian mới khám phá hết được những điểm du lịch cộng đồng ở Sơn La, bởi đây là vùng đất được tạo hóa ban tặng nhiều cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ, thơ mộng; là vùng đất quần cư lâu đời của 12 dân tộc anh em cùng sinh sống, mỗi dân tộc có nét văn hóa truyền thống, mang bản sắc riêng, được bảo tồn và phát triển, tạo nên một bức tranh văn hóa đa dạng, nhiều sắc màu. Khai thác tiềm năng lợi thế, kiến trúc nhà ở, cảnh quan, văn hóa bản địa, Sơn La  từng bước phát triển du lịch cộng đồng, tạo ra các dịch vụ trải nghiệm, giao lưu văn hóa, thưởng thức ẩm thực, nghỉ cộng đồng có sức hút đối với du khách.

Nổi bật là các điểm trải nghiệm, tìm hiểu văn hóa dân tộc Mông, thăm đồi chè cổ thụ, săn mây tại xã Tà Xùa (Bắc Yên); khám phá cuộc sống của cư dân dọc hai bên bờ sông Đà, hòa mình với cảnh quan non nước hữu tình tại lòng hồ thủy điện Sơn La, trải nghiệm nuôi cá lồng tại huyện Quỳnh Nhai, Mường La; tắm suối nước nóng bản Mòng, thưởng thức ẩm thực, tìm hiểu văn hóa Thái tại bản Bó, bản Hùn, bản Hụm (Thành phố); tìm hiểu văn hóa Mường và khám phá lòng hồ Suối Chiếu (Phù Yên)...

Nhận thấy du lịch cộng đồng đang trở thành thế mạnh khi nhu cầu trải nghiệm văn hóa của du khách ngày càng tăng, tỉnh Sơn La chú trọng triển khai nhiều giải pháp phát triển du lịch cộng đồng, gắn với xây dựng nông thôn mới. Theo đó, đã huy động, lồng ghép các nguồn vốn hỗ trợ phát triển du lịch và đầu tư các công trình hạ tầng. Các huyện, thành phố đã chủ động bố trí vốn đầu tư và kêu gọi xã hội hóa đầu tư, cải tạo, nâng cấp hệ thống đường quốc lộ, tỉnh lộ và đường huyện; đường giao thông nông thôn, các tuyến đường bản, tiểu khu từng bước được bê tông hóa. Bố trí ngân sách địa phương sửa chữa, cải tạo đường giao thông kết nối với các khu, điểm du lịch, bản du lịch. Mở các lớp tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng làm du lịch cộng đồng, du lịch nông nghiệp, nông thôn và nâng cao kỹ năng đón tiếp, phục vụ lưu trú du lịch cho các tổ chức, cá nhân.

Với sự quan tâm của cấp ủy, chính quyền và nhân dân, du lịch cộng đồng ở Sơn La ngày càng khởi sắc, mang lại lợi ích kinh tế, bảo tồn, phát huy giá trị tài nguyên thiên nhiên và văn hóa, góp phần làm phong phú thêm sản phẩm du lịch của vùng đất Sơn La. 

Thực hiện: Việt Anh - Duy Tùng

Thiết kế: Trung Hiếu